Ատոմ Մարգարյան. Ժամանակն է գործարկել բորսայական մեխանիզմներ՝ արժույթի փոխարժեքի կտրուկ տատանումները զսպելու համար  

Արմինֆո. Ժամանակն է գործարկել բորսայական մեխանիզմներ՝ արժույթի փոխարժեքի կտրուկ տատանումները զսպելու համար:

Դեկտեմբերի 17-ին կայացած առցանց մամուլի ասուլիսի ժամանակ այդպիսի կարծիք է հայտնել Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի նորարարական եւ ինստիտուցիոնալ հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար, տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը, նշելով, որ օբյեկտիվ տեսանկյունից դրամի արժեզրկման գործում որոշիչ դեր են խաղացել արտաքին ազդակները, եւ, իհարկե, ծախսերը եւ պահուստների վրա ճնշումը։

Նրա խոսքով ՝ խոշոր խաղացողներն ի զորու են շատ արագ ապակայունացնել ֆինանսական շուկան, պարզապես, փլուզել դրամը՝ եթե համարժեք գործողություններ չլինեն։ "Կենտրոնական բանկը, բնականաբար, չի կարող անտարբեր մնալ ստեղծված իրավիճակում, չնայած այն հանգամանքին, որ երբեմն հնչում են նման մեղադրանքներ", - նշել է նա:

Ա. Մարգարյանն իր դիտարկումներն է ներկայացրել պետական պարտքի կառուցվածքի դեֆորմացման վերաբերյալ, այն իմաստով, որ ներքին պարտքն անհամեմատ ավելի թանկ է և ավելի ռիսկային, բավականին խնդրահարույց, վերջին տարիներին ձևավորվել է բավական մեծ անընդունելի ծավալով, և դա ճնշում է տնտեսության իրական հատվածի վրա:

Տնտեսագետի կարծիքով ՝ գոյություն ունի տնտեսական մոդելի, տնտեսական քաղաքականության գաղափարախոսության, նոր հայեցակարգային մոտեցումների խնդիր։ "Առաջին հերթին, անհրաժեշտ է քննարկել փորձագիտական, ակադեմիական շրջանակներում, ազդակներ փոխանցել տնտեսական քաղաքականության վերաբերյալ որոշումներ կայացնող քաղաքական շրջանակներին", - կարծում է նա:

Գաղտնիք չէ, որ այսօր իշխանության են ձգտում խոշոր կապիտալի տերերը։ "Ասեմ անկեղծ և պարզ, այո, հնարավոր են շուկաների ապակայունացման ռիսկեր նաև այդ հատվածից։ Կարծում եմ, որ և կառավարությունը, և Կենտրոնական բանկը պետք է ուշադիր վերաբերվեն այս հարցին, թույլ չտան նման ազդեցություն, միջամտություն", - ասել է Ա.Մարգարյանը:

Նշենք, որ Հայաստանում արդեն երրորդ տարին անընդմեջ  բորսային հարթակը դատարկ է։ Իսկ արտարժույթի միջբանկային շուկան, որտեղ բանկերն ակտիվորեն աշխատում էին, վերջին երկու ամսում (նոյեմբեր-դեկտեմբեր), երբ դրամն ավելի է թուլացել, 19 օր է դատարկ է, որից 11-ը ՝ նոյեմբերին (դրանցից 9-ը՝ մինչեւ նոյեմբերի 25-ը)։

Միեւնույն ժամանակ, ՀՀ ԿԲ-ն նոյեմբերի 24 - ին հայտարարել է արտարժույթի շուկայում գործառնություններ իրականացնելու մտադրության մասին, այդ մասին կրկին հայտարարելով նաեւ դեկտեմբերի 15-ին, նշելով, որ շարունակում է ֆինանսական շուկայի մշտադիտարկումը եւ անհրաժեշտության դեպքում կկիրառի իր զինանոցում առկա բոլոր գործիքները' երաշխավորելով գների եւ ֆինանսական կայունություն: Կենտրոնական բանկի նոյեմբերի 24-ի հայտարարության պահից,  ընդհանուր առմամբ, բանկերի կողմից կատարվել է 3.650 մլն դոլարի գործարքներ, որոնցից 2.150 մլն դոլարը բաժին է ընկել դեկտեմբերի առաջին շաբաթին:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի մանրածախ արժութային շուկայում դրամի նկատելի արժեզրկումը սկսել է նկատվել ընթացիկ տարվա հոկտեմբերի երկրորդ տասնօրյակից ՝ նոյեմբերի 18-ին մոտենալով 500 դր/$1 միջին ցուցանիշին եւ հաջորդ օրը դրամի փոխարժեքը դոլարի նկատմամբ արդեն գերազանցել է 501 դր/$1-ը, իսկ նոյեմբերի 23-ին հասել է միջինը 507 դր/$1-ի ՝ շարունակելով թուլանալ ավելի արտահայտված: Այսպես, նոյեմբերի 24 - ին դրամի փոխարժեքը ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ միջին հաշվով բարձրացել է մինչեւ 516 դրամ, եվրոյի նկատմամբ ՝ մինչեւ 612 դրամ, իսկ ռուբլու նկատմամբ բարձրացել է չափավոր ՝ մինչեւ 6,9 դրամ ։ Սակայն, նոյեմբերի 24 - ին Կենտրոնական բանկի կողմից արտարժութային շուկայում գործառնություններ իրականացնելու մտադրության մասին հայտարարելուց հետո, նոյեմբերի 26 - ից արդեն նկատվել է դրամի դանդաղ ամրապնդում, եւ դեկտեմբերի 1 - ի դրությամբ դրամն ամրապնդվել է դոլարի նկատմամբ մինչեւ 507 դր/$1՝ միջինը, եվրոյի նկատմամբ ՝ մինչեւ 607 դր/1եւրո, իսկ ռուբլու նկատմամբ ՝ մինչեւ 6,7 դր/1ռուբլի ՝ շարունակելով այդ միտումը նաեւ դեկտեմբերի 2-ին, համապատասխանաբար, մինչեւ 506,5 դր/1դոլար: Սակայն արդեն դեկտեմբերի 3-ից կրկին դրամի արժեզրկում է նկատվել մինչեւ 511,5 դր/$1, 619 դր/1եվրո եւ 6,9 դր /1ռուբլի, հաջորդ օրերին այդ միտման շարունակությամբ, եւ դեկտեմբերի 11 - ին դրամը դոլարի նկատմամբ արժեզրկվել է մինչեւ 521,5 դր/$1, եվրոյի նկատմամբ ՝ մինչեւ 634 դր/1եվրո, ռուբլու նկատմամբ ՝ մինչեւ 7,2 դր/1ռուբլի:

Արդեն դեկտեմբերի 15-ին դրամը դոլարի եւ եվրոյի նկատմամբ արժեզրկվել է մինչեւ 528 դր/$1 եւ 640 դր/1եւրո ՝ պահպանելով դիրքերը ռուբլու նկատմամբ, այնուհետեւ դեկտեմբերի 17-ին դոլարի նկատմամբ ամրապնդվելով մինչեւ 523,5 դր/$1, եվրոյի նկատմամբ պահպանվել է 640 դր/1եւրո մակարդակում, իսկ ռուբլու նկատմամբ թուլացել է մինչեւ 7,2 դր/1ռ: Համեմատության համար նշենք, որ 2019թ. վերջին դրամի փոխարժեքը ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ կազմել է 479,3 դրամ/$1՝ միջին հաշվով, եվրոյի նկատմամբ ՝ 531 դրամ/1եվրո, ռուբլու նկատմամբ՝ 7,7 դրամ/1ռուբլի։