Ուրբաթ, 13 Մարտի 2020 17:28

Արմինֆո. Հայաստանի բանկերի ընդհանուր վարկային պորտֆելում NPL-ի մակարդակը 2019 թվականին նվազել է 9,5 տոկոսից մինչեւ 8 տոկոս, իսկ ակտիվներում ՝ 6,2 տոկոսից մինչեւ 5,1 տոկոս: Ընդ որում՝ ժամկետանց վարկերի ծավալը հաշվետու տարում գրեթե չի փոխվել, մինչդեռ առողջ (ստանդարտ) վարկերի մեծությունը սկսել է ավելի դանդաղ աճել: Դրանց կառուցվածքում ավելի քան 62% - ը բաժին է ընկնում կասկածելի և անհուսալի խմբերի փոխատվություններին, ընդ որում՝վերջինիս դոմինանտը չի նվազում ։

 

Այս ցուցանիշները բերվում են ԱրմԻնֆո գործակալության պատրաստած՝ 31.12.2019. թ Հայաստանի բանկերի ֆինանսական վարկանիշից՝ ֆինանսական հաշվետվությունների  հիման վրա, որոնցում առկա է վարկային ռիսկի ներկայացման նոր ձևաչափ (ըստ IFRS9-ի), որն ամբողջությամբ չի արտացոլում վարկային պորտֆելի որակի և թունավոր վարկերի առկայության մասին իրական պատկերը (NPL): Այնուամենայնիվ, ԱրմԻնֆո-ն բանկերից պահանջում է անհրաժեշտ տվյալներ, որոնք թույլ են տալիս հաշվարկել ժամկետանց վարկերի ընդհանուր ծավալը եւ, հետեւաբար, դրանց մասնաբաժինը բանկերի վարկային պորտֆելում:

 

AmRating ազգային վարկանիշային գործակալության վերլուծաբանների կարծիքով. <Այնուամենայնիվ, վերը նշված 62% - ը չի բացահայտում պորտֆելի տոքսիկության

ամբողջական պատկերը, քանի որ վարկային ռիսկի հաշվետվողականության նոր ձևաչափի անցմամբ շատ բանկեր պարզապես դադարել է նշել անհուսալի փոխատվությունների վերաբերյալ տվյալները: Սակայն, չնայած դրան՝ վերջիններիս <զանգվածային> առկայության մասին վկայում է 2019թ. շահույթի աճի դանդաղումը ՝ մինչև 38,4 տոկոս 2018 թ. 62 տոկոսից, և դրա եռամսյակային անկումը ՝ 16,1 տոկոսով, ինչը անհուսալի փոխառությունների՝ հաշվեկշիռներից շարունակվող դուրսգրումների արդյունք է> ։

 

AmRating-ի վերլուծաբանների կանխատեսումների համաձայն՝ այս գործընթացը շարունակելու է ճնշել բանկային հատվածի շահութաբերության մակարդակը՝ առնվազն մինչեւ այն պահը, երբ կսկսվի կիրառվել սահմանային պարտքային բեռի գործակիցը, որը կոչված է բացառելու վարկառուների գերվարկավորվածությունը, վարկային պորտֆելի իրական առողջացմամբ: Իսկ առայժմ ցածր տոկոսադրույքները, մարժայի էական նվազումը եւ տոկոսային եկամուտների թույլ աճը զսպում են ROA-ի եւ ROE-ի՝ բարձր մակարդակի դուրս գալու սպասումները. 2019թ. արդյունքներով բանկային համակարգի ակտիվների շահութաբերությունը (ROA) դժվարությամբ է հասել 1,44% նշագծին, իսկ կապիտալի շահութաբերությունը (ROE) կազմել է 9,73% ՝ ԱրմԻնֆո-ի կողմից կանխատեսվող համապատասխանաբար 1,5% - ի եւ 9,5% - ի դիմաց:

 

Անհուսալի փոխառությունների ավելի քան 40% - ը կուտակվել է սպառողական վարկերում (ներառյալ հիփոթեքային)՝ ավելանալով տարեկան 14% -ով: Այնուհետև անհուսալի վարկերի զանգվածով հաջորդում է առևտրի ոլորտը ՝ շուրջ 25% (տարեկան 32% աճով), և մի փոքր ավելի քիչ կենտրոնացված է ագրոհատվածում (15% - ից ավելի, ծավալի աննշան աճով) և հանրային սննդի և ծառայությունների ոլորտում (մոտ 10%, տարեկան շուրջ 3 անգամ աճով) ։ Այդ նույն ոլորտներում կենտրոնացված է ժամկետանց վարկերի գերիշխող մասը ՝ սպառողական վարկեր (ներառյալ հիփոթեք)՝  ավելի քան 34%, առևտուր՝ ավելի քան 15%, ագրոհատված՝ մոտ 12%, ինչպես նաեւ մոտ 10%  կուտակվել է հանրային սննդի / ծառայությունների ոլորտում եւ մի փոքր ավելի քիչ՝ արդյունաբերական հատվածում:

 

Հատկանշական է, որ այդ նույն ոլորտները գերակշռում են վարկային ներդրումների ծավալով . սպառողական վարկեր ՝ 27,6 տոկոս, առեւտրի ոլորտ ՝ 17,4 տոկոս, արդյունաբերական հատված՝ 13,8%, հիփոթեք՝ 9,8%, հանրային սնունդ/ ծառայությունների ոլորտ՝ 7,6%: Իսկ գյուղատնտեսությանը և շինարարության ոլորտին բաժին է ընկնում վարկային ներդրումների 5-5,6% - ը: Սպառողական վարկերի ծավալը կրճատվել է 2019 թ. - ին 36,2% - ով՝ հիփոթեքի 39,4% աճի դեպքում: Հանրային սննդի/ծառայությունների ոլորտի վարկավորումը 2019 թվականին աճել է 23,6 տոկոսով, առևտրի հատվածի՝ 16,1 տոկոսով, իսկ արդյունաբերական հատվածի՝ անկում է ապրել 5 տոկոսով: Աճի են ապրել նաև շինարարության ոլորտում ներդրումները՝ 26,4% և ագրոհատվածի՝  10,9%:

 

Հայաստանի բանկերի ընդհանուր վարկային պորտֆելը 2020թ. հունվարի 1-ի դրությամբ գերազանցել է 3.7 տրլն դրամը (7.8 մլն դոլար): Ակտիվների կառուցվածքում, որոնք այդ ամսաթվի դրությամբ կազմել են 5.8 տրլն դրամ (12.1 մլն դոլար), վարկային ներդրումների մասնաբաժինը 2019 թվականին նվազել է 65.4 տոկոսից մինչեւ 64.5 տոկոս, ինչը պայմանավորված է ակտիվների տարեկան ավելի բարձր աճով (17.5 տոկոսով), քան վարկերի (15.4 տոկոսով), մինչդեռ մեկ տարի առաջ երկու ցուցանիշներն էլ նույն աճն էին արձանագրում՝ 14 տոկոսով:

 

Վերլուծաբանները ցավով նշում են, որ բանկային համակարգի թափանցիկությունը՝ IFRS9-ով նոր հաշվետվողականությանն անցմամբ, նվազել է՝վարկերի որակի կառուցվածքը <թաքցնելու> հետևանքով:Անկախ վերլուծաբանների ամենամեծ մտահոգությունը հարուցում է նոր ձևաչափում բանկերի հուսալիության գնահատման համար ամենախիստ և վտանգավոր հոդվածի՝ անհուսալի վարկերի, բացակայությունը: Ցավոք, կարգավորող մարմինը փորձագիտական և նեդրումային հանրության համար վարկային ռիսկերի բացահայտման հարցում չեզոք, անտարբեր դիրքորոշում է ընդունել:

 

Նշենք, որ Fitch Ratings միջազգային վարկանիշային գործակալությունը ևս <ԱՊՀ և Սևծովյան տարածաշրջանի երկրներում վարկանիշային դինամիկայի դանդաղում> (CIS and Black Sea Region Rating Cycle Slowing)՝ փետրվարի 12-ին հրապարակված իր զեկույցում նշում է, որ <չաշխատող վարկերի մակարդակը բարձր է եւ հաճախ լիովին արտացոլված չէ պաշտոնական տվյալներում>