Չորեքշաբթի, 12 Օգոստոսի 2020 17:33

Արմինֆո. Վերակառուցման եւ զարգացման եվրոպական բանկը (ՎԶԵԲ) այսօր հայտարարել է Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շահագործման նախագծին իր մասնակցության ավարտի մասին, որի շինարարությունն արդեն շուրջ երկու տարի արգելափակված է բնապահպան ակտիվիստների եւ հարակից համայնքների բնակիչների կողմից:

 

Հանքավայրը մշակող Lydian International ընկերությունը, որն այդ պատճառով հայտնվել էր ֆինանսական ծանր վիճակում, տարեսկզբին հայտարարել էր վերակազմավորման մասին եւ ապացուցակման ընթացակարգ էր անցել  Տորոնտոյի ֆոնդային բորսայում:

 

Նշենք, որ Վերակառուցման եւ զարգացման եվրոպական բանկն ի սկզբանե մասնակցել է Ջերսի կղզում գրանցված օֆշորային Lydian International ընկերության կապիտալին՝ Միջազգային ֆինանսական կորպորացիայի (IFC) հետ միասին, որը դուրս է եկել նախագծից դեռ 2 տարի առաջ: Այդ միջազգային դոնոր գործընկերների մասնակցությունը օֆշորային ընկերությանը թույլ տվեց դուրս գալ Կանադայի բորսայական շուկա և ներգրավել ինստիտուցիոնալ ներդրողների լրացուցիչ ներդրումներ՝ ի դեմս ներդրումային և կենսաթոշակային հիմնադրամների։ Այսօրվա դրությամբ հիմնական վարկատուներն են մնում Orion Resource Partners-ը, Osisko Mining-ը եւ Resource Capital-ը:

 

"ՎԶԵԲ-ը պետք է հանդես գա հրապարակային հայտարարությամբ, որում կարտահայտի իր դիրքորոշումը նախագծի եւ ընթացիկ իրադարձությունների վերաբերյալ", - հայտարարել է բանկի պատասխանատու աշխատակից Ֆիդանկա Մաքգրատը: Նա կարծում է, որ հանքավայրի շուրջ ընթացող իրադարձությունները զգալի վնաս են պատճառում ՎԶԵԲ-ի հեղինակությանը, նույնիսկ, այն բանից հետո, երբ ՎԶԵԲ-ի բաժնետոմսերի փաթեթը "Lydian International"-ում վերացվի:

 

Ամուլսարի նախագծի ընդհանուր արժեքը կազմում է 370 մլն դոլար: Հանքավայրի շահագործման ժամկետը նախատեսված էր 10 տարի եւ 4 ամիս, ընդ որում, տարեկան կտրվածքով նախատեսվում էր արդյունահանել միջինը 200 հազար ունցիա ոսկի:

 

Ամուլսարի հանքավայրը Հայաստանում մեծությամբ երկրորդ պաշարն է։ Ընկերության տեղեկատվության համաձայն ՝ հանքավայրը պարունակում է շուրջ 73733 կգ ոսկի՝ մեկ տոննայում  0.78 գրամ միջին պարունակությամբ, ինչպես նաև 294.367 տոննա արծաթ՝ մեկ տոննայում 9.29 գ միջին պարունակությամբ։ Այն գտնվում է Ջերմուկ առողջարանային քաղաքից 13 կմ հեռավորության վրա, Արփա և Որոտան գետերի միջագետքում։

 

Նշենք, որ չնայած "Լիդիան" ընկերության հավաստիացումներին, որ Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շահագործման նախագծում արդեն ներդրվել է շուրջ 300 մլն դոլար, բնապահպանները չեն կիսում կառավարության հիացմունքը հանքի շահագործման ծրագրի գրավչության վերաբերյալ: Բնապահպանները մտավախություն ունեն, որ հանքավայրի շահագործումը, որի ընթացքում օգտագործվելու է նատրիումի ցիանիդ, կարող է հանգեցնել գետերի ջրի թթվեցման: Աղտոտված ջրերը խմելու եւ ոռոգման համար ոչ պիտանի կդառնան եւ կարող են անուղղելի վնաս հասցնել Ջերմուկի հանքային աղբյուրներին եւ Սեւանի էկոհամակարգին:

 

Lydian ընկերությունն՝ ինքը, հանքավայրի շրջափակումը համարում է անօրինական եւ Հայաստանի կառավարությանը մեղադրում է անգործության համար: 2019 թվականի մարտին ընկերությունը Հայաստանին տեղեկացրել է Մեծ Բրիտանիայի եւ Կանադայի միջեւ երկկողմ ներդրումային պայմանագրերի շրջանակներում միջազգային արբիտրաժային հնարավոր վեճի մասին՝ այն առնչությամբ,  ինչ  նա անվանում "Lydian-ի ներդրումների դեմ ուղղված Հայաստանի կառավարության շարունակական արշավ": Lydian-ը հայտարարում է, որ ընկերությունը հետեւել է հետեւանքների մեղմացման եւ շրջակա միջավայրի պաշտպանության միջազգային ամենաբարձր չափանիշներին' ՎԶԵԲ-ի պահանջներին համապատասխան, որը ընկերությունում ներդրել է 2009 թվականից:

 

"Այստեղ էկոլոգիական խնդիր չկա, սա վերածվել է քաղաքական խնդրի, - նշել է "Լիդիան Արմենիա" ընկերության տնօրեն Հայկ Ալոյանը, հավելելով, - Ողջ աշխարհը հետևում է Հայաստանում տիրող իրավիճակին, որտեղ հանքարդյունաբերության ամենաանվտանգ ներդրումային նախագիծը դարձել է քաղաքական խաղերի պատանդ":

 

Վերակառուցման եւ զարգացման եվրոպական բանկի  հայաստանյան գրասենյակի ղեկավար Դմիտրի Գվինդաձեն հունվարի վերջին հայտարարել էր, որ Հայաստանի կառավարությունը, ի վերջո, պետք է վերջնական որոշում կայացնի Ամուլսարի նախագծի վերաբերյալ: Ընկերության կապիտալում ՎԶԵԲ-ի որոշակի մասնաբաժինը չի հրապարակվում, սակայն, Գվինդաձեի հավաստմամբ, այն փոքր է: