Մարտին Գալստյան. Ավելի հաճախակի, ուժեղ եւ անկանխատեսելի ցնցումների պայմաններում հարկավոր է վստահորեն ապահովել մակրոկայունությունը, գների կայունությունը եւ ֆինանսական համակարգի անխափան աշխատանքը

Արմինֆո.ՀՀ Ազգային ժողովում տեղի է ունեցել Մարտին Գալստյանի առաջին ելույթը ՝ որպես ՀՀ Կենտրոնական բանկի նախագահի թեկնածու: Գալստյանի թեկնածությունն առաջարկել է իշխող "Իմ քայլը" խմբակցությունը։

Իր խոսքում նա ընդգծել է, որ այսօրվա իրողությունն աննախադեպ է մարդկության պատմության արդի դարաշրջանում: Բոլոր երկրների կառավարությունները, ինչպես նշել է Գալստյանը, այսօր ամեն ինչ անում են մարդկային կյանքերը փրկելու համար ՝ կանգ չառնելով հսկայական տնտեսական կորուստների առջեւ ։

"Կորոնավիրուսի համավարակի պատճառով աշխարհում շատ բան է փոխվել։ Հաճախ լսում ենք "ռազմական դրություն", "աշխարհը նույնը չի լինի" արտահայտությունները։ Շատ տնտեսագետներ խոսում են այն մասին, որ տնտեսական անկումն ավելի խորն է լինելու, քան 2008-2009թթ. համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի ժամանակ։ Տնտեսական քաղաքականության ձևավորման տեսանկյունից մեծ դժվարություններ կան, որոնք, առաջին հերթին, պայմանավորված են առողջապահությամբ և հարակից անորոշությամբ ։ Հատկանշական է, որ տնտեսագետները համակարծիք էին ճգնաժամի հաղթահարմանն ու տնտեսական քաղաքականության ուղղություններին ։ "Արագ արձագանքել և անել հնարավորը", - ասել է նա:

Գալստյանը հիշեցրել է, որ ստեղծված իրավիճակի առնչությամբ Կենտրոնական բանկը դեռեւս մարտի սկզբին բանկիրների հետ հանդիպման ժամանակ քննարկել էր վարկառուների վարկունակության վատթարացման հետ կապված իրավիճակի զարգացման հնարավոր ուղղությունները եւ շուկայի մասնակիցներին կոչ էր արել կիրառել անհատական մոտեցում' հետաձգելով վարկային պարտավորությունների գծով վճարումները: Ըստ պայմանավորվածության, ԿԲ-ն թուլացրել է նաև ֆինանսական հաստատությունների կարգավորման ռեժիմը՝ միաժամանակ 6 ամսով երկարաձգելով միջազգային ծրագրերի շրջանակներում տրամադրված հիփոթեքային վարկերի ընթացիկ վճարումները:

Բացի այդ, բանկերին եւ վարկային ընկերություններին հնարավորություն էր ընձեռվել վերանայել ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց վարկավորման պայմանները՝ այնպես, որ ստեղծված իրականության մեջ չփչացնեն նրանց վարկային պատմությունները եւ բացառեն վարկային բեռի ավելացումը:

Միաժամանակ, Գալստյանը հիշեցրել է, որ մարտի 17-ին Կենտրոնական բանկի խորհուրդը որոշում է կայացրել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի իջեցման մասին (0,25 տոկոսային կետով ՝ մինչեւ 5,25 տոկոս - Խմբ.), և դա ստեղծված պայմաններում միանգամայն մտածված որոշում էր։ "Մեր տարածաշրջանային գործընկերներից շատերը նման քայլի չեն գնացել, մասնավորապես, Ռուսաստանն ու Վրաստանը, մինչդեռ Ղազախստանը ստիպված էր, ընդհակառակը, բարձրացնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը", - հիշեցրել Է Մարտին Գալստյանը:

ԿԲ հաջորդ քայլը, ըստ նրա, ուղղված էր ֆինանսական շուկայի կայունության պահպանմանը։ Կարգավորիչը հայտարարել և տրամադրել է իրացվելիության անհրաժեշտ ծավալ՝ ինչպես դրամով, այնպես էլ արտարժույթով: "Այս պահին համակարգը իրացվելիության խնդիր չունի եւ աշխատում է նորմալ ռեժիմով", - ընդգծել է նա:

Կենտրոնական բանկի նախագահի թեկնածուն հաղորել է, որ քննարկվում է բանկերի համար կապիտալի համարժեքության նորմատիվի 1 տոկոսային կետով իջեցման հնարավորությունը (գործող N1 նորմատիվը հավասար է min 12 տոկոսի - խմբ.) և Բազելի գծով իրացվելիության նոր նորմատիվների ներդրման ժամկետի երկարաձգումը մինչև 2021 թվականի հունվարի 1 - ը (ներկայումս գործող N2/1 և N2/2 նորմատիվները՝ min 15% և 60% համապատասխանաբար- Խմբ.):

Գալստյանը հիշեցրել է, որ միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունները դրական են գնահատում ՀՀ ԿԲ կողմից իրականացված քայլերը, մասնավորապես՝ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը: Այս առնչությամբ Գալստյանն ընդգծել է, որ առաջնորդվելով ԱՄՀ-ի հայտարարությամբ, կարելի է խոսել ստեղծված իրավիճակի հետ կարգավորիչի գործողությունների համարժեքության, առկա անորոշության աստիճանի գիտակցման մասին: "Հենց այդ պատճառով մենք իրականացնում ենք սցենարների վերլուծություն եւ գտնվում ենք օպերատիվ կառավարման փուլում, որպեսզի առավելագույնս պատրաստ լինենք իրավիճակի ցանկացած փոփոխությունների եւ զարգացումների", - ընդգծել է Գալստյանը:

Ոչ միայն սթրեսային իրավիճակում, այլեւ, ընդհանուր առմամբ, ինչպես շարունակել է նա, ԿԲ-ն առաջնորդվում է հասարակության երկարաժամկետ բարեկեցության ապահովման սկզբունքով:  "Այն դժվարությունները, որոնց ԿԲ-ն բախվել է իր գործունեության պատմության ընթացքում, միայն ավելի կոփեցին մեզ ՝ ամրապնդելով մտադրությունների կարծրությունը, ինչի հետ մեկտեղ պահպանելով ազատությունն ու հրապարակայնությունը նոր ավելի համարձակ գաղափարների համար: Կենտրոնական բանկը, որպես կառույց, հանդիսանում է տարածաշրջանային կարևորագույն գործընկեր հեղինակավոր միջազգային կազմակերպությունների համար", - արձանագրել է նա:

Խոսելով հետագա քայլերի մասին՝ Մարտին Գալստյանն ընդգծել է, որ փոփոխվող մարտահրավերներին զուգընթաց կբարդանա նաև իրականացվող քայլերի մշակման և կիրառման գործընթացը: "Վստահության կամրջի կառուցումը միակ գրավականն է այն բանի, որ մենք կունենանք շահառուների համար հետագա արդյունավետ և կանխատեսելի քաղաքականություն, իսկ քաղաքացիների և գործընկերների վստահությունը ազգային արժույթի նկատմամբ էլ ավելի կաճի։ Կարծում եմ, որ դրամավարկային քաղաքականության արդյունավետության ամենակարևոր չափանիշը հանրության վստահությունն է։ Միայն այդ դեպքում հնարավոր է արդյունավետ կառավարել հասարակության գնաճային սպասումները, ինչը դրամավարկային քաղաքականության հիմքն է", - ասել է նա։ Գալստյանի կարծիքով՝ վստահության բարձրացման հիմնական գրավականը վարվող քաղաքականության թափանցիկության աստիճանական բարձրացումն է։ Այս համատեքստում նա ընդգծել է հասարակության և մասնագիտական հանրության հետ երկխոսության կարևորությունը՝ կապված վարվող քաղաքականության հետ, ինչը նախատեսում է կոմունիկացման նոր ռազմավարության իրականացում։

"Մեր ֆինանսական համակարգը դինամիկ զարգանում է վերջին տարիներին։ Անհրաժեշտ է աշխատել հավասարակշռված և տարբերակված աճի ուղղությամբ՝ մեծացնելով ֆինանսական շուկայի հնարավորությունները և ընդլայնելով գործիքակազմի շրջանակը։ Դրա հետ մեկտեղ, համակարգի զարգացման եւ աճի համար անհրաժեշտ է ներդնել միջազգային լավագույն փորձը, գնահատել հնարավոր ռիսկերը եւ համապատասխան քայլեր ձեռնարկել դրանց կառավարման ուղղությամբ: Այս առումով տարածաշրջանային և միջազգային անորոշության համատեքստում աճում է ճիշտ և հավասարակշռված քաղաքականություն վարելու կարևորությունը", - ասել է ՀՀ ԿԲ նախագահի թեկնածուն:

Գալստյանն անդրադարձել է նաև բնակչության ֆինանսական գրագիտությանը։ Նա ընդգծել է. "Պատասխանատու վարկավորման կարեւորագույն տարրը մարդկանց կողմից իրենց ֆինանսական հոսքերին համահունչ որոշումների կայացումն է: Կարծում եմ, որ արդյունավետ քաղաքականությունը ոչ թե ֆինանսական հնարավորությունների սահմանափակումն է, այլ ֆինանսական գրագիտության բարձր մակարդակ ունեցող հասարակության առկայությունը, որը կարող է խելամիտ որոշումներ կայացնել ։ Այդ ուղղությամբ աշխատանքները բավական շատ են, և Կենտրոնական բանկը գործընկերների, այդ թվում ՝ ՀՀ ԱԺ պատգամավորների հետ միասին շարունակելու է այդ ուղղությամբ արդյունավետ ծրագրերի իրականացումը":

ՀՀ ԿԲ նախագահի թեկնածուի կարծիքով ՝ չափազանց կարևոր է նաև նորարարական տեխնոլոգիաների կիրառումը։ "Նոր տեխնոլոգիաների ինտեգրումը թույլ կտա նոր մակարդակի բարձրացնել փաստերի վրա հիմնված որոշումների կայացման մշակույթը: 21-րդ դարի մարտահրավերները, առավել հաճախ, գալիս են կիբեր միջավայրից, եւ կարծում եմ, որ կիբերանվտանգության ժամանակակից ռազմավարության ներդրումը պարտադիր պայման է: Սակայն, մենք պետք է հասկանանք, թե ինչ բնույթի խնդիրներ կարող են փոխվել, եւ այն ժամանակ դրանց լուծման գրավական կդառնա մարտահրավերներին այլ կերպ  նայելու ունակությունը՝ որպես նոր հնարավորությունների: Ես խորապես համոզված եմ, որ այս ամենի պատշաճ իրականացման հիմքը ԿԲ թիմն է, որը միավորված է երկրի ապագայով մտահոգ արժեքների շուրջ և իր աշխատանքը կատարում է ժողովրդին ու հայրենիքին ծառայելու անհրաժեշտության խորը գիտակցությամբ", - ասել է նա։

Իր ելույթի ավարտին Մարտին Գալստյանն ընդգծել է. "Ցնցումները կդառնան մեր կյանքի անբաժանելի մասը, կլինեն ավելի հաճախակի, ուժեղ եւ անկանխատեսելի: Եվ այդ առումով մարդկանց պետք է հենման կետ ՝ վստահություն, որ ցանկացած իրավիճակում կապահովվեն մակրոկայունությունը, գների կայունությունը և ֆինանսական հատվածի անխափան աշխատանքը։ Հայաստանում այդ հենակետը Կենտրոնական բանկի ստեղծած կայուն մակրոմիջավայրն է։ Մեր անտեսանելի ներկայության շնորհիվ մարդիկ խնայողություններ են անում, հավատալով, որ դրանք չեն արժեզրկվի, գործարարները երկարաժամկետ ներդրումներ են կատարում, համոզված լինելով, որ ռիսկերը կառավարելի են, և կառավարությունը կարող է կենտրոնանալ զարգացման ծրագրերի իրականացման վրա՝ չմտածելով անկայունության հետ կապված սպառնալիքների մասին։ Վստահ եմ ՝ մենք հաջողության կհասնենք", - եզրափակել է նա։

Հիշեցնենք, որ ՀՀ կենտրոնական բանկի նախագահ Արթուր Ջավադյանի պաշտոնավարման ժամկետն ավարտվում է  հունիսի սկզբին, և սա նրա պաշտոնավարման երկրորդ ժամկետն է:

ՏԵՂԵԿԱՆՔ. Մարտին Արտաշեսի Գալստյանը ծնվել է 1978 թվականին, ավարտել է ԵՊՀ տնտեսագիտության ֆակուլտետը, ասպիրանտուրան, տ. գ. թ.: 2000-ականների վերջին ուսանել է Հարվարդի համալսարանի Ջոն Ֆ. Քենեդիի անվան  կառավարման դպրոցում՝ ստանալով պետական կառավարման մագիստրոսի աստիճան: Անցել է վերապատրաստման և որակավորման մի քանի դասընթացներ ֆինանսական շուկաների վերլուծության, ֆինանսական պլանավորման և ռազմավարության, դրամավարկային քաղաքականության տեսության, տնտեսական տեսության և պրակտիկայի ոլորտներում: Մ. Գալստյանը Հայաստանի Ամերիկյան Համալսարանի Բիզնես դպրոցում ճյուղային և մրցակցային վերլուծության առարկայի դասավանդման փորձ ունի: Մինչև 2018թ. սեպտեմբերին ՀՀ ԿԲ խորհրդի անդամ նշանակվելը Մ. Գալստյանը հանդիսանում էր վիճակագրական դեպարտամենտի ղեկավար, իսկ 2015թ. փետրվարից՝ ԿԲ Դիլիջանի ուսումնահետազոտական կենտրոնի ղեկավար: