Երկուշաբթի, 26 Նոյեմբերի 2018 11:40

Արմինֆո. Եվրասիական կայունացման և զարգացման հիմնադրամը (ԵԿԶՀ), որի միջոցները կառավարում է Եվրասիական զարգացման բանկը (ԵԱԶԲ), շուրջ 150 մլն դոլար կուղղորդի Հայաստանում «Հյուսիս-Հարավ՚ ավտոճանապարհի հարավային հավածի կառուցմանը: Այդ մասին ԱրմԻնֆո-ի թղթակցին հաղորդել է  ԵԿԶՀ գորիծադիր  տնօրեն Անդրեյ Շիրոկովը: Նրա ասելով, տվյալ պահին նախագիծը Հայաստանի կառավարության հետ ակտիվ քննարկումների փուլում է, որի հետ մշտական երկխոսություն է վարվում, աշխատում է ծրագրի իրագործման բյուրոն:

«Մենք տեղեկատվություն ենք ստանում հաշվետվությունների մասին, որոնց համաձայն, այժմ անցկացվում է մրցույթ խորհրդատուի ընտրության համար, որը կնախապատրաստի ճանապարհի հարավային հատվածի մանրակրկիտ դիզայնը: Նախատեսվում է, որ մրցույթի արդյունքները հայտնի կդառնան մինչև տարեվերջ, և հաղթողի հետ կկնքվի համաձայնագիր, և նա ձեռնամուխ կլինի ապագա ճանապարհի նախագծման աշխատանքին՚, - նշել է հիմնադրամի գործադիր  տնօրենը:

 

Պատասխանելով այն հարցին, որ նախագիծը սառեցվել է հայկական կողմի խնդրանքով` հայտնաբերված բազմաթիվ խախտոմների առնչությամբ, Արնդրեյ Շիրոկովն ընդգծել է, որ բուն  նախագիծը մեծ է: Իսկ եթե խոսելու լինենք հիմնադրամի կողմից ֆինանսավորվող 32 կմ տեղամասի մասին, ապա այնտեղ առայժմ ոչ մի շինարարական աշխատանք չի իրականացվել, և, հետևաբար,  ոչ մի չարաշահում լինել չէր կարող: «Եկեք տարանջատենք. կա մեկ ընդհանուր նախագիծ, որի համար տարբեր դոնորներ միջոցներ են հատկացնում, և կա մեր տեղամասը, որի առնչությամբ դեռ մրցույթ է անցկացվում խորհրդատու ընտրելու նպատակով: Այնտեղ շինարարական աշխատանքների սկսվելուն դեռ շատ ժամանակ կա: Եթե այս տարի ընտրվի խորհրդատու, ապա նախագծման գործընթացը առնվազն վեց ամիս կտևի, միայն դրանից հետո մրցույթ կհայտարարվի կապալառուների ընտրության համար: «Այդպիսով` անմիջական աշխատանքները կսկսվեն 1,5 տարուց ոչ շուտ՚, - ասել է Անդրեյ Շիրոկովը, հավելելով, որ այդ առնչությամբ չարաշահումների մասին խոսք չի կարող լինել: «Եթե դրանք եղել են այլ տեղամասերում, ապա մեզ դրանց մասին հայտնի չէ՚, - ընդգծել է հիմնադրամի գործադիր  տնօրենը, նշելով, որ հիմնադրամի նպատակը ֆինանսավորման ապահովումն է: Տեխնիկական կողմը հաստատում է ՀՀ կառավարությունը: Հիմնադրամը վերահսկողություն կիրականացնի աշխատանքների որակի նկատմամբ: Մասնավորապես, խոսքը վերաբերում է մրցակցության ապահովմանը, բաց և թափանցիկ գնումների և սոցիալական պատասխանատվության քաղաքականության վարմանը: Սավորաբար, խոսքը վերաբերում է Համաշխարհային բանկի և Ասիական զարգացման բանկի քաղաքականությանը, որի շրջանակում նախատեսվում է աշխատանքների որակի  պահպանման նկատմամբ վերահսկողության խստացում: «Մենք  վերահսկում ենք միայն մրցույթների համապատասխանությունը քաղաքականությանը, որը նախատեսված է վարկային համաձայնագրով, կոնկրետ, մեր համաձայնագրով նախատեսվում է կիրառել Համաշխարհային բանկի քաղաքականությունը՚, - ընդգծել է հիմնադրամի գործադիր  տնօրենը:

 

Հիշեցնենք, որ սեպտեմբերին ՀՀ գլխավոր դատախազություն է ստացվել «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցք» ծրագրի վերաբերյալ ՀՀ տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարարության ներկայացրած տեղեկանքը:

 Վերջինիս, ինչպես նաև դրա վերաբերյալ պահանջված լրացուցիչ այլ փաստաթղթերի  համակողմանի ուսումնասիրության արդյունքում պարզվել է, որ «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցք» ծրագրի մշակման և իրագործման գործընթացում ներգրավված պաշտոնատար անձինք, 2009-2018 թվականների ընթացքում, առանց հիմնավորումների և բավարար հետազոտության, բազմաթիվ անգամ անհարկի փոփոխելով Ծրագրի իրականացման համար կնքված խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման ու կապալի պայմանագրերը, դրանցում ներառել են անարդյունավետ և չհիմնավորված աշխատանքներ, կատարման են ընդունել ակնհայտ թերություններով կազմված նախագծա-նախահաշվային փաստաթղթեր: Բացի դրանից, ծրագրի մշակման և իրագործման գործընթացում ներգրավված պաշտոնատար անձինք անհիմն, առանց վնասները գանձելու, համաձայնել են երկարաձգել շինարարության և խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման ժամկետները: Առանձին դեպքերում խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման պայմանագրերում սահմանելով ծառայությունների՝ իրավական ակտերով հաստատված առավելագույն չափից կրկնակի անգամ ավելի գին՝ նշված պայմանագրերի գնի և բովանդակության մեջ հետագայում անհարկի և անհիմն փոփոխություններ կատարելով բարձրացրել են գները, իսկ մատուցվող ծառայություններում ընդգրկել են ոչ անհրաժեշտ և կրկնվող աշխատանքներ: Արդյունքում խորհրդատվական ընկերություններին վճարվել են սահմանվածից  ավելի գումարներ: Նաև՝ միջոցներ չեն ձեռնարկվել շինանյութի, մասնավորապես՝ ցեմենտի բաղադրության և որակի չափորոշիչների ու նորմատիվների պահպանման, ինչպես նաև աշխատանքների կատարման նկատմամբ ընթացիկ, ամենօրյա հսկողության իրականացումն ապահովելու ուղղությամբ: Արդյունքում կապալի պայմանագրի փոփոխությունների համաձայնագրում շինաշխատանքների և բետոնյա ծածկույթի ակնհայտ թերություններն արձանագրելով հանդերձ՝ շահագործման են ընդունվել Տրանշ 1-ի Երևան-Արտաշատ ու Երևան-Աշտարակ հատվածները: Այսպիսով, ծրագրի ակնհայտ անարդյունավետ կառավարումը թաքցնելու, ՀՀ կառավարության 2010թ. հունվարի 14-ի 14-Ա որոշմամբ հաստատված նպատակներին ու խնդիրներին համահունչ Ծրագիրը կամ դրա մի մասն իրականացնելու պատրանք ստեղծելու նպատակով՝ ծրագրի մշակման և իրագործման գործընթացում ներգրավված պաշտոնատար անձինք իրենց պաշտոնեական դիրքն օգտագործել են ծառայության շահերին հակառակ, չեն կատարել ծառայողական պարտականությունները՝ անզգուշությամբ առաջացնելով ծանր հետևանքներ: Մասնավորապես՝ բացի այն, որ շուրջ 9 տարի, նախատեսված ժամկետների խախտմամբ, չեն ավարտվել Հյուսիս-Հարավ ճանապարհի կառուցման աշխատանքները և չեն իրականացվել Ծրագրով քաղաքացիների, հասարակության և պետության համար ակնկալվող նպատակներն ու արդյունքները՝ կապված  երթևեկության ժամկետի կրճատման, անվտանգ, որակյալ և արագընթաց ճանապարհով Հայաստանի հարավը հյուսիսին կապելու, տնտեսության, բիզնես կապերի զարգացմանը խթանելու հետ, նաև գույքային առումով պետության օրինական շահերին պատճառվել է 23.553.817.000 ՀՀ դրամի չափով վնաս: Նկատի առնելով, որ ուսումնասիրության արդյունքում առերևույթ ի հայտ են բերվել պաշտոնատար անձանց կողմից  պաշտոնեական լիազորությունները չարաշահելու և անզգուշությամբ ծանր վնաս հասցնելու հանցագործության հատկանիշներ պարունակող տվյալներ՝ ՀՀ գլխավոր դատախազության ավագ դատախազի որոշմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 308-րդ հոդվածի 2-րդ մասով հարուցվել է քրեական գործ: 16 հատոր կազմող քրեական գործն ուղարկվել է ՀՀ քննչական կոմիտե՝ նախաքննություն կատարելու հանձնարարությամբ:

 

Ավելի վաղ ԱրմԻնֆո-ն հաղորդել էր, որ «Հյուսիս-Հարավ» տրանսպորտային միջանցքի Երեւան-Արտաշատ հատվածում, որը շահագործման է հանձնվել 2015 թվականի վերջին, առաջացել են փոսեր, իսկ որոշ տարածքներում` ճաքեր:  Մինչդեռ, փաստացի նախահաշվի համաձայն, 1 կմ-ի արժեքը 2 միլիոն դոլար կազմող ճանապարհը պետք է լինի ողորկ: Ավտոմայրուղու այս հատվածի վերականգնման աշխատանքներն  իրականացրել է իսպանական «Corsan Corviam» ընկերությունը: Իրավիճակն ավելի լավ չէ Թալին-Լանջիկ հատվածում, որը կառուցում է չինական «Սինոհիդրո Քորփորեյշն» ընկերությունը և թույլ է տվել բազմաթիվ խախտումներ:

 

Հավելենք, որ փոխադրամիջանցքի շինարարությունն ի սկզբանե նախատեսվում էր ավարտել 2019 թվականին, սակայն, ինչպես հայտարարել էր տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարար Աշոտ Հակոբյանը, ժամկետները երկարաձգվում են: ՙՀյուսիս-Հարավ՚ ծրագրի առնչությամբ Հայաստանի կառավարությունը հաշվարկել է 2,5 դոլարի խնայողություն յուրաքանչյուր ուղևորի մեկ ժամվա երթևեկության և 1-ական դոլարի խնայողություն 1 տոննա բեռի փոխադրման 1 ժամվա համար: Ինչպես ակնկալում են Հայաստանի իշխանությունները, ծրագիրը թույլ կտա  ապագայում մեղմել Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից շրջափակման հետևանքները, ստանձնել տարանցիկ  պետության դեր տարածաշրջանի երկրների բեռանփոխադրումներում, ինչպես նաև միանալ Սևծովյան օղակաձև ավտոմայրուղուն: