Արմինֆո. 2020թ. I եռամսյակի վերջին ամիսը համընկավ կորոնավիրուսի տարածումը կանխարգելող միջոցառումների իրականացման մեկնարկի հետ, ինչը չէր կարող չանդրադառնալ Հայաստանի բանկային համակարգի ցուցանիշների, զարգացման միտումների և ընդհանուր տնտեսության վրա: Այդ մասին մայիսի 26-ին առցանց մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է Հայաստանի բանկերի միության (ՀԲՄ) գործադիր տնօրեն Սեյրան Սարգսյանը՝ ներկայացնելով 2020թ. առաջին եռամսյակի արդյունքները։
Նրա խոսքերով, բանկային համակարգի ընդհանուր կապիտալը հաշվետու եռամսյակում աճել է 2,1% - ով ' կազմելով 862 մլրդ դրամ: Նման դինամիկան պայմանավորված է երկու բանկերի կանոնադրական կապիտալի աճով: Իսկ 2014 թվականի ցուցանիշի համեմատ Հայաստանի բանկային համակարգի ընդհանուր կապիտալն աճել է գրեթե 2 անգամ։
Բանկային համակարգի ակտիվները ապրիլի 1-ի դրությամբ կազմել են 5.9 տրլն դրամ (1.8% եռամսյակային աճով), որից 3.7 տրլն դրամը բաժին է ընկել վարկային ներդրումներին (0.5% եռամսյակային աճով):
Ըստ վարկավորման ոլորտների՝ կան հատվածներ, որոնց ծավալների անկում է դդիտվել։ Այսպես, արդյունաբերական հատվածի վարկավորումը եռամսյակում կրճատվել է 7% - ով, իսկ ընդհանուր վարկային պորտֆելում մասնաբաժինը կազմել է 16% կամ 539 մլրդ դրամ, տրանսպորտի եւ կապի ոլորտներում՝ 13 տոկոս անկում՝ 3% կամ 110.8 մլրդ դրամ մասնաբաժնով, առևտրի ոլորտում' 1% անկում 15% կամ 501.1 մլրդ դրամ մասնաբաժնով, ֆինանսական հատվածում' 16% անկում 7% կամ 228.7 մլրդ դրամ մասնաբաժնով: Ընդ որում, վարկավորման ծավալների եռամսյակային աճ է արձանագրվել հիփոթեքի գծով՝ 10 տոկոսով, մինչեւ 394.9 մլրդ դրամ (պորտֆելում մասնաբաժինը 12 տոկոս է), գյուղատնտեսության գծով՝ 6 տոկոսով՝ մինչեւ 160.5 մլրդ դրամ (5 տոկոս), շինարարության ոլորտում ՝ 11 տոկոսով ՝ մինչեւ 213.7 մլրդ դրամ (6 տոկոս), սպառողական վարկերի գծով ՝ 4 տոկոսով ՝ մինչեւ 951.9 մլրդ դրամ (28 տոկոս), ծառայությունների ոլորտում՝ 11 տոկոսով ՝ մինչեւ 4% - ով ՝ մինչև 290.6 մլրդ դրամ (9%): Այս համատեքստում Ս.Սարգսյանն ընդգծել է, որ վարկերի 50,4% - ն ուղղվել է տնտեսության ֆինանսավորմանը, 40% - ը' ֆիզիկական անձանց վարկավորմանը, իսկ մնացած մասը բաժին է ընկել միջբանկային վարկերին/ավանդներին:
Միևնույն ժամանակ, նա, տեղեկացնելով, որ ս.թ. առաջին եռամսյակի արդյունքներով բանկային համակարգի վարկային պորտֆելում գրեթե հավասարվել են արտարժութային և դրամային բաղադրիչների ' 51,8% և 48,2% մասնաբաժինները (2019թ. 50,9% և 49,1% - ի դիմաց), ուշադրություն է դարձրել, որ նման պատկեր վերջին անգամ նկատվել է 2009թ. (51% և 49%): "Արտարժութային բաղադրիչի մասնաբաժինը վարկային պորտֆելում հաշվետու եռամսյակում փոքր-ինչ աճել է, ինչը պայմանավորված է մարտին արտարժույթի փոխարժեքի աճով, որը ամսվա վերջին հասել է 504,47 դրամ/1դոլարի: Բայց կարծում եմ, որ այսօրվա փոխարժեքով հաշվարկով արտարժութային և դրամային բաղադրիչների մասնաբաժինը կրկին գրեթե հավասարվել է", - նկատել է նա։
Առաջին եռամսյակի արդյունքներով բանկային համակարգի ընդհանուր պարտավորություններն աճել են 1,7 տոկոսով ՝ գերազանցելով 5 տրլն դրամը: Ընդ որում, հաճախորդների հանդեպ պարտավորությունները հաշվետու եռամսյակում կրճատվել են 1,4 տոկոսով՝ մինչեւ 3.4 տրլն դրամ, բայց տարեկան կտրվածքով այդ ցուցանիշն աճել է 18,6 տոկոսով։
Ինչ վերաբերում է ավանդներին, Ս.Սարգսյանը հայտնել է, որ նկատվում է ծավալների եռամսյակային նվազում 1,1% - ով ' մինչև 3.5 տրլն դրամ: Ընդ որում ռեզիդենտների (ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց) ավանդներն աճել են 2,5 տոկոսով ՝ մինչեւ 2.6 տրլն դրամ, իսկ դա վկայում է այն մասին, որ ընդհանուր ավանդային պորտֆելի բացասական դինամիկան բխում է ոչ ռեզիդենտների ավանդների նվազեցումից, որոնց բաժին է ընկնում 900 մլրդ դրամ: "Սա կարեւոր ցուցանիշ է, որը խոսում է Հայաստանի բանկային համակարգի նկատմամբ ոչ ռեզիդենտների վստահության եւ հայկական բանկերում իրենց միջոցները պահելու նախապատվության մասին", - ընդգծել է Ս.Սարգսյանը: Ընդհանուր առմամբ, նրա խոսքով, ժամկետային ավանդները եռամսյակի ընթացքում ավելացել են 2,5 տոկոսով ՝ մինչեւ 1.8 տրլն դրամ, իսկ ցպահանջ ավանդները՝ նվազել են 3 տոկոսով ՝ մինչև 774 մլրդ դրամ։ Ավանդների կառուցվածքում 2009-2020թթ. արտարժութային եւ դրամային բաղադրիչների միջեւ տարբերությունը կրճատվել է հօգուտ դրամի, մասնավորապես, 1-ին եռամսյակում արտարժույթի մասնաբաժինը 57,6 տոկոսից նվազել է մինչեւ 57 տոկոս դրամայինի 42,4 տոկոսից մինչեւ 43 տոկոս աճի դեպքում: "2009 թվականի համեմատությամբ կարելի է խոսել առաջընթացի մասին, քանի որ այն ժամանակ արտարժութային բաղադրիչի մասնաբաժինը հասնում էր 73% - ի", - նկատել է նա:
Ս. Սարգսյանը բանկային համակարգի դրական արդյունքներին է դասել նաև ստացված շահույթը, որը 2020թ. առաջին եռամսյակում ավելացել է տարեկան 44,7%-ով' կազմելով 23.3 մլրդ դրամ:
Նա ուշադրություն է հրավիրել կապիտալիզացման և իրացվելիության ցուցանիշներին. ընդհանուր կապիտալի հարաբերակցությունը ակտիվների նկատմամբ կազմել է 14,6% (նորմատիվային մինիմումը՝ 12%), ընդհանուր կապիտալի հարաբերակցությունը պարտավորությունների նկատմամբ' 17,1%, բարձր իրացվելի ակտիվների հարաբերակցությունը ընդհանուր ակտիվների նկատմամբ' 31,6% (ընդհանուր իրացվելիության նորմատիվը 'min 15%), բարձր իրացվելի ակտիվների հարաբերակցությունը ցպահանջ պարտավորությունների նկատմամբ' 166,2% (ընթացիկ իրացվելիության նորմատիվը ' min 60%):
Պատասխանելով Արմինֆո-ի հարցին' ՀԲՄ ղեկավարը նշել է, որ կապիտալիզացման եւ իրացվելիության մակարդակը վկայում է բանկային համակարգի դիմադրողականության աստիճանի եւ սթրեսային իրավիճակներին դիմակայելու ունակությունների մասին: "Նույնիսկ ամենավատ սցենարի զարգացման դեպքում ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ ռիսկերը կառավարելի են, և, հուսով եմ, որ բանկային համակարգը հաջողությամբ կհաղթահարի հետկորոնավիրուսային շրջանի բոլոր դժվարությունները", - ընդգծել է նա:
Ըստ Ս. Սարգսյանի, երկրի տնտեսության զարգացման գործում բանկային համակարգի աճող դերի մասին է վկայում այնպիսի ցուցանիշների աճը, ինչպիսիք են ակտիվների հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ՝ 2018թ. 82.6%-ից մինչև 88.6% 2019թ., վարկերի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ' 54.1%-ից մինչև 57.1%, ներդրումները ՀՆԱ-ի նկատմամբ' 47.7%-ից մինչև 53.4%՝ 2011թ., համապատասխանաբար 54.9%, 35.4% և 25.7%- ի դիմաց