Արմինֆո. Եվրամիությունը մտադիր է ավելացնել Հայաստանի էներգետիկայի ոլորտում նախագծերի ֆինանսավորման ծավալները ։ Հատուկ ուշադրություն է դարձվելու այլընտրանքային եւ վերականգնվող էներգետիկայի զարգացման, էներգետիկ արդյունավետության մակարդակի բարձրացման հետ կապված հարցերին:
Այդ նպատակով նախատեսվում է անգամ ձևավորել Էներգաարդյունավետության խորհուրդ, որը կկարգավորի ոլորտի նախագծերը ։ Ծրագրերի իրականացման համար կներգրավվեն նաեւ ԵՄ "Արեւելյան գործընկերություն" ծրագրի միջոցները, որի շրջանակներում հանրապետությունը կստանա շուրջ 80 մլն եվրո: Եվս 300 մլն եվրո կուղղվի ԵՄ և եվրոպական ֆինանսական հաստատությունների կողմից երկրի էներգետիկ համալիրի անվտանգության բարձրացման եւ էներգիայի աղբյուրների դիվերսիֆիկացման համար: Միջոցների մեծ մասը կուղղվի վարկերի, մյուս մասը ՝ դրամաշնորհների տեսքով ։ Ընդ որում՝ առաջնահերթ են համարվելու էներգետիկ արդյունավետության ոլորտի նախագծերը:
Ներկայումս բնակելի շենքերն իրենցից ներկայացնում են Հայաստանի խոշորագույն էներգասպառող հատվածը ՝ էլեկտրաէներգիայի եւ գազի շուրջ 40 տոկոսը: ԵՄ-ի եւ Հայաստանի իշխանությունների խնդիրն է մոտ ապագայում նվազեցնել այդ ցուցանիշը մինչեւ 20 տոկոս, իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում ՝ մինչեւ 2030 թվականը, դուրս գալ էներգիայի սպառման գրեթե զրոյական ցուցանիշի (NZEB) ՝ էներգիայի վերականգնվող աղբյուրների օգտագործմամբ: Մշակվում է նաև երկարաժամկետ ճանապարհային քարտեզ, որի նպատակն է մինչև դարի կեսը Հայաստանում գտնվող բոլոր նոր հանրային շենքերի 100% - անոց համապատասխանությունը NZEB-ին: Մշակվում է նաև <կանաչ շենքերի> համար էկո-մակնշման սերտիֆիկացման կարգը։
Կողմերի առաջարկությունները հասկանալ եւ պարզ են՝ որքան քիչ ես սպառում, այնքան ավելի շատ գազ եւ էլեկտրաէներգիա է մնում շուկայում, այնքան այն դառնում է ավելի էժան է, եւ, որպես հետեւանք, ավելի քիչ ես վճարում: Բայց մյուս կողմից՝ պետության տնտեսության 1% աճի դեպքում, առնվազն 0,5% - ով պետք է աճեն նաև սպառման ծավալները ։ Միաժամանակ, Հայաստանի կառավարությունը նախատեսում Է ՀՆԱ-ի երկնիշ աճ մոտակա հեռանկարում, ինչը պետք է հանգեցնի էներգիայի սպառման ծավալների զգալի աճի:
Էներգիայի համաշխարհային պահանջարկը, Միջազգային էներգետիկ գործակալության (ԷՄԳ) գնահատումների համաձայն, մինչեւ 2040 թվականը կաճի 37 տոկոսով, միեւնույն ժամանակ տնտեսության աճը պակաս էներգատար կլինի, քան նախկինում: Էներգիայի համաշխարհային պահանջարկի աճը կդանդաղի 2025 թ.-ից հետո մինչեւ տարեկան մոտ 1 տոկոս ՝ գների, էներգետիկ քաղաքականության եւ համաշխարհային տնտեսությունում կառուցվածքային տեղաշարժերի գործոնների պատճառով ՝ծառայությունների ոլորտի մասնաբաժնի ավելացման ուղղությամբ:
Էներգիայի պահանջարկի գլոբալ բաշխումը կտրուկ կփոխվի. մի կողմից ՝ լճացում Եվրոպայում, Ճապոնիայում, Կորեայում եւ Հյուսիսային Ամերիկայում, մյուս կողմից ՝ աճ Ասիայում, որտեղ կկենտրոնանա համաշխարհային պահանջարկի 60 տոկոսը (բուռն աճ Հնդկաստանում եւ Հարավարեւելյան Ասիայում), Մերձավոր Արեւելքում, Աֆրիկայում եւ Լատինական Ամերիկայում, ինչպես նաեւ Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում: Մինչև 2030 թվականը սպառվող էներգիայի քանակը կավելանա 44% - ով ։
Այս կանխատեսումների ֆոնին ակնհայտ է դառնում, որ առանց լրացուցիչ հզորությունների ստեղծման Հայաստանը կարող է բախվել լուրջ հետևանքների ։ Մինչդեռ էներգաարդյունավետության և վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտի նախագծերը, որոնք նույնպես կարևոր են էներգիայի աղբյուրների դիվերսիֆիկացման համար, չեն լուծում մեկ, բայց գլխավոր խնդիր՝ բազիսային հզորությունների։
Եմ մտադրություններն ակնհայտ են ՝ այլընտրանքային էներգետիկայի հաշվին նվազագույնի հասցնել երկրի էներգետիկ համալիրի վրա Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի ազդեցության գործոնը, իսկ ոչ հեռու ապագայում ՝ նաև դրա փակումը։ Տեղին է այստեղ հիշեցնել, որ ՀԱԷԿ-ի մասնաբաժինը երկրի էներգետիկ հաշվեկշռում կազմում է շուրջ 40%, այն արտադրում է ամենացածր ինքնարժեքով էլեկտրաէներգիան։ Մինչդեռ, ԵՄ-ում ՀԱԷԿ-ի այլընտրանքը տեսնում են արեւային եւ հողմային էլեկտրակայանների կառուցման, ինչպես նաեւ Իրան-Հայաստան-Վրաստան 400/500 կիլովոլտանոց էլեկտրահաղորդման գծի կառուցման նախագծի իրականացման մեջ: Բայց առաջին դեպքում պետք է հույսը դնել մայր բնության վրա ՝ կա քամի, կա հողմակայաններից էլեկտրաէներգիա, չկա ՝ էլեկտրաէներգիա չի լինի, նույնը վերաբերում է նաև արևային էներգետիկային ։
Մինչդեռ, էներգիայի կուտակման համար մատչելի գներով համապատասխան սարքավորումներ շուկայում դեռ չկան: Դա հասկանում են նաև Հայաստանի իշխանությունները, որոնք կանաչ լույս են վառել Երևանի ՋԷԿ-ի հարակից տարածքում նոր ջերմային բլոկի կառուցման համար ։ Ինչ վերաբերում է էլեկտրահաղորդման գծերին, որոնցով նախատեսվում է իրականացնել մի կողմից էլեկտրաէներգիայի ավելցուկների մատակարարումը տարածաշրջանի երկրներ, եւ դրանք հետ ստանալ ձմռանը, իսկ մյուս կողմից ՝ էլեկտրաէներգիայի ուղղակի առեւտուր իրականացնել, ապա դրա ճակատագիրը բավական անորոշ է:
Աշխատանքների ժամանակացույցի համաձայն ՝ այդ էլեկտրահաղորդման գիծը պետք է շահագործման հանձնվեր ընթացիկ տարվա նոյեմբերի վերջին։ Մինչդեռ Հայաստան-Վրաստան ուղղությամբ կողմերը նույնիսկ շինարարական աշխատանքներ չեն սկսել։ Եվ դա այն դեպքում, երբ եվրոպական կառույցների կողմից միջոցներ են տրամադրվել, իսկ գերմանական <Fichter > ընկերությունն իրականացրել է բոլոր անհրաժեշտ ընթացակարգերը ։ Դատելով իրադարձությունների զարգացումից ՝ տվյալ էլեկտրահաղորդման գիծը, ինչպես նաեւ Մեղրիի եւ Լոռի Բերդ ՀԷԿ-ի կառուցման նախագծերը, կարող են ունենալ նույն ճակատագիրը, ինչ "Հյուսիս-Հարավ"ճանապարհային միջանցքի կառուցման ծրագիրը ։ Եվ մինչ Հայաստանում մտածում են այդ էլեկտրահաղորդման գծի հետագա ճակատագրի մասին, ի հայտ է եկել Իրան-Ադրբեջան-Ռուսաստան էներգետիկ միջանցքի ստեղծման նախագիծը, որը սկսել է ակտիվորեն կյանքի կոչվել ։
Հարկ է նկատել, որ թե ԵՄ-ն, թե Իրանը առաջարկում են առկա խնդիրների կոնկրետ լուծումներ, սակայն Հայաստանի իշխանությունները չեն շտապում դրանք իրականացնել ՝ դա պատճառաբանելով պետական պարտքի նկատմամբ խիստ վերահսկողության անհրաժեշտությամբ, և, որպես հետևանք, վարկային ծրագրերի դանդաղ դիտարկմամբ ։ Բայց ի՞նչ է խանգարում վարկային ռեսուրսները ներգրավել մրցակցային եւ ինքնածախսածածկվող նախագծերի համար: Առավել ևս, ՀՀ վարչապետի հայտարարության լույսի ներքո՝ միջոցները, այդ թվում ՝ պետական, կապիտալ շինարարության ոլորտում մեգանախագծերին ուղղելու անհրաժեշտության վերաբերյալ։ Հարց, որը շարունակում է բաց մնալ:
Սարգիս Խաչատրյան. Մեր գործունեությունն ուղղված է լինելու հաճախորդների փորձառության բարելավմանը
Բիզնեսի թվայնացման հիմնախնդիրը, ո՞ր հանգրվանում է Հայաստանը
Գևորգ Մանթաշյան. Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարությունը հետևողական աշխատանք է տանում Հայաստանում ստարտափների կայացման ուղղությամբ
Bank of Georgia-ն հայտարարել է 303.6 մլն դոլարով "Ամերիաբանկի" ձեռք բերման շուրջ նախնական համաձայնության մասին