Երկուշաբթի, 18 Մարտի 2019 15:39

Արմինֆո.Բուլղարիայի տրանսպորտի և կապի նախարար Ռոսեն Ժելյազկովի հարցազրույցը ԱրմԻնֆո գործակալությանը, որում նա պատմում է հայ-բուլղարական հարաբերությունների զարգացման հեռանկարների, առևտրատնտեսական հարաբերությունները խթանելու անհրաժեշտության, ՀՀ վարչապետի  Սոֆիա կատարելիք այցի և շատ այլ բաների մասին:

 

Պարոն նախարար, ինչպես կբնութագրեք հայ-բուլղարական առևտրատնտեսական հարաբերությունների վիճակը, և ինչպիսին եք Դուք տեսնում այդ հարաբերությունների ապագան:

 

Ինչպես գիտեք, մեր հանդիպման առիթը հայ-բուլղարական գիտատեխնիկական և տնտեսական համագործակցության հերթական 8-րդ նստաշրջանն է։  Վերջին հանդիպումը եղել է 2015 թվականի դեկտեմբերին։ Այդ ժամանակից ի վեր և Բուլղարիան, և Հայաստանը չեն կանգնել տեղում, զարգացել են և հասել նշանակալի արդյունքների։  Ես վերջին անգամ Երևանում եմ եղել 2012 թվականին և կարող եմ ասել, որ քաղաքը շատ է փոխվել, և հիմա այն բավականին հաճելի նոր տեսք ունի։  Իսկ քաղաքային միջավայրի և ենթակառուցվածքների փոփոխությունը վկայում է տնտեսության գործունեության մասին ։

 

Այժմ Երևանում ընթանում է հայ-բուլղարական գործարար համաժողովը։  Ինձ շատ է տպավորում ձեր գործակալության գործունեությունը։ Ես մասնակցել եմ Երեւանում «Ինչու պետք է ներդրումներ կատարել Հայաստանի տնտեսությունում՚ խորագրով շնորհանդեսին, եւ կարծում եմ, որ հենց հիմա տնտեսության տարբեր ոլորտների մեր ներկայացուցիչները, մասնավորապես, թեթև արդյունաբերությունը, քիմիան, դեղագործությունը, տեղեկատվական տեխնոլոգիաները և այլն, անհրաժեշտ քայլեր կանեն երկկողմ համագործակցության զարգացման ուղղությամբ։ Տպավորիչ է, որ երկու երկրների բիզնեսի ներկայացուցիչների հանդիպման համար ընտրված բավականին մեծ դահլիճը նեղ  է թվում։

 

Ավելի քան 70 ընկերություններ հետաքրքրություն են հայտնել եւ մասնակցել են մեր համաժողովին, որոնցից ավելի քան 30-ը` բուլղարական:  Հայաստանի և Բուլղարիայի միջև բարեկամական հարաբերություններ են հաստատվելհարյուրամյակներ առաջ։  Ինչպես նշեց իմ հայ գործընկեր Հակոբ Արշակյանը, մեր մեջ գենետիկ բարեկամություն է ձևավորվել։

 

Դրա համար էլ թե Հայաստանի, թե Բուլղարիայի գործարար միջավայրի նկատմամբ ուշադրությունը շատ կարևոր է փոխադարձ առևտրաշրջանառության խրախուսման տեսանկյունից։  Այս բնագավառում իրավիճակն առաջվա նման անբավարար է` Բուլղարիայի օգտին շատ մեծ դրական սալդոյով:  Իսկ մեր նպատակն է հաշվեկշռի և հավասարակշռության ապահովումը, հատկապես, բարձր հավելյալ արժեքով ապրանքների մասով։

 

Այդ պատճառով մենք նման բարձր նշանակություն ենք տալիս, այսպես կոչված, թվային տնտեսության տվյալների վրա հիմնված տնտեսությանը, որի համար ժամանակն ու տարածությունը  նշանակություն չունեն:  Սակայն մենք նաև մեր ուշադրության դաշտից բաց չենք թողնում կոնվենցիոն տնտեսությունը, որը հենվում է լոգիստիկայի վրա ՝ ինչպես օդային, այնպես էլ ցամաքային տարածքի նկատմամբ։

 

Դուք դժգոհություն հայտնեցիք Հայաստանի և Բուլղարիայի միջև առկա համագործակցության մակարդակից։ Ձեր կարծիքով, որն է հիմնական պատճառը, կամ ինչն է խոչընդոտում առեւտրատնտեսական ոլորտում մեր երկկողմ հարաբերությունների խթանմանը:

 

Առաջին հերթին, դա հաղորդակցության խնդիրն է։  Մեզ բաժանում է Սև ծովը, և հիմնական տրանսպորտային միջանցքն անցնում է բուլղարական Վառնա, Ուկրաինական Չերնոմորսկ (նախկին Իլյիչևսկ), վրացական Փոթի լաստանավային անցումով։  Սա Իրանի և Հեռավոր Արևելքի ուղղությամբ բեռների տարանցիկ փոխադրման հիմնական ուղղությունն է։  Սա այն տրանսպորտային միջանցքն է, որը մենք պետք է զարգացնենք և ընդլայնենք նաև ապագայում։  Դրա համար շատ կարևոր է որոշումներ ունենալ տարբեր միջազգային կազմակերպությունների վերաբերյալ, որոնցից մեկը Սևծովյան տնտեսական կազմակերպությունն է ։

 

Դրա հետ մեկտեղ, դա նաեւ այնպիսի նախաձեռնությունների զարգացում է, ինչպիսիք են «Պարսից ծոց - Սեւ ծով՚ մուլտիմոդալ միջանցքը, եւ, անշուշտ, դրանք ապրանքներ եւ ծառայություններ են, որոնք կշարժվեն այդ միջանցքներով: Ուստի կարևոր են բոլոր ձեւաչափերը` կառավարական եւ ոչ կառավարական մակարդակների, ինչպիսին է նաև այս համաժողովը կարևոր են, քանի որ դրանք թույլ են տալիս ստեղծել գործընկերային հարաբերություններ եւ, առաջին հերթին` ընկերությունների միջև։  Բացի այդ, դա կարեւոր ցուցիչ է կառավարությունների համար, որոնք կարող են խրախուսել հենց այդ գործունեությունը։  Ես նկատի ունեմ ապրանքափոխանակությունը, իհարկե։ Նշվել է Հայաստանի առավելությունը կապիտալ ներդրումների եւ ներդրումների գործում, ինչպես նաեւ Բուլղարիայինը՝ որպես Եվրամիության անդամ։

 

Մենք հիանալի հարաբերություններ ունենք քաղաքական մակարդակում, լավ փոխհարաբերություններ միջպետական մակարդակում, ինչպես նաեւ այնպիսի սուբյեկտների միջեւ, ինչպիսիք են բուլղարական փոքր եւ միջին ձեռնարկությունների խրախուսման գործակալությունը եւ հայկական «Բիզնես Արմենիա՚ գործակալությունը ՝ մյուս կողմից։

 

Հայ գործընկեր Արշակյանի հետ իմ հանդիպման ընթացքում մենք քննարկեցինք ենթակառուցվածքների եւ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի հետ կապված հարցեր, դրանք նաեւ միջոցներ են, որոնք ԵՄ-ն նախատեսում է  100 մլրդ եվրո արժողությամբ «Հորիզոն Եվրոպա՚ նախագծի իրագործման համար 2021-2027 թթ.: Եվ պետք է օգտվել երկու կողմերի առավելություններից փորձաքննության, գիտելիքների եւ արհեստական բանականության ոլորտում։ Մենք ծանոթացանք այս ոլորտում Հայաստանի ձեռքբերումներին։

 

Ես նաեւ հասկանում եմ, որ կառուցվածքային փոփոխություններ են սպասվում Ձեր

կառավարությունում` ի աջակցություն այդ քաղաքականությանը, եւ կարծում եմ, որ դա ճիշտ ուղղություն է: Ապագա տնտեսությունները տվյալների և թվանշանային տեխնոլոգիաների վրա հիմնված տնտեսություններ են: Աշխարհը սրընթաց զարգանում է, եւ մենք, որպես փոքր պետություններ, չպետք է հետ մնանք համաշխարհային միտումներից։

 

Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք Երեւանի հայ - բուլղարական միջկառավարական հանձնաժողովի նիստից եւ գործարար համաժողովից:

 

Մի կողմից, մենք ակնկալում ենք ուղիղ եւ կոնկրետ շփումներ երկու կողմերի գործընկեր ընկերությունների միջեւ, մյուս կողմից, մենք պետք է դուրս գանք այս ֆորումի եւ գործատու կազմակերպությունների անհատական ներկայության շրջանակից: Եվ քանի որ այս համաժողովին ներկայացված են Բուլղարիայի ինդուստրիալ կապիտալի ասոցիացիան (ԱԻԿԲ) և Բուլղարիայի գործատուների ասոցիացիան, Հայաստան այս այցի արդյունքների մասին ուղերձները կհասնեն ասոցիացիայի շրջանակներում հարյուրավոր ընկերությունների: Բացի այդ, Բուլղարիայում լուրջ հետաքրքրություն կա  աշխատանքային միգրացիայի գործընթացի նկատմամբ:  Մեր երկրների համապատասխան նախարարությունների միջեւ արդեն ստորագրվել է աշխատանքային միգրացիայի կարգավորման մասին համաձայնագիր, որն անհրաժեշտ աշխատանքային որակավորում ունեցող հայերին թույլ է տալիս  օգտվել բուլղարական աշխատանքային շուկայից, ինչը երկու պետությունների միջեւ սերտ շփումների երաշխիք է:

 

Ըստ ՀՀ Ազգային վիճակագրական կոմիտեի, Հայաստանի և Բուլղարիայի միջև առևտրաշրջանառությունը 2018 թվականի հունվար-դեկտեմբերին հասել է 259,1 մլն դոլարի, ինչը նախորդ տարվա համեմատ նվազել է 23,8% - ով: Փորձագետների կարծիքով,՝ անկմանը զգալիորեն «նպաստել է՚ միջկառավարական հանձնաժողովի պասիվ աշխատանքը։ Արդյո՞ք արաշվել են նոր նիստի ժամկետները, եւ ի՞նչ հարցեր է նախատեսվում քննարկել:

 

Արդյոք դա այդպես է` մենք կհասկանանք ապագայում: Եթե 2018-ին արձանագրվեն

դրական տեղաշարժեր, ապա մենք պետք է համոզված կլինենք մեր փոխգործակցության առնչությամբ:

 

Այս ձեւաչափերը շատ կարեւոր են, քանի որ բիզնեսը գալիս է այնտեղ, որտեղ կան

ներդրումային հնարավորություններ եւ օգուտ: Շուկայական տնտեսության պայմաններում

պետությունների կողմից այդ ներդրումների և գործընթացների վերահսկողության ոչ մի մեխանիզմ չկա։ Ուստի դրսեւորվող հետաքրքրությունը վկայում է երկու շուկաներում ներուժի առկայության, ինչպես նաեւ երկու պետությունների  կայուն շուկայական միջավայրի առկայության մասին: Սա նաև վկայությունն է այն բանի, որ Բուլղարիան դիտվում է որպես կամուրջ դեպի Արևմուտք, իսկ Հայաստանը՝ դեպի Արևելք։

 

Ինչ վերաբերում է միջկառավարական հանձնաժողովի հաջորդ նիստին, ապա այդ հարցը դեռ կքննարկվի, սակայն մենք մտադիր ենք այն անցկացնել ոչ ուշ, քան երկու տարի անց, այսինքն, մոտավորապես, 2021 թվականին:

 

Իհարկե, կան նաև այլ ձևաչափեր, որտեղ մենք քննարկում ենք մեր երկկողմ հարցերը։  Առաջիկայում տեղի կունենա Հայաստանի վարչապետի այցը Բուլղարիա։ Այս այցը մեր երկկողմ օրակարգի հարցերը քննարկելու լավ հնարավորություն է  և երկու երկրների միջև քաղաքական հարաբերությունների բարձր մակարդակի առկայության վառ վկայություն։

 

Բուլղարիան ՏՐԱՍԵԿԱ ծրագրի ակտիվ մասնակիցներից մեկն է։  Ի՞նչ նախագծեր է մտադիր առաջարկել Սոֆիան այս ծրագիրն ակտիվացնելու համար:

 

ՏՐԱՍԵԿԱ-ն նախագիծ է, որն ապահովում է Եվրոպայի եւ Ասիայի միջեւ կապը, ընդ որում`  Կովկասի միջոցով, դա կանոնակարգված է նախագծի մասնակից երկրների միջեւ կնքված համաձայնագրով, ինչպես նաեւ դրա նպատակները եւ քայլ առ քայլ գործարկումը: Առաջիկա ներդրումային համաժողովում Բուլղարիան կներկայացնի երկու նախագիծ, մասնավորապես, կապված Բուլղարիայի տարածքում երկաթուղային ենթակառուցվածքի հետ (Վառնա-Ռուսել եւ Կարնոբատ - Սինդել) եւ երկրորդ նախագիծը վերաբերում է Դանուբ գետի եւ Սեւ ծովի միջեւ կապին, որը եվրոպական տրանսպորտային համակարգի էական մասն է:

 

Մի քանի օր առաջ Թեհրանում ստորագրվեց «Եվրոպա-Հայաստան-Իրան-Կատար՚ ինտերնետ կապի ցանցի ստեղծման մասին համաձայնագիրը։ Արդյո՞ք բուլղարական ընկերությունները  մտադիր են  մասնակցել այս նախագծին:

 

Ես նաեւ բուլղարա-րանական տնտեսական համագործակցության միջկառավարական հանձնաժողովի համանախագահն եմ։  Իրանի հետ առաջիկա նստաշրջանում, որը նախատեսված է հաջորդ ամիս, քննարկվելու է նաև այդ հարցը։  Ավելի լավ կապ հաստատելու համատեքստում նման նախաձեռնությունները լուրջ հետաքրքրություն են առաջացնում հատկապես գերարագ ցանցերի ոլորտում, ինչը մի կողմից տվյալների արագացված փոխանակման երաշխիքն է, մյուս կողմից՝ ենթադրում և ապահովում է լավագույն կիբերպաշտպանություն: