Փորձագետ. Բանկային գաղտնիքի բացահայտման համար լուրջ հիմնավորումներ են անհրաժեշտ

Արմինֆո. Բանկային գաղտնիքի բացահայտման համար անհրաժեշտ են լուրջ հիմնավորումներ, սեպտեմբերի 23-ին մամուլի ասուլիսի ժամանակ նման կարծիք է հայտնել տնտեսագետ, <Այլընտրանք> հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Թաթուլ Մանասերյանը։ <Կարծում եմ, որ բանկային գաղտնիքի բացահայտումն ընդունելի է այն դեպքերում, երբ հարցի լուծման այլ տարբերակներ արդեն անհնար են>, - ընդգծել է փորձագետը:

Միևնույն ժամանակ նա ուշադրությունը հրավիրել է այն հանգամանքի վրա, որ այսօր Հայաստանն այլընտրանք չունի կոռուպցիոն սխեմաների դեմ պայքարում, որոնք մշակվել են տասնամյակներ շարունակ: <Պետք չէ միամտորեն կարծել, թե Հայաստանում գողության և կոռուպցիայի գործընթացն ավարտվել է։ Ավելին, ես կարծում եմ, որ նոր գործեր կբացահայտվեն: Չեմ բացառում, որ այսօր վստահություն ունեցող անձանց հետ կապված ՝ ի դեմս նոր իշխանության ներկայացուցիչների>, - ասել է Մանասերյանը ։

Ընդգծելով օրենքի գործողության կարևորությունը՝ տնտեսագետը նշել է, որ պետք է փորձել հավասարակշռություն պահպանել հանրային շահերի, տնտեսական հանցագործությունների և կոռուպցիայի դեմ արդյունավետ պայքարի և բանկային գաղտնիքի միջև: <Սա բարդ գործընթաց է, որը հնարավոր է իրականացնել ընդհանուր ջանքերով, մասնավորապես՝ նեղ մասնագիտացման փորձագետների ներգրավմամբ և առանց ԶԼՄ - ների մասնակցության>, - ասել է նա:

Միևնույն ժամանակ, տնտեսագետը վկայակոչել է միջազգային փորձի ուսումնասիրության շրջանակներում կոռուպցիայի դեմ պայքարի վերաբերյալ իր եզրակացությունները ։ <Ոչ մի երկիր չկարողացավ մտնել կոռուպցիայի դեմ պայքարող երկրների առաջին կամ երկրորդ տասնյակի մեջ, եթե նման հնարավորություն չլիներ՝ բացահայտելու լուրջ ապացույցներ ներկայացնող կամ կասկած հարուցող բանկային հաշիվները>:

Հիշեցնենք, որ սեպտեմբերի 12-ի նիստում կառավարությունը որոշում է ընդունել «ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում լրացում կատարելու մասինե և «Բանկային գաղտնիքի մասինե ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասինե ՀՀ օրենքների նախագծերի վերաբերյալ ՀՀ կառավարության օրենսդրական նախաձեռնությանը հավանություն տալու և այն սահմանված կարգով ՀՀ Ազգային ժողով ներկայացնելու վերաբերյալ: Ինչպես ԱրմԻնֆո-ին հաղորդել են կառավարության տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչությունից, արդարադատության նախարարի առաջին տեղակալ Ռաֆիկ Գրիգորյանը, ներկայացնելով օրենսդրական նախաձեռնությունը, նշել է, որ որոշման նախագիծը մշակվել է՝ ելնելով կոռուպցիոն հանցագործությունների դեմ պայքարն ավելի արդյունավետ դարձնելու անհրաժեշտությունից, և հաշվի է առնվել միջազգային, մասնավորապես, սկանդինավյան երկրների փորձը: Նրա խոսքով՝ գործող օրենսդրությամբ իրավապահ մարմինները սահմանափակված են այն սուբյեկտներով, ում առնչությամբ օրենսդրությունը հնարավորություն է տալիս ստանալ բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկատվությունը: Մասնավորապես, քրեական դատավարության օրենսդրության հիման վրա ներկայում հնարավոր է ստանալ միայն կասկածյալ և մեղադրյալ հանդիսացող անձանց առնչվող բանկային տվյալներ, ինչը բազմիցս քննադատվել է միջազգային կառույցների կողմից և բարձրաձայնվել իրավապահ մարմինների կողմից՝ որպես խոչընդոտ ֆինանսական, մասնավորապես, կոռուպցիոն բնույթի հանցագործություններով գործերի քննության համար: Դա պայմանավորված է նրանով, որ հաճախ բանկային տվյալները, որոնք էական նշանակություն ունեն ֆինանսական հանցագործություններով գործերի քննության համար, կարող են առնչվել ոչ թե կասկածյալին կամ մեղադրյալին, այլ, օրինակ, վերջինիս հետ փոխկապակցված անձին: Առաջարկվող օրենսդրական փոփոխությունների պայմաններում որոշման նախագծով ներկայացված հանցագործություններով հարուցված քրեական գործերով բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկությունների ստացման համար սահմանված սուբյեկտային սահմանափակումը կվերացվի, և առանձին դեպքերում կստեղծվի հնարավորություն՝ ստանալու բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկություններ առանց սուբյեկտային սահմանափակման: Միաժամանակ, նախագիծն առաջարկում է հավելյալ երաշխիքներ և սահմանափակումներ, մասնավորապես, հանցագործությունների սպառիչ ցանկ, որոնցով հարուցված գործերով միայն կարող են իրականացվել որոշակի իրավապահ գործողություններ: Միաժամանակ չեն ստեղծվի անհամաչափ կամ անհաղթահարելի սահմանափակումներ հանցագործությունների կանխման, խափանման և դրանց բացահայտմանն ուղղված գործունեության ընթացքում:

Ինչպես հայտարարել են շատ փորձագետներ, բանկային գաղտնիքի վերացման մասին օրինագիծը բազմաթիվ սպառնալիքներ է պարունակում բանկային համակարգի համար եւ հղի է Հայաստանի բանկային հիմնարկներից կապիտալի արտահոսքով: Հայաստանի Կենտրոնական բանկը, ի պատասխան, պարզաբանել է, որ այդ փոփոխությունները ոչ մի կերպ չեն վերացնում բանկային գաղտնիքը, միայն հստակեցնում են դատարանի վճռով պահանջվող տվյալների ցանկը:

Ինչպես սեպտեմբերի 13-ին ԱրմԻնֆո-ին հաղորդել են ՀՀ ԿԲ մամուլի ծառայությունից, ինչպես գործող օրենքով, այնպես էլ առաջարկվող փոփոխություններն ուժի մեջ մտնելուց հետո, բանկային գաղտնիք պարունակող տվյալները կտրամադրվեն միայն դատարանի որոշմամբ: "Բանկային գաղտնիքի ինստիտուտը եղել եւ մնում է ֆինանսական կայունության հիմնասյուներից մեկը, իսկ նախատեսվող կարգավորումը գործողի համեմատ մեղմացում չի համարվում։  Կենտրոնական բանկը հաստատակամ է բանկային գաղտնիքի ինստիտուտի պահպանման եւ երկրում ֆինանսական կայունության ապահովման գործում", - ընդգծվում է ՀՀ ԿԲ պաշտոնական հաղորդագրության մեջ: