Հայաստանի վարչապետը կոչ է  անում չվախենալ «Լիդիան՚ ընկերության` միջազգային արբիտրաժ դիմելու հնարավորությունից

Արմինֆո. Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, մարտի 28-ին ելույթ ունենալով խորհրդարանում, կոչ է արել չվախենալ Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շահագործման ընթացքում առաջացած խնդիրների առնչությամբ «Լիդիան՚ ընկերության` միջազգային արբիտրաժ դիմելու հնարավորությունից:

Պատասխանելով ԲՀԿ խմբակցության պատգամավոր Արթուր Գրիգորյանի (նախկինում ՀՀ էներգետիկ ենթակառուցվածքների և բնական պաշարների նախարար)  համապատասխան հարցին՝ վարչապետը հայտարարել է, որ «ընկերությունն ինքը պետք է վախենա մեզանից, այլ ոչ թե` մենք՚։  Նիկոլ Փաշինյանը հիշեցրել է, որ կառավարության որոշմամբ պետական բյուջեից 300 հազար դոլար է հատկացվել միջազգային հեղինակավոր խոշոր կազմակերպության կողմից ուսումնասիրություններ իրականացնելու համար՝ առկա բոլոր ռիսկերը բացահայտելու նպատակով:  Այս ուսումնասիրությունները, ինչպես նշել է կառավարության ղեկավարը, իրականացվում են հարուցված քրեական գործի շրջանակում։ «Եվ եթե ուսումնասիրության արդյունքում պարզվի, որ լուրջ ռիսկեր կան Ջերմուկի եւ Սեւանա լճի ջրային ավազանի համար, ծրագիրը կդադարեցվի, իսկ եթե ռիսկեր չհայտնաբերվեն, ապա այն կշարունակվի՚,

- ասել է Նիկոլ Փաշինյանը։ Նա մատնանշել է նաեւ այդ խնդրի ձգձգված բնույթը, որը կապված է երկրի կառավարության հետ փոխգործակցությունից ընկերության հրաժարվելու հետ: «Անցյալ տարվա հունիս-հուլիս ամիսներին Ջերմուկ կատարած այցի ընթացքում ես կողմերին հրավիրել էի համագործակցության եւ ծագած հարցի քննարկման։ Նույնիսկ բնապահպանության նախարարը ռիսկերի բացակայության մասին ոչ մի երաշխիք չի տվել։  Այդ ֆոնին ես չէի կարող աչք փակել եւ որոշում կայացնել՚, - ընդգծել է կառավարության ղեկավարը։

Հիշեցնենք, որ մարտի 11-ին Լիդիան Ինթերնեյշնլ Լիմիթեդ (TSX:LYD) ընկերությունը հայտարարել էր, որ Ամուլսարի ոսկու ծրագրի ճանապարհների շարունակական շրջափակման կապակցությամբ Lydian UK Corporation Limited (Lydian UK) և Lydian Canada Ventures Corporation (Lydian Canada)-ն՝ Ընկերության դուստր կազմակերպությունները պաշտոնապես տեղյակ են պահել ՀՀ կառավարությանը, Մեծ Բրիտանիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորության և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության միջև Ներդրումների խրախուսման և պաշտպանության պայմանագրի (ուժի մեջ է 1996թ. հուլիսի 11-ից) և Կանադայի կառավարության և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության միջև Ներդրումների խրախուսման և պաշտպանության պայմանագրի (ուժի մեջ է 1999 թ. մարտի 29-ից) շրջանակներում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հետ վեճերի առկայության մասին:

Մեծ Բրիտանայի հետ երկկողմ համաձայնագրի շրջանակներում Lydian UK-ը կարող է վեճը ներկայացնել միջազգային արբիտրաժ պաշտոնական ծանուցումից 3 ամիս անց, իսկ Lydian Canada-ն Կանադայի հետ երկկողմ համաձայնագրի համաձայն՝ 6 ամիս անց: Միևնույն ժամանակ ՀՀ կառավարության համար բաց են Լիդիանի հետ առկա վեճերը քննարկելու և արագ լուծումներ տալու հնարավորությունները:

«Արդյոք Lydian UK-ը կամ Lydian Canada-ն կանցնեն բուն արբիտրաժային գործընթացին` կախված կլինի Հայաստանի կառավարության գործողություններից: Lydian UK-ը կամ Lydian Canada-ն չեն երաշխավորում, որ կանցնեն բուն արբիտրաժին կամ կդիմեն այլ միջազգային արբիտրաժային դատարան և կամ դրա հնարավոր արդյունքները: Ընկերությունը այս կապակցությամբ որևէ հետագա մեկնաբանություն չի տրամադրելու, բացի օրենքով նախատեսված դեպքերը՚ - նշվում էր աղբյուրում ։

Հիշեցնենք, որ Lydian Armenia-ն բրիտանական Lydian International-ի դուստր ընկերությունն է, որի բաժնետերերն են նաեւ միջազգային խոշոր ինստիտուցիոնալ ներդրողներ ԱՄՆ-ից, Մեծ Բրիտանիայից, եվրոպական մի շարք երկրներից:  Ամուլսարի նախագիծը Հայաստանի խոշորագույն արդյունաբերական նախագիծն է 370 մլն դոլար ընդհանուր արժողությամբ:

2016թ. օգոստոսին տեղի ունեցավ հանքավայրի կառուցման և շահագործման նախագծի մեկնարկը: Նախապատրաստական աշխատանքները մինչ այդ կատարվել էին 2006 թվականից։  Ամուլսարի հանքավայրի շահագործման ժամկետը կկազմի 10 տարի եւ 4 ամիս, ամեն տարի նախատեսվում է արդյունահանել միջինը 200 հազար ունցիա ոսկի (մոտ 10 մլն տոննա հանքաքար):  Ընկերության բաժնետոմսերը գնանշված են Տորոնտոյի ֆոնդային բորսայում։ Ամուլսարի հանքավայրը Հայաստանում մեծությամբ երկրորդ պաշարն է։   Նշենք, որ 2018թ. հունիսից Ամուլսարի հանքավայր տանող ճանապարհները շրջափակված են մի խումբ մարդկանց կողմից, ովքեր դեմ են հանքի շահագործմանը: Հայաստանի կառավարությունում կարծում են, որ հանքավայրի շահագործման նախագիծը լրացուցիչ անկախ բնապահպանական փորձաքննության կարիք ունի, որն այժմ իրականացվում է համաշխարհային հեղինակավոր ընկերություններից մեկի կողմից: Սակայն Lydian Armenia - ն, իրավապահ մարմինների փաստացի անգործության պատճառով, շարունակում է վնասներ կրել, հանքի շինարարությունը դադարեցվել է։