PayX- ի վերջնական նպատակը Հայաստանում անկանխիկ շրջանառությունը մինչև 60 տոկոսին հասցնելն է

Արմինֆո. Հայաստանում մեկնարկել է PayX բջջային հավելվածը, բջջային վճարումների մեկ ենթակառուցվածքի ստեղծման ծրագրի շրջանակներում: Ծրագրի նախաձեռնողներն ու համահիմնադիրներն են փորձառու բանկիր Սմբատ Նասիբյանը և տեխնոլոգիական փորձագետ Բենիամին Թադևոսյանը: Շնորհանդեսը տեղի է ունեցել դեկտեմբերի 4-ին, ֆինանսական հատվածի ներկայացուցիչների, ԱրՔա ազգային վճարային համակարգի, VISA Int., պաշտոնական անձանց և ԶԼՄ-ներիներկայացուցիչների մասնակցությամբ:

«PayX- ի ծրագրի վերջնական նպատակը Հայաստանում անկանխիկ գործարքների շրջանառությունը 50-60%-ի հասցնելն է, ընդգրկելով նաև այն ծառայութոյւնները, որոնք նախկինում նախկինում ներգրավված չէին բժժային վճարային համակարագերում: Այսօր այդ ցուցանիշը կազմում է 10-20%: Ռուսաստանում ոչ անկանխիկ վճարումների տեսակարար կշիռը կազմում է 55%»,-ասել է Ս. Նասիբյանը ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում:

Նրա կարծիքով, զարգացումն արագ կընթանա: Ծրագրի ներկայացման պահին PayX- ի ենթակառուցվածքում գրանցված է առևտրի և ծառայությունների 100-ից ավելի կետ, որոնցից մեկն արդեն խոստումնալից է, 6 բանկ և 3 վճարային կազմակերպություն արդեն իսկ գործընկերներ են հանդիսանում, այդ թվում`ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը, Արդշինբանկը, Ամերիաբանկը, Արարատբանկը, Էվոկաբանկը, Յունիբանկը, «Արմենիան Քարտ»-ը, ինչպես նաև EasyPay և MobiDram վճարային համակարգերը: Բանակցություններ են ընթանում մյուս բանկերի հետ: Մերառաջիկա ծրագրերն են`ներգրավված կետերի թիվը 1-2 ամիսների ընթացքում հասցնել 2000-3000-ի: Այդ տեխնիկական խնդրի իրականացման համար դա բավարակն է, որպեսզի գործընկեր-բանկերը միացնեն իրենց առևտրի կետերը հավելվածին, ինչը հնարավորություն կտա ամբողջովին ներգրավել ամբողջ շուկան: Ավելին, այդ ուղղությամբ արդեն ընթանում են տեխնիկական աշխատանքները», - հայտարարել է Ս. Նասիբյանը:

Նա նշել է, որ «Արմենիան քարտի» մշակման կենտրոնի տեխնիկական հնարավորություններն օգտագործվում են վճարումները կատարելու համար: «Ազգային վճարահաշվարկային համակարգի առկայությունը և մեկ պրոցեսինգային կենտրոնը մեզ օգնում են արագ լուծելու PayX բջջային վճարային ենթակառուցվածքի ստեղծման խնդիրը», - բացատրել է Ս. Նասիբյանը, նշելով, որ PayX- ը համագործակցում է նաև ArmSoft- ի և L-Soft- ի հետ, և որ նախագիծն իրականացվում է VISA վճարային համակարգի աջակցությամբ: «Մենք առաջարկում ենք գործիքներ, որոնք ապահովում են քարտի վճարումների մատչելիությունն այն կետերում, որտեղ տերմինալները և բանկոմատները հասանելի չեն: Մեր նորարարական լուծումները թույլ կտան վճարումներ կատարել այն ոլորտներում, որտեղ պլաստիկ գործարքները հնարավոր չեն: Օրինակ, տրանսպորտի, տաքսիների, երթուղիների տաքսիների, սուպերմարկետների, սննդի օբյեկտների, ռեստորանների, առաքման ծառայություններում: Միակ հարցն այն է, թե որքանով է պատրաստ հասարակությունն այս գործիքի կիրառմանը: Սա շատ կարևոր է գործարքների ընդհանուր ծավալում անկանխիկ վճարումների մասնաբաժնի ավելացման հեռանկարների առումով: Այս գործիքների լիարժեք շահագործման համար կա շատ կարևոր երկու գործոն`Կառավարության կողմից համակարգված մոտեցումը և այդ գործիքն ընդունելու հասարակական պատրաստակամությունը: Այլ կերպ ասած, դա քաղաքացիական կամքի խնդիր է», - նշել է Ս. Նասիբյանը:

Ինչ վերաբերում է հասարակության վերաբերմունքին, նա նկատել է, որ երկու կա խոչընդոտ: Նախ, նոր հավելվածները կիրառելու դժկամությունը, և երկրորդ, հին ձևով գործելը: «Իհարկե, չի հաջողվի միանգամից հաղթահարել դրանք, բայց հույս ունեմ, որ շուտով միասնական ուժերով կհաղթահարենք այդ խոչընդոտները», - գտնում է Ս. Նասիբյանը:

Ծրագրի նախաձեռնողների ապագա ծրագրերը ներառում են PayX- ի ինտեգրումը բանկային համակարգերին, առևտրային հաշվապահական ծրագրերին և անկանխիկ վճարումները: Նախատեսվում է նաև Հայաստանում ստեղծել Visa Push QR վճարումներ:

Հարցին, թե ինչու է PayX ծրագիրն սկսվել ֆինանսական համակարգից, Ս.Նասիբյանը պատասխանել է. «Իհարկե, հաշվի առնելով տեխնոլոգիական ռիսկերը, մենք որոշեցինքգործ ունենալ առավել վերահսկվող ֆինանսական ոլորտի հետ, որը, բացի այդ, աչքի է ընկնում իր ծառայությունների լայն շրջանակով, որոնք տրամադրվում են ժամանակակից տեխնոլոգիաների հիման վրա: Ֆինանսական հաստատությունների հետ համագործակցելով, մենք ապահովագրված ենք բազմաթիվ ռիսկերից»:

Իսկ «Արմենիան Քարտ»-ի գործադիր տնօրեն Իշխան Մխիթարյանն իր ելույթում ասել է. «Ժամանակակից աշխարհում տեխնոլոգիաները շատ արագ են զարգանում և այսօր ոճ մեկի համար ֆանտաստիկա չէ վճարում կատարելն առանց տնիցդուրս գալու, բջջային հավելվածի միջոցով: Մոտ ապագայում PayX- ի նման հավելվածների միջոցով մենք կկարողանանք զգալիորեն ավելացնել անկանխիկ վճարումների ծավալները: Հայկական քարտը բաց է այս ծրագրերի համար, և մենք ուրախ ենք ողջունել PayX- ի նախաձեռնությունը»:

Իր հերթին Ամերիաբանկի մանրածախ բիզնեսի տնօրեն Արման Բարսեղյանն ավելացրել է. «Տեխնոլոգիան դարձել է տնտեսական աճի և զարգացման անբաժանելի մասը, ինչպես նաև ցանկացած բիզնեսի համար բիզնես գործընթացների կազմակերպման հիմնական ուղղությունը: Տեխնոլոգիաների միջոցով հնարավոր է լուծել միանգամից մի քանի խնդիր, այդ թվում` անկանխիկ վճարների միջոցով ստվերային տնտեսության կրճատումը: Մենք աշխատում ենք PayX- ի հետ, մտադիր ենք աջակցել և հնարավորություն ընձեռել զարգացնելու այս ծրագիրը»:

ՀՀ կենտրոնական բանկի տվյալներով, 2018 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ պլաստիկ գործարքների ընդհանուր ծավալների կառուցվածքում վերջին հինգ տարիների ընթացքում անկանխիկ գործարքների մասնաբաժինն աճել է`9.5% -ից մինչև 21.2%: Անկանխիկ պլաստիկ գործարքների ծավալների տարեկան աճը դանդաղել է մինչև 47,8%, 2017-ի առաջին 9 ամիսների տեմպերի 2.5 անգամ արագացման համեմատ: Այս ցուցանիշի եռամսյակային դինամիկան ցույց է տալիս, որ երկրորդ եռամսյակում 22% -ից աճը դանդաղել է մինչև երրորդ եռամսյակի`14.3% -ը: Հայաստանում պլաստիկ քարտերի քանակը 2018 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ աճել է 17.9%, մինչև 1.928 մլն միավոր, ինչը 7.6% -ով նվազել է: Պլաստիկ գործարքների ընդհանուր ծավալների տարեկան աճը 2017 թ.-ի առաջին 9 ամիսների 7,7% -ից 2018 թ-ի առաջին 9 ամիսների ընթացքում աճել է մինչև 24,5%, հասնելով 1,4 տրլն դրամի: Գործարքի ծավալով առաջատարն է Visa քարտը, այս տարվա 9 ամիսներին`656,9 մլրդ դրամ, երկրորդ տեղում է MasterCard-ը`415,6 մլրդ դրամ, երրորդ տեղում է ArCa- ն`277 մլրդ դրամ, իսկ մնացած 23.2 մլրդ դրամըբաժին է ընկնում մյուս միջազգային քարտերին (HSBC, AmEx, DC): Իսկ քարտերի քանակով առաջատարն է Visa- ն`739,7 հազար քարտ, տեղական ArCa քարտերը կազմում են 612.9 հազար, MasterCard քարտերը`531.8 հազար քարտ, իսկ միջազգային մյուս քարտերը`43.2 հազար քարտ: