Հինգշաբթի, 5 Սեպտեմբերի 2019 14:29

Արմինֆո. Փոքր ՀԷԿ-երը Հայաստանում պետք է հետևեն ջրառերի ծավալներին։ ՀՀ կառավարությունը սեպտեմբերի 5-ի նիստում հավանության է արժանացել կառավարության նախկին որոշման մեջ կատարված փոփոխությունները, որոնց համաձայն, նախատեսված է տուգանային պատժամիջոցներ կիրառել ջրառի սահմանաչափի գերազանցման համար:

 

Ներկայացնելով որոշման նախագիծը՝ բնապահպանության նախարար Էրիկ Գրիգորյանը նշել է, որ մինչ օրս վարչական ներգործություն կիրառվել է միայն ջրի որակի խախտման համար։  Այժմ առաջարկվում է լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարել գործադիր մարմնի որոշման մեջ, ըստ որի, սահմանաքանակը գերազանցելու դեպքում փոքր ՀԷԿ-երը տարեկան կտրվածքով պետք է վճարեն 4 մլն դրամ յուրաքանչյուր "ավելորդ" խորանարդ մետրի համար: Նախարարը տեղեկացրել է, որ 188 փոքր ՀԷԿ-երից 127-ում արդեն ներդրվել են ջրաչափեր: Ինչպես նշել է Էրիկ Գրիգորյանը, կառավարության միջոցառումն ունի նախազգուշական բնույթ եւ ուղղված է բնապահպանությանն առնչվող հարցերի կանոնակարգմանը: Նա նշել է, որ մի շարք փոքր ՀԷԿ-եր արդեն ներդրել են շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման նոր մեթոդաբանություն: Բացի այդ, ինչպես հիշեցրել Է նախարարը, հանրապետության մի շարք գետերի վրա, ընդհանրապես, արգելված է փոքր ՀԷԿ-երի կառուցումը։

 

Հիշեցնենք, որ 2018 թվականի հոկտեմբերի 24-ին Հայաստանի խորհրդարանը փոփոխություններ է կատարել Ջրային օրենսգրքում, որոնց համաձայն, արգելվում է փոքր ՀԷԿ-երի կառուցումը ձկների ձվադրման վայրերում, ինչպես նաև գետերի վրա, որոնց դերիվացիոն ծանրաբեռնվածությունը գերազանցում է 40% - ը: Շինարարությունը կարգելվի նաև անտառային տարածքներում, ինչպես նաև բնության հուշարձանների շուրջ ։  Շատ գետերի վրա 40% ցուցանիշը չի պահպանվել, հաճախ խողովակ է դուրս  բերվել գետի հոսքի մինչեւ 90%-ը: Օրենքն ուղղված է ոչ թե նոր ՓՀԷԿ-երի կառուցման արգելքին, այլ դրանց սկզբնական նշանակությանը հետևելուն՝ բնապահպանական տեսանկյունից թույլատրելի էլեկտրաէներգիայի աղբյուրի արտադրությանը։  Հայաստանի կառավարությունը շահագրգռված է փոքր հիդրոէներգետիկայի օբյեկտների զարգացմամբ, բայց՝ ոչ ի վնաս բնապահպանության։  Փոքր հիդրոէներգետիկան վերականգնվող էներգետիկայի մի մասն է, որի զարգացումը մտնում է երկրի կառավարության առաջնահերթությունների մեջ:

 

Նշենք, որ առաջիկա 2 տարիներին նախատեսվում է կառուցել եւս 32 փոքր ՀԷԿ:  Մինչդեռ, դրանց շինարարությունը կախված կլինի երկրի կառավարության կողմից սահմանված շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման 10 չափանիշների համապատասխանությունից։  Դա վերաբերում է Հայաստանի Կարմիր գրքում գրանցված ջրային ֆլորայի եւ ֆաունայի էնդեմիկ տեսակների առկայությանը, ջրի փաստացի հոսքի պահպանմանը ջրօգտագործման համար թույլատրված մակարդակը չգերազանցող  փաստացի ջրաահոսքի պահպանման, ջրային էկոհամակարգերի սանիտարապաշտպանական գոտիների առկայության  դեպքում, եթե բնության հուշարձանները  եւ սողանքները, ճանապարհները  150 մետր շառավղով հեռաավոոորութթթյան վրա են, հաաշվի կառնվեն նաեւ փոքր ՀԷԿ-երի կառուցման անհրաժեշտությունը, բնակավայրերից հեռավորությունը, շրջակա միջավայրի եւ մարդու առողջության վրա աղմուկի ազդեցությունը: Նախատեսվում է նաեւ ՀԷԿ-ի լիցենզիաների գործողության կասեցում դերիվացիոն խողովակներով գետերի 40%-անոց կամ ավելի ծանրաբեռնվածության դեպքում:

 

Ինչպես ավելի վաղ Արմինֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում հայտարարել էր երկրում հայտնի ջրային ռեսուրսների մասնագետ, տ.գ. թ. Քնարիկ Հովհաննիսյանը, չնայած այն հանգամանքին, որ հիդրոէլեկտրակայանները էկոլոգիապես առավել անվտանգ են էլեկտրաէներգիայի մյուս այլընտրանքային աղբյուրների ցանկում, վերջին տարիներին Հայաստանում փոքր ՀԷԿ-երի չափազանց էքստենսիվ շինարարության հետևանքով հանրապետության ջրահոսքերում ջրային էկոհամակարգերի բնապահպանական վիճակը կտրուկ վատացել է: Դա տեղի է ունենում բնապահպանական բացթողումների ռեժիմի խախտման պատճառով, որոնք խոչընդոտում են ջրային էկոհամակարգերի կենսաբազմազանության (ֆլորայի եւ ֆաունայի) պահպանմանը: Բնական էկոհամակարգերի բնականոն գործունեության խախտման այլ գործոնների թվում փորձագետը նշում է ջրառի սահմանված լիմիտների հաճախակի գերազանցումը, հիդրոտեխնիկական կառույցների շինարարության եւ շահագործման նորմերի խախտումը: