Չորեքշաբթի, 11 Նոյեմբերի 2015 21:42

Արմինֆո. Հայաստանի տնտեսությունը պահպանել է չափավոր դրական աճը` չնայած արտաքին տնտեսական մարտահավերներին: Այդպիսին է Հայաստանի տնտեսության վիճակի ընդհանուր գնահատականը` Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի փորձագետների կարծիքով, որը ներառված է Transition report 2015-16  Rebalancing finance հերթական զեկույցում:

Զեկույցի համաձայն, 2014 թվականին և 2015 թվականի սկզբին Հայաստանի ՀՆԱ աճը պահպանվել է 2013 թվականի մակարդակին մոտ մակարդակում, չնայած արտաքին ներգործությանը, որը պայմանավորված է Ռուսաստանում տնտեսական անկմամբ, Եվրոպայում դանդաղ վերականգնողական աճով, տարածաշրջանային արտարժույթների կարգավորմամբ, դրամական փոխանցումների նվազմամբ և պղնձի ավելի ցածր գներով: Հայաստանն առաջընթաց է արձանագրել բարեփոխումների գծով, թեև պահպանվում են խնդիրներ:

Մակրոտնտեսական իրավիճակը եղել է կառավարելի, և երկրին հաջողվել է խուսափել քաղաքական սխալներից: Միևնույն ժամանակ, տնտեսական բազայի դիվերսիֆիկացման տեմպերը եղել են դանդաղ` չնայած գործարար մթնոլորտի բարելավմանը:

2016 թվականին երկրի համար գլխավոր գերակայությունը, զեկույցի հեղինակների կարծիքով, գործարար միջավայրի բարելավմանը նպատակաուղղված հետագա աշխատանքն է: Խոսքը վերաբերում է հետագա կառուցվածքային բարեփոխումներին` մրցունակության և դիվերսիֆիկացման խթանման համար, և սահմանամերձ տարածաշրջանային կապերի կարգավորմանն ու ընդլայնմանը նպատակաուղղված աշխատանքը, ինչն էլ կարող է վճռականորեն պահպանել տնտեսության աճի տեմպերը: «Պատասխանատու մակրոտնտեսական քաղաքականության շարունակումն անհրաժեշտ է արտաքին ցնցումների նկատմամբ տնտեսության դիմադրողունակությունը բարձրացնելու համարե, - նշվում է զեկույցում, որում նաև խոսք է գնում հարկային վարչարարությունը բարելավելու անհրաժեշտության մասին` խելամիտ դրամավարկային և ֆինանսական քաղաքականության զուգորդմամբ, այդ թվում` պետական պարտքի կառավարման ոլորտում: Տնտեսական աճը պետք է աջակցվի ֆինանսների մատչելիության ընդլայնմամբ, կապիտալի տեղական շուկայի զարգացմամբ և տնտեսության ապադոլարայնացմանն ուղղված միջոցներով: Անհրաժեշտ է պահպանել կապիտալի շուկայի զարգացման խթանները` ֆինանսավորման մատչելիությունն ընդլայնելու և արտարժութային  փոխարժեքների փոփոխման բացասական ազդեցությունը չեզոքացնելու նպատակով:

2015 թվականին Հայաստանի իրական ՀՆԱ աճը կազմել է 3,5%` 2014 թվականի 3,3% աճից հետո, ինչը պայմանավորված էր սպառողական աճով, այդ թվում պետական հատվածում, և արտահանման վիճակի բարելավմամբ: Ի տարբերություն դրա` երկրում 2,6%-ով նվազել է կուտակումը, ինչպես նաև` արդյունահանման և շինարարության ճյուղերի ցուցանիշները, որոնք փոխհատուցվում էին գյուղատնտեսության, արտադրության և առևտրի իրական աճով: 2015 թվականի առաջին կեսին Հայաստանի տնտեսությունը, փորձագետների գնահատմամբ, աճել է  իրական արտահայտությամբ 4,0%-ով, հիմնականում, ՀՆԱ-ում գյուղատնտեսության (2015 թվականի առաջին կեսին 15,5% աճ) և օգտակար հանածոների արդյունահանման (2015 թվականի առաջին կեսին 46,0% աճ) դրական ավանդի հաշվին: Տարեցտարի աննշան տեմպերով աճում է ինֆլյացիան` 2014 թվականի 3,0%-ից մինչև  5,5%  2015 թվականի հունիսին:

Փոխանակման փոխարժեքը 2015  թվականին կայունացել է կոշտ դրամավարկային քաղաքականության ֆոնին` 2014 թվականի վերջին 20% զգալի արժեզրկումից հետո: 2015 թվականի առաջին ութ ամիսներին ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ դրամի փոխարժեքն առավելապես կայուն է եղել դեռ տարեսկզբին Կենտրոնական բանկի ձեռնարկած միջոցառումների հշավին: Դրան նպաստում է ընթացիկ հաշվին առնչվող իրիավիճակը, որին, իր հերթին, նպաստում է արտահանման աճը, զբոսաշրջությունից ստացվող եկամուտները և ներմուծման զգալի կրճատումը:

Պետական ֆինանսները հաշվեկշռված են` թեև ֆիսկալ դաշտը սահմանափակ է: 2014 թվականին բյուջեի դեֆիկիցը կազմել է ՀՆԱ 2,0 %, իսկ 2015 թվականին այն կավելանա մինչև ՀՆԱ 3,0-4,0%` կապիտալ ծախսերի աճի և եկամուտների պակասի հաշվին:

Միևնույն ժամանակ, կարծում են փորձագետները, Հայաստանն ապահովագրված չէ տարածաշրջանային տնտեսական անկումից: Դրամական փոխանցումները 2015 թվականի ութ ամիսներին նվազել են տարեկան կտրվածքով 27,8%-ով, այդ թվում` Ռուսաստանից դրամական փոխանցումները` 40,2%-ով: Սպառումն առաջին կիսամյակում նվազել է տարեկան կտրվածքով 1,6%-ով, ներմուծումը առաջին ութ ամիսներին կրճատվել է 26,3%-ով, իսկ երկրի վարկային շուկայում դիտվել է կրճատում: