Հինգշաբթի, 7 Սեպտեմբերի 2017 19:55

Արմինֆո. ԵԱԶԲ երկրների տնտեսական աճի վերականգնման հիմքերը դառնում են ավելի կայուն և դիվերսիֆիկացված, քանի որ ներդրումների վերականգնմանը և արտահանման ավելացմանը զուգահեռ դիտվում է նաև սպառողական ոլորտի վերականգնում և կայունացում: Այս մասին է ասված Եվրասիական զարգացման բանկի ամենամսյա զեկույցում:

Ըստ բանկի վերլուծաբանների, ԵԱԶԲ երկրների տնտևեսությունների վերջին մի քանի ամիսների զարգացման միտումներում  կարելի է նշել հատկապես իրավիճակի բարելավումը սպառողական հատվածում, որը դիտվում էր տարածաշրջանի գրեթե բոլոր երկրներում: Այսպես, հուլիսին, տարածաշրջանի բոլոր երկրներում արձանագրվեց մանրածախ առևտրի շրջանառության տարեկան աճի դրական տեմպեր: Մասնավորապես, Ռուսաստանում`1%, Բելառուսում`4,9%, Հայաստանում`3.2%, Ղազախստանում`9,2%, Ղրղզստանում`3.1%, Տաջիկստանում`5.2%: Նման դինամիկան ձևավորվել է ինչպես աշխատավարձերի վերականգնման, այնպես էլ սպառողական հատվածում վարկավորման ակտիվության աճի հաշվին: Օգոստոսի սկզբի դրությամբ սպառողական վարկավորումը տարեկան կտրվածքով աճել է`Բելառուսում -  15.4%, Հայաստանում - 12.6%, Ղազախստանում - 6.2%, Ղրղզստանում - 36.7%, Ռուսաստանում - 7.1%: Իսկ անվանական աշխատավարձն աճել է ԵԱԶԲ բոլոր երկրներում, և միայն Ղազախստանում է դիտվել տարեկան բացասական աճ: Տնտեսական դինամիկայի բարելավումը ԵԱԶԲ երկրներում արտացոլվում է նաև վարկանիշների կանխատեսումների վրա, որոնք արդեն ավելի վաղ հրապարակվել են ռուսական տնտեսության գծով, և այժմ արտացոլվում են տարածաշրջանի մյուս երկրների վրա: Այսպես, Moody's- ը հաստատեց Ղազախստանի ինքնիշխան վարկանիշը «Baa3» մակարդակում, բարձրացնելով երկրի վարկանիշային կանխատեումը բացասականից մինչև կայուն: Երկրի վարկանիշի կանխատեսման բարձրացումը  գործակալության փորձագետները բացատրում են նրանով, որ Ղազախստանի տնտեսությունը, բյուջեն և

բանկային համակարգը հարմարվել են նավթի գների կառուցվածքային անկմանը: Գործակալությունը նաև դրական է գնահատել երկրում գործող բանկային համակարգի վերակապիտալիզացիան: Բացի այդ, Տաջիկստանն ստացել է առաջին վարկային վարկանիշերը`եվրոբոնդոններ տեղադրելու նպատակով: Moody's- ը գնահատել է երկրի վարկային վարկանիշը «B3, կայուն զարգացումով» (Բ 3, Outlook Կայուն), իսկ S & P Տաջիկստանի վարկային վարկանիշը բարձր է գնահատել`«B-», կայուն մակարդակում: Fitch- ը պահպանել է Բելառուսի երկարաժամկետ թողարկողի վարկանիշը` արտարժույթով և տեղական արժույթով` «B-», կանխատեսումը փոխելով «կայունից դրական»: Ընդ որում, գործակալությունը նշում է Բելառուսի մատչելիության բարելավումը արտաքին ֆինանսավորմանը և միջազգային պահուստների աճը, ինչը նվազեցնում է ֆինանսական ռիսկերը 2017 և 2018 թվականների համար: Տնտեսական աճի անվտանգության պաշարը և ԵԱԶԲ երկրների սպառման վերականգնումը տեղի է ունենում տարածաշրջանի խոշորագույն երկրներում առկա բարձր տոկոսադրույքների պայմաններում, ինչի իջեցումը գնաճի ռեկորդային ցածր մակարդակի պայմաններում սպառողական հատվածի խթանման համար հնարավորություններ կստեղծի վարկային ակտիվության ուժեղացման համար: Բյուջետային քաղաքականությնա կողմից սպառողական հատվածի խթանման պաշարները դիտվում են ավելի սահմանափակ, բայց այստեղ էլ, հաջորդ կիսամյակի հորիզոնում հնարավոր են սոցիալական վճարների ավելացման և բնակչոթյան իրական եկամուտների վերականգնման միջոցառումներ: Սպառման օժանդակության կարևոր գործոն է հանդիսանում փոփխարժեքի կայունացումը և գնաճի նվազումը, դրամական փոխանցումների աճը, ինչպես նաև գործազրկության համեմատաբար ցածր մակարդակը խոշոր երկրներում (Ռուսաստան և Ղազախստան): Առանցքային ռիսկեր են հանդիսանումմ արտաքին ցնցումները, որոնք կապված են հումքի համարշարհային շուկայի գների հետ, ինչպես նաև անհույս պարտքերի պահպանվող պրոբլեմը ԵԱԶԲ մի շարք երկրների բանկային հատվածներում:

 

  Նշելով զարգացումները Հայաստանի տնտեսությունում, ԵԱԶԲ վերլուծաբանները նշել են տնտեսական ակտիվության շարունակվող բարձր մակարդակը, որի աճը հուլիսին կազմել է 7% (նախորդ ամիս`5.1%): Տարվա սկզբից այդ ցուցանիօշի աճի կազմել էր տարեկան 6.2% (նախորդ տարի`3.6%): Հիմնական դրական ներդրումը 2017-ի հուլիսին արտաքին և ներքին պահանջարկի վերականգնման Ֆոնի վրա կատարել է արդյունաբերությունը (14.3% աճ), առևտուրը (10.5%) և ծառայությունները (17.2% աճ): Բացասական ցուցանիշների թվում կարելի է նշել գյուղատնտեսության դինամիկան, որի անկումը հուլիսին կազմել է 4.3%: 2017-ի հունվար-հուլիսին գյուղատնտեսական արտադրանքի ծավալը կրճատվել է 2.1%, 2016-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ, ինչը հիմնականում պայմանավորված է կլիմայական գործոններով: Շինարարության անկումը շարունակում է դանդաղել, իսկ հուլիսին տարեկան անկումը կազմել է 3.9% (մեկ ամիս առաջ`ավելի քան 4,4%): Մանրածախ շրջանառությունը շարունակում է աճել (հուլիսին աճել է 3,2%): Սպառողական ակտիվությանը շարունակում է նպաստել դրամական փոխանցումների ծավալները, աշխատավարձերի և վարկերի աճը: Տարեսկզբից մանրածախ շրջանառության աճը 2016-ի համեմատ կազմել է 5.7%:

 

Տնտեսական ակտիվության աճի ֆոնի վրա շարունակվում է ընդլայնել առևտրի հաշվեկշռի դեֆիցիտը, որը հուլիսին աճել է 149 մլն դոլարով, մինչև 976.6 մլն դոլար (2016 թվականի հունվար-հուլիսին`708.3 մլն դոլար): Հիմնական պատճառը մնում է ներմուծումների բարձր աճը (հուլիսի աճը`45.1%): Միևնույն ժամանակ, արտահանման ծավալները շարունակում են ցույց տալ աճի երկնիշ տեմպեր, հուլիսին աճելով 25%:

 

2017-ի հուլիսին տարեկան գնաճի մինչև 0,9% դանդաղմանը, նախորդ ամսվա 1.1% փոխարեն, ավելի շատ նպաստել է գյուղատնտեսական ապրանքների գների սեզոնային անկումը: Հուլիսին պահպանվեց գնաճի վրա ներմուծված ապրանքների գների չեզոք ազդեցությունը: Տարվա մնացած ամիսներին սպասվում է, որ գնաճի փաստացի մակարդակի և Կենտրոնական բանկի թիրախային կետի միջև առկա բացը կնեղացվի: ԵԱԶԲ կանխատեսումների համաձայն, գնաճը 2017-ի վերջին կկազմի 2,3%: Կենտրոնական բանկի խորհուրդը օգոստոսի 15-ին որոշում է կայացրել գնաճի թիրախային ուղղությանը հասնելու համար, վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը պահպանելով 6%: Արտաքին և ներքին ցնցումների բացակայության պայմաններում Կենտրոնական բանկը թույլ է տալիս կարճ ժամկետում վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը պահպանել ներկայիս մակարդակում, արագացնելով դրամական փոխանցումների աճը:

 

Ըստ ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյալների, դեպի Հայաստան դրամական փոխանցումների ներհոսքը դոլարային արտահայտությամբ հուլիսին ավելացել է 20.3%, նախորդ ամսվա 9.1% համեմատ: Միայն 2017-ի հունվար - հունիսին տրանսֆերտների ծավալը դոլարային արտահայտոյամբ ավելացել է 17%ն, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ: Դրամական փոխանցումների դրական դինամիկայի պահպանումը ակնկալվում է մինչև տարեվերջ: Այն կշարունակի նպաստել սպառողական և ներդրումային ակտիվության աճին: