Հայաստանի բյուջեի աճող դեֆիցիտը 2016թ. նոյեմբերի 1-ին հասել է 403 մլն.դոլարի

Արմինֆո. Հայաստանի բյուջեի դեֆիցիտը 2016 թվականի հունվար-հոկտեմբերին կազմել է 193.6 մլրդ դրամ ($ 403 մլն., ՀՆԱ-ի մոտ 4.8%-ը. Խմբ.), տարեկան կտրվածքով աճելով 22.7%, նախորդ տարվա 10 անգամ կտրուկ անկումըց հետո –դեֆիցիտի խորացումով:

Ըստ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների, Հայաստանի պետական ​​բյուջեի եկամուտները տարեկան կտրվածքով կրճատվել են 1% (նախորդ տարվա աճը`1%), կազմելով 931.2 մլրդ. դրամ, իսկ ծախսերը` 16% -ից մինչև 2.4%, կազմելով 1124.8 մլրդ դրամ: Ամսական կտրվածքով արձանագրվել է հունվարի պրոֆիցիտի կտրուկ նվազում (21.3 մլրդ դրամ) դեպի փետրվարի դեֆիցիտ (35.3 մլրդ դրամ), որից հետո դեֆիցիտը մարտին աստիճանաբար կրճատվեց, մինչև 23.8 մլրդ դրամ (ամսվա անկումը`33%), իսկ ապրիլին հաջորդեց 11,7% աճը, մինչև 26,5 մլրդ դրամ, մայիսին արձանագրելով 59.2% անկում, մինչև 10.8 մլրդ.դրամ, հունիսին դանդաղելով մինչև 12%, մինչև 9.5մլրդ.դրամ, հուլիսին աճելով 3.4%, իսկ օգոստոսին կրճատվելով 71.3%, սեպտեմբերին աճելով 2 անգամ, հոկտեմբերին` 2.4 անգամ, մինչև 43.9 մլրդ.դրամ, երբ եկամուտները նվազեցին 7.1%, իսկ ծախսերն աճեցին 14.8% (համապատասխանաբար` մինչև 95.3 մլրդ.դրամ և 139.2 մլրդ/դրամ):

Եկամուտների կառուցվածքում հարկերի և տուրքերի մասնաբաժինը տարվա կտրվածքով աճեցին` 93.6% -ից մինչև 94.4%, բացարձակ արտահայտությամբ կրճատվելով 0.2%, մինչև 878.8 մլրդ.դրամ (նախորդ տարվա աճը`0.3%): Մասնավորապես, մուտքերը մաքսային տուրքերից նվազեցին` 12.7%, մինչև 45.1 մլրդ դրամ, մուտքերն ավելացված արժեքի հարկից նվազեցին 10.7%, մինչև 313.9 մլրդ դրամ, բնապահպանական վճարները` 12.2%, մինչև 23 մլրդ.դրամ, եկամտահարկի գծով մուտքերի պակասորդը կազմեց 13.5 մլրդ. դրամ (նախորդ տարվա 159.9 մլրդ.դրամ բացասական ցուցանիշի համեմատ): Ընդ որում, ամենամեծ էական աճն արձանագրվեց շրջանառության հարկից`28.6%, մինչև 12.7 մլրդ դրամ, շահութահարկից` 23.8%, մինչև 107.4 մլրդ.դրամ, նպատակային սոցիալական վճարներից` 23.5%, մինչև 10.6 մլրդ.դրամ, ակցիզային հարկից`18.2%, մինչև 47 մլրդ դրամ,

պարտադիր սոցիալական ապահովման վճարներից`11.5%, մինչև 7.3 մլրդ. դրամ: Միևնույն ժամանակ, շահութահարկի մուտքերն աճեցին 4.6%, մինչև 263.9 մլրդ. դրամ, հաստատագրված վճարները` 1.6%, մինչև 2.6 մլրդ.դրամ, իսկ եկամուտները պետտուրքերից` 1.5%, մինչև 26.8 մլրդ.դրամ:   

Այս ֆոնի վրա բյուջեի ծախսերը բոլոր հոդվածներով ցուցադրել են աճի բարձր տեմպեր, բացառությամբ ապրանքների և ծառայությունների ծախսերի ձեռքբերմանն ուղղված նվազեցված ծախսերի` 36.8%, մինչև 125.4 մլրդ դրամ, ինչպես նաև ոչ ֆինանսական ակտիվների ծախսերի`25.8%, մինչև 40.4 մլրդ դրամ: Տարեկան աճով 2016-ի հունվար-հոկտեմբերին առջևում են`սուբսիդավորմանն ուղղված ծախսերը`4,6 անգամ, մինչև 93.7 մլրդ դրամ, պետական պարտքի գծով տոկոսների վճարները` 32.1%, մինչև 90.3 մլրդ դրամ, որից 49 մլրդ դրամը տարեկան 32.4% աճով - արտաքին պարտքի գծով: Ծախսերի կառուցվածքում դրամաշնորհներին հաշվետու ժամանակահատվածում հատկացվել է 128.4 մլրդ.դրամ, տարեկան աճը`7%, նպաստներին և կենսաթոշակներին`335.4 մլրդ դրամ, տարեկան աճը`4.1%, աշխատավարձերին`110.4 մլրդ.դրամ, տարեկան աճը`0.6%:

Նշենք, որ Համաշխարհային բանկի նոյեմբերյան կանխատեսմամբ, հարկերի թույլ հավաքագրումը, տնտեսական չափավոր աճը և սոցիալական կարիքների աճող պահանջարկը կարող են ճնշել պետբյուջեին մինչև տարեվերջ: Ըստ ՀԲ մասնագետների գնահատականների, Հայաստանի բյուջեւ դեֆիցիտի մասնաբաժինը ՀՆԱ-ի կառուցվածքում 2016 թվականին կկազմի 4.2% (2015-ին`4.8%), նվազելով 2017-ին մինչև 3.1%, իսկ 2018-ին` մինչև 2.3%: Ընդ որում, բյուջեի դեֆիցիտի կրճատումը միջնաժամկետ հեռանկարում ՀԲ փոխձագետներն ակնկալում են եկամուտների աճի տեմպերի արագացումից:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի 2015 թվականի բյուջեն կատարվել էր 231.2 մլրդ դրամի դեֆիցիտով, տարեկան անկումը` 2,5 անգամ, իսկ մինչ այդ, 2014-ին, խորացել էր 9 անգամ: Մասնավորապես, բյուջեի եկամուտներն աճել էին ընդամենը 0.9%, մինչև 1.147 տրլն.դրամ, իսկ ծախսերն աճել էին 12,2%, մինչև 1.378 տրլն. դրամ: 2014-ի բյուջեն կատարվել է 91,7 մլրդ դրամի դեֆիցիտով, նախորդ տարվա 10,2 մլրդ դրամի համեմատ: Մասնավորապես, եկամուտները 2014-ին նվազել են 6.6%, մինչև 1.137 մլրդ.դրամ, իսկ ծախսերն ավելացել են 14.1%, մինչև 1.229 մլրդ.դրամ: (ՀՀ դրամի միջին փոխարժեքը 2016 թվականի հունվար-հոկտեմբերին կազմել է 480.45 դրամ / $ 1):