Երեթշաբթի, 15 Հոկտեմբերի 2019 17:25

Արմինֆո.<Վերաներդրումներն օտարերկրյա ներդրումների կարևոր բաղադրիչ են: Հայաստանում օտարերկրյա կապիտալով աշխատող ընկերությունները, որպես կանոն, ստացված եկամուտները վերաներդնում են երկրի տնտեսության մեջ: Սակայն, այս տարվա առաջին կիսամյակում նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ վերաներդրումների ծավալը կրճատվել է 77% - ով։

Այս մասին հոկտեմբերի 15 - ին հայտարարել է Տնտեսական զարգացման նախաձեռնությունների կենտրոնի (Center for Economic Development Initiative-CEDI) տնօրեն Մարինե Առաքելյանը ՝ վկայակոչելով CEDI-ի անցկացրած հետազոտության արդյունքները։  <Նման միտումը մտորումների տեղիք է տալիս: Ներդրողները դեռ սպասման մեջ են>,- նշել է նա ՝ ընդգծելով, որ ներդրողների համար չափազանց կարեւոր է կանխատեսվող իրավական եւ տնտեսական միջավայրի առկայությունը։

 

Այդ կենտրոնի նախագահ Իշխան Կարապետյանն իր հերթին լրագրողներին տեղեկացրել է ՕՈՒՆ-ի հետ կապված իրավիճակի մասին: Մասնավորապես, նրա խոսքով, առաջին կիսամյակում ՕՈՒՆ-երի ծավալը կրճատվել է 16 տոկոսով ՝ կազմելով 91.2 մլն դոլար, իսկ օտարերկրյա ներդրումների զուտ հոսքերը կրճատվել են 5 անգամ: <Ինչ վկայում է այն մասին, որ երկրից ավելի շատ միջոցներ են դուրս եկել, քան ստացվել է>, - ընդգծել է նա ՝ նշելով, որ գնալով ավելի քիչ մարդ է Հայաստանում միջոցներ ներդնում բիզնեսում: Կարապետյանը նշել է է, որ հաշվետու շրջանում տարեկան կտրվածքով արտասահմանյան երկրներից ՀՀ բանկերի միջոցով դրամական փոխանցումների ներհոսքն աճել է 10% - ով, իսկ արտահոսքը ՝ 19% - ով: <Դա նշանակում է, որ մաքուր հոսքը կրճատվել է 9% - ով>, - ընդգծել է կենտրոնի նախագահը:

 

Պատասխանելով նման տխուր իրավիճակի պատճառների վերաբերյալ ԱրմԻնֆո-ի հարցին՝ Կարապետյանը նշել է, որ ներդրումային հոսքերն, ընդհանուր առմամբ, կրճատվում են՝ <առկա միջավայրի անհամապատասխանության պատճառով>:

Հավանական ներդրողները, ըստ նրա, տեսնում են, թե ինչ խնդիրների են բախվել հայաստանյան շուկայում աշխատող օտարերկրյա ներդրողները։ Այս առնչությամբ Կարապետյանը հիշեցրել է <Հարավկովկասյան երկաթուղի> ՓԲԸ-ի, <Վեոլիա Ջուր> ընկերության, հանքարդյունաբերության ոլորտում աշխատող ձեռնարկությունների փորձի մասին: <Ես չեմ ցանկանում գնահատական տալ, թե արդյոք դա ճիշտ էր։ Սակայն, ամեն ինչ հանգում է այն բանին, որ Հայաստանի տնտեսության մեջ ներդրումներ անելուց առաջ մարդը պետք է մի քանի անգամ մտածի ։  Խոշոր ներդրումային ծրագրերի կասեցումը որոշ չափով բացասական սպասումներ է ձևավորում ներդրողների մոտ>, - եզրափակել է նա ։

 

Անհասկանալի է, թե ինչ տվյալներ են վկայակոչել հիշյալ վերլուծաբանները, սակայն, ՀՀ Վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով ՝ Հայաստանի տնտեսության իրական հատվածում ընդհանուր օտարերկրյա ներդրումների ծավալը 2019թ.առաջին կիսամյակում 2018թ. նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 26,2%-ով (նախորդ տարվա 12,7% աճի փոխարեն) ՝ կազմելով 1.5 մլրդ դոլար: Ընդհանուր օտարերկրյա ներդրումներում ՕՈՒՆ-ին բաժին է ընկել 21,6% - ով (նախորդ տարվա 22,6% - ի փոխարեն) կամ 319.2 մլն, ինչը բարձր է 2018թ. նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից 21% - ով (նախորդ տարվա 20.5% - ով անկման փոխարեն):

 

Առաջատարությունը 2019թ. առաջին կիսամյակում պահպանում է Ռուսաստանը, ընդ որում՝ ինչպես ներդրումների ընդհանուր ծավալով՝ 555 մլն դոլար, այնպես էլ ՕՈՒՆ - ի ծավալով՝ 204.9 մլն դոլար (26,4% տարեկան աճով՝ մեկ տարի առաջվա 19,9%-ի փոխարեն):

 

Մինչդեռ, ԿԲ-ի տվյալներով, Ռուսաստանից մասնավոր տրանսֆերտների ներհոսքի ծավալը 2019թ. առաջին կիսամյակի արդյունքներով կազմել է 444.2 մլն դոլար, իսկ ՌԴ - ից արտահոսքը՝  208.3 մլն դոլար, ինչն այդ ուղղությամբ ձևավորել է մաքուր հոսք՝ 235.9 մլն դոլարի չափով: 

 

Հակառակ պատկերն է դիտվում դեպի ԱՄՆ տրանսֆերտների միտումի ուղղությամբ: Մասնավորապես՝ ԱՄՆ-ից ներհոսքի տարեկան աճը կտրուկ արագացել է 2018 թվականի առաջին կիսամյակի 14,6 տոկոսից մինչեւ 2019թ.առաջին կիսամյակում 33,5 տոկոս՝  ԱՄՆ արտահոսքի աճի արագացման դեպքում ՝ 25,3 տոկոսից մինչեւ 38,9 տոկոս: Արդյունքում ՝ դեպի ԱՄՆ տրանսֆերտների արտահոսքը գերակշռում է ներհոսքի նկատմամբ (արտահոսքը=$129.7 մլն, ներհոսքը=$127.8 մլն), մինչդեռ 2018-ի առաջին կիսամյակում եւ 2017-ի առաջին կիսամյակում գերիշխում էր ներհոսքը ։   ԱՄՆ-ից տրանսֆերտների զուտ ներհոսքը պլյուսային մակարդակից տեղափոխվել է մինուսային մակարդակ ՝ տարեկան կտրվածքով կրճատվելով (2019թ.առաջին կիսամյակը ՝ 2018թ. առաջին կիսամյակի համեմատ) 2,8 անգամ ։

 

Ընդհանուր առմամբ, ֆիզիկական անձանց տրանսֆերտների ներհոսքը Հայաստան արագացրել է աճը 2019թ.առաջին կիսամյակում մինչև տարեկան 10%՝ 2018 թ. առաջին կիսամյակի 8,7% -ից՝  կազմելով 866.6 մլն դոլար: Ընդ որում՝ տրանսֆերտների արտահոսքի աճի տեմպերը դանդաղել են ՝ 24,9% - ից հասնելով 18,8% - ի ՝ կազմելով 636.4 մլն դոլար: Դա դանդաղեցրել է տրանսֆերտների զուտ ներհոսքի տարեկան անկումը 2018թ. առաջին կիսամյակում 14,8% - ից մինչև 2019թ. առաջին կիսամյակում

8,7%՝ ձևավորվելով $230.2 մլն մակարդակում:  Ռուսաստանի մասնաբաժինը ներհոսքում 2018 թվականի առաջին կիսամյակում 58,5 տոկոսից նվազել է մինչև 2019 թ. առաջինկիսամյակում 51,3 տոկոս, ինչը դիտվել է նաև արտահոսքում՝36,5 տոկոսից մինչեւ 32,7 տոկոս:

 

Նշենք, որ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեն օտարերկրյա ներդրումների վերաբերյալ տվյալները հրապարակում է եռամսյակը մեկ՝ նշելով դրանք դրամային համարժեքով և համախառն հոսքի՝ կուտակված ծավալի տեսքով (առանց մարումների), 1988թ. - ից մինչև հաշվետու ամսաթիվը, տվյալ դեպքում՝ մինչև 2019թ. հունիսի 30-ը: ԱրմԻնֆո-ի տնտեսական և վարկանիշային տեղեկատվության ծառայության մասնագետներն ինքնուրույն հաշվարկել են տարեկան ծավալները՝ հիմք ընդունելով համախառն հոսքի վիճակագրական տվյալները 2019 և 2018 թվականների համապատասխան դիտարկվող ժամանակաշրջաններում: (Դրամի հաշվարկային փոխարժեքը 30.06.2019 թ. կազմել է 477,11 դրամ/$1):