Փոխնախարար. ՀԱԷԿ շահագործման դադարեցումը երկրի վրա կնստի շուրջ 300 մլն դոլար

Արմինֆո. ՀԱԷԿ շահագործման դադարեցումը երկրի վրա կնստի շուրջ 300 մլն դոլար: ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում այդ մասին հաղորդել է էներգետիկայի և բնական պաշարների փոխնախարար Արեգ Գալստյանը:

Նրա ասելով, այժմ առկա է կայանի շահագործման դադարեցման ավելի վաղ մշակված ռազմավարությունը վերանայելու անհրաժեշտություն: Այդ աշխատանքը կիրականացվի Եվրամիության փորձագետների հետ համատեղ: Ինչպես նշել է փոխնախարարը, Հայաստանը նախատեսել է ՀԱԷԿ շահագործման դադարեցման հնարավորություն: ԱԷԿ սակագնում կա հատուկ հոդված, որով համալրվում է հատուկ այդ նպատակով ստեղծված  hիմնադրամը: Այն ղեկավարում է փոխվարչապետ, միջազգային տնտեսական ինտեգրման և բարեփոխումների նախարար Վաչե Գաբրիելյանը: Ամեն տարի հիմնադրամն ավելանում է շուրջ 1 մլն դոլարով: Իհարկե, մինչև 2026 թիվը, երբ երկրորդ էներգաբլոկի արդիականացումից հետո կարող է ծագել ԱԷԿ փակման հարց, հիմնադրամի կուտակած միջոցները չեն բավականացնի խնդիրները լուծելու համար: Ի դեպ, ինչպես նշել է Արեգ Գալստյանը, գործող էներգաբլոկի շահագործման երկարաձգման ծրագրի իրագործումից հետո 10-12 տարի կայանի պահպանման համար մեծ միջոցներ ներդնելու անհրաժեշտություն չի լինի: Խնդիրներ կարող են ծագել 2026 թվականից հետո, երբ կպահանջվեն հսկայական ֆինանսական ռեսուրսներ, որոնք անհնար է կուտակել այդքան կարճ ժամանակահատվածում: Իսկ սակագնի բարձրացման ճանապարհով հարցի լուծումը ճիշտ չէ` հաշվի առնելով երկրում առկա սոցիալական բնույթի խնիրները: Սակայն կան այլ տարբերակներ, որոնք անմիջականորեն առնչվում են նոր միջուկային էներգաբլոկի կառուցման նախագծին:

Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ ԵՄ բազմիցս բարձրացրել է ՀԱԷԿ փակելու հարցը` այդ նպատակով առաջարկելով 200 մլն դոլար: Սակայն երկրի իշխանությունները մերժել են այդ նախաձեռնությունը, հաշվի առնելով այն կարևոր դերը, որ կայանը խաղում է Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական կյանքում:

Մեծամորի մոտ գտնվող ՀԱԷԿ-ը, որը միակն է տարածաշրջանում, շահագործման էր հանձնվել 1980 թվականին և կանգնեցվել էր 1989 թվականի մարտին` Սպիտակի երկրաշարժից հետո: ՀԱԷԿ-ը վերագործարկվել է 1995 թվականի նոյեմբերին` հանրապետությունում սուր էներգետիկ ճգնաժամի առնչությամբ: Կայանի երկու էներգաբլոկները զինված են ռուսական առաջին սերնդի ВВЭР-440 ռեակտորներով: Առաջին բլոկն այժմ կանգնեցված է: Կայանին բաժին է ընկնում էլեկտրաէներգիայի արտադրության մինչև 40%-ը: Փորձագետների գնահատականների համաձայն, կայանի շահագործման ռեսուրսն ասպառվում է 2016 թվականին: Այժմ աշխատանքներ են իրականացվում կայանի շահագործման ժամկետը մինչև 2027 թիվը երկարաձգելու համար: Նախագծի իրագործման համար նախորդ տարվա վերջին Մոսկվայում ստորագրվել է պայմանագիր, որի համաձայն, ռուսական կողմը կայանի շահագործման ժամկետի երկարաձգման համար Հայաստանին 270 մլն դոլարի վարկ կտրամադրի` 15 տարվա ընացքում մարման պայմանով` 3%  տարեկան տոկոսադրույքով: Բացի այդ, նույն նպատակների համար Ռուսաստանի Դաշնությունը 30 մլն դոլարի դրամաշնորհ կտրամադրի Հայաստանին: Երկրի էլեկտրամատակարարման խնդիրը կարող է լուծել միայն նոր բլոկի կառուցումը, որը Հայաստանի վրա կնստի 5 մլրդ դոլար: