Չորեքշաբթի, 20 Մայիսի 2020 11:23

Արմինֆո. Մեր ղեկավարության հռետորաբանությունը Ռուսաստանի հետ <գազային> հարաբերություններում, այդ թվում ՝ ԵԱՏՄ շրջանակներում, անշուշտ, ունի իր տրամաբանությունը։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել <Քաղաքացու որոշում> սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության գործադիր մարմնի քարտուղար, տնտեսագետ Սուրեն Սահակյանը ։

 

<Թե կոնկրետ ինչ տրամաբանություն, չեմ կարող ասել ՝ հաշվի առնելով, որ իրավիճակին, այդ հարաբերությունների իրավապայմանագրային բազային տիրապետում է իշխող ուժը։ Կարող եմ միայն ենթադրել, որ այն ունի այդ հարցի լուծման իր տարբերակը։ Ամեն դեպքում գազի հարցում Ռուսաստանի պահվածքը ոչ մի ընդհանուր բան չունի նույնիսկ գործընկերային հարաբերությունների հետ՝ էլ չխոսելով դաշնակցային հարաբերությունների մասին, առաջին հերթին հաշվի առնելով միջազգային շուկայում էներգակիրների գների անկումը։ Տեղին է նշել, որ Ռուսաստանը Եվրոպային գազն ավելի էժան էր վաճառում, քան ԵԱՏՄ գործընկերներին ՝ գների անկումից շատ առաջ>, - նկատել է նա։

 

Նման հարցերը, քաղաքական գործչի կարծիքով, անշուշտ լուծման կարիք ունեն՝ հատկապես ԵԱՏՄ գործընկերային միջավայրում։ Եվ այդ գործընկերությունը պետք է ենթադրի Միության ներսում էժան գազի մատակարարում, ինչի մասին է պարբերաբար պնդում ՀՀ վարչապետը։

 

Մայիսի 19-ին ելույթ ունենալով ԵԱՏՄ առաջնորդների առցանց գագաթնաժողովում ՝ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ գլոբալ մարտահրավերները ԵԱՏՄ-ին թելադրում են ընդհանուր գազային շուկայի ձևավորման հրատապ անհրաժեշտություն: <Գազի սակագնի միասնական համակարգի ձևավորումը անհրաժեշտություն է, որը Հայաստանում հատկապես սուր է զգացվում ։ Համոզված եմ, որ ընդհանուր շուկան կնպաստի ապրանքների մրցունակության բարձրացմանը ՝ մի քանի անգամ մեծացնելով ԵԱՏՄ ներուժը ։ Առանց դրա բոլոր պետությունների համար գործունեության հավասար պայմանների ապահովումն անհնար է>, - ընդգծել է նա ։

 

Սահակյանը ԵԱՏՄ-ն դիտարկում է ոչ թե որպես միասնական շուկա, այլ՝ որպես որոշակի հարցերի լուծման մեխանիզմների առանցքակետ ։ Որպես նման մեխանիզմ ՝ նա դիտարկում է տնտեսական հաբի ստեղծումը, որը Ռուսաստանը և ԵԱՏՄ մյուս երկրները կապում է Իրանի և Չինաստանի հետ ։ Նման հաբ, ըստ նրա կանխատեսումների, կաջակցի գործընկեր պետությունների միջև իրավահավասար հարաբերությունների ձևավորման հարցում։ Եվ դրա ձևավորման բացակայությունը, իրավահավասար հարաբերությունների բացակայությունը, մի երկրի կողմից պարբերաբար էներգակիրների բանեցումը ՝ որպես գործընկերների վրա ճնշում գործադրելու միջոց, հարցականի տակ է դնում ԵԱՏՄ բուն գոյության նպատակահարմարությունը ։

 

Ըստ Սահակյանի ՝ Հայաստանի գործող իշխանությունները, ի տարբերություն նախորդների, փորձում են ռուս գործընկերների հետ խոսել հավասար դիրքերում ։ Նախկին իշխանությունները նման իրավիճակում անմիջապես համաձայնում էին գազի գինը բարձրացնել, դա թաքցնում էին բնակչությունից, ինչն ավարտվեց հերթական <գազային պարտքի> ձևավորմամբ, դրանից հետո Մոսկվայի հետ վասալային հարաբերությունների ձևավորմամբ, օրինակ՝ <Հայռուսգազարդ>-ում Հայաստանի վերջին 20 տոկոս բաժնեմասը <Գազպրոմին> փոխանցելով և Ռուսաստանի հետ Հայաստանի համար կապալային 40-ամյա պայմանագիր կնքելով։

 

<Նույնիսկ նման ժառանգությամբ չեմ կարծում, որ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև նախկին վասալային հարաբերությունները պահպանվում են՝ առաջին հերթին հաշվի առնելով մեր իշխանությունների ՝ Մոսկվայից կախվածության վիճակից դուրս գալու փորձերը։ Բայց եթե իշխանությունները որոշեն կրկին գնալ նախորդների ճանապարհով, մենք կստանանք փակ արտաքին քաղաքական շղթան, որն ամբողջությամբ կախված է էներգառեսուրսներից եւ չի ենթադրում որոշակի ինքնիշխանության պահպանում>, - ամփոփել է Սահակյանը։

 

Նշենք, որ Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստի ժամանակ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, որ Եվրասիական տնտեսական միությունում գազի տարանցման միասնական սակագին կարող է սահմանվել միայն միասնական բյուջեի և հարկման դեպքում։ <Մենք կարծում ենք, որ միասնական սակագինը կարող է իրականացվել միայն միասնական շուկայում ՝ միասնական բյուջեով և հարկման միասնական համակարգով։ ԵԱՏՄ-ում ինտեգրման նման խորը մակարդակ դեռ ձեռք չի բերվել։ Իսկ առայժմ գազի գները պետք է ձևավորվեն շուկայական կոնյունկտուրայի հիման վրա, հաշվի առնեն մատակարարների ծախսերն ու ներդրումները>, - ասել Է  Պուտինը ։