ԵԱՏՄ-ն հրաժարվել է 76 երկրների համար սակագնային արտոնություններից, այդ թվում՝ Թուրքիայի համար

Արմինֆո. Սույն թվականի մարտի 5-ին հեռավար կարգով կայացել է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի խորհրդի նիստը, որին մասնակցել է փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը:

ՀՀ կառավարության մամուլի ծառայության հաղորդման համաձայն, նիստի օրակարգում հայկական կողմի նախաձեռնությամբ ընդգրկվել է նաև ԵԱՏՄ սակագնային արտոնություններից օգտվող զարգացող երկրների ցանկից թվով 75 երկրներ, այդ թվում՝ Թուրքիան հանելու վերաբերյալ առաջարկը, որն ընդունվել է միաձայն և ուժի մեջ կմտնի որոշման հրապարակման պահից 6 ամիս հետո՝ համաձայն գործող ընթացակարգերի: 

ինչպես հաղորդում է ՌԲԿ-ն, ԵՏՀ-ի որոշումը նախատեսում է 103 զարգացող երկրներից 75-ի եւ 50 առավել թույլ զարգացած երկրներից երկուսի (մեկը դարձել է զարգացող) բացառություն ԵԱՏՄ սակագնային արտոնությունների միասնական համակարգի համապատասխան կատեգորիաներից:

"Այսօրվա դրությամբ նման արտոնություններ ստացող պետություններից շատերը դե ֆակտո ավելի բարենպաստ տնտեսական պայմաններում են գտնվում ԵԱՏՄ երկրների համեմատ եւ կարող են ապահովել իրենց ապրանքների բարձր մրցունակությունը, այդ թվում ՝ միության ներքին շուկայում", - ՌԲԿ-ին հաղորդել Է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կոլեգիայի անդամ, առեւտրի նախարար Անդրեյ Սլեպնյովը: ԵԱՏՄ-ի կողմից կիրառվող սակագնային արտոնությունների համակարգը կրում է բացառապես տնտեսական բնույթ եւ ուղղված է զարգացող եւ առավել թույլ զարգացած երկրների տնտեսական աճին աջակցելուն, որոնք տնտեսական աջակցության կարիք ունեն, նշել է նա: Հաշվի առնելով ԵԱՏՄ-ում սահմանված չափանիշները ՝ երկիրը կարող է ստանալ "զարգացող" կարգավիճակ եւ հավակնել սակագնային արտոնությունների ստացմանը, եթե նրա եկամտի մակարդակը Համաշխարհային բանկի կողմից սահմանվում է որպես "ցածր" կամ "միջինից ցածր", այսինքն ՝ նման երկրում բնակչության մեկ շնչի հաշվով համախառն ազգային եկամուտը կազմում է 4045 դոլարից պակաս: "Որոշումը թույլ կտա ԵԱՏՄ երկրների բյուջեներում լրացուցիչ պահպանել տարեկան ավելի քան 100 մլն դոլար", - պատմել է Սլեպնյովը: Բացառվող երկրներից ապրանքներ մատակարարող արտահանողների, ինչպես նաեւ Միության երկրներում դրանց կոնտրագենտների ադապտացման համար նախատեսված է փաստաթղթի ուժի մեջ մտնելու երկար ժամկետ. որոշումը, որը պարունակում է արտոնագրեր ստացող երկրների ամբողջական ցանկը, կսկսի գործել պաշտոնական հրապարակման օրվանից վեց ամիս հետո, ճշտել Է նախարարը: Սակագնային արտոնություններից օգտվող երկրների ցանկը հաստատվել է 2009 թվականին եւ այդ ժամանակից ի վեր արմատապես չի փոխվել: Ըստ 2020 թվականի մայիսի տվյալների ՝ այն ունեցել է 153 երկիր, որոնցից 103 - ը ՝ զարգացող, մնացած 50 - ը ՝ առավել թույլ զարգացած ։ Ավելի վաղ ԵՏՀ - ում նշել էին, որ նախկին ցանկը չէր համապատասխանում ցուցակի կազմման հիմնական խնդրին, այն է ՝ զարգացող երկրներին օգնելուն: "Արտոնությունների միասնական համակարգից օգտվողների ցանկում գտնվող երկրների 75% - ն իր տնտեսական ցուցանիշներով արդեն համարվում է ցածր եկամուտ ունեցող երկրներ և նման տուրքերի կարիք չունի ։ Այդ պատճառով այդ երկրների ցանկը կվերանայվի", - նշել է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի նախագահի օգնական Իյա Մալկինան ։ Մասնավորապես, ԵԱՏՄ արտոնյալ ցուցակում են եղել Թուրքիան, Բրազիլիան, Արգենտինան, Չինաստանը, Հարավային Կորեան ։ Սակայն, Համաշխարհային բանկի վերջին դասակարգման համաձայն, դրանք մեկ շնչի հաշվով 4046 դոլարից բարձր եկամուտ ունեցող երկրներն են եւ գտնվում են միջինից բարձր եկամուտ ունեցող երկրների խմբում ։

Արտոնությունների համակարգը կիրառվում է բոլոր այն պետությունների կողմից, որոնք մտնում են Եվրասիական տնտեսական միության մեջ (Հայաստան, Բելառուս, Ղազախստան, Ղրղզստան, Ռուսաստան), Ընդ որում, տրամադրված սակագնային արտոնությունների գերակշիռ մասը բաժին է ընկնում Ռուսաստանին: "Անարդար է, երբ ավելի քիչ եկամուտ ունեցող երկրները սակագնային արտոնություններ են տրամադրում բարձր եկամուտներ ունեցող երկրներին։ Այդ պատճառով սակագները պետք է պարբերաբար վերանայվեն և ճշգրտվեն Համաշխարհային բանկի վիճակագրության հիման վրա ։ Արտոնությունների էությունը քիչ զարգացած երկրներին օգնություն ցուցաբերելն է, իսկ դրանց վերանայումը արտոնյալ պայմաններից օգտվող երկրների թվի կրճատման ուղղությամբ ավելի բարենպաստ պայմաններ է ստեղծում հայրենական արտադրողների համար", - ՌԲԿ-ին ասել է ԵԱԶԲ վարչության նախագահի տեղակալ Տիգրան Սարգսյանը:

Նշենք, որ 2020 թվականին ԵԱՏՄ երկրների եւ Թուրքիայի միջեւ ապրանքաշրջանառությունը կազմել է 25,1 մլրդ դոլար (որից 20 մլրդ դոլարը բաժին է ընկնում Ռուսաստանին), 2019-ին ՝ 30,8 մլրդ դոլար (26 մլրդ դոլար Ռուսաստանի հետ):

2021 թվականի հունվարի 1-ից վեց ամիս ժամկետով գործում է թուրքական ապրանքների Հայաստան ներմուծման արգելք։ Այդ որոշումը կայացվել է  2020թ. աշնանը Արցախի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծված պատերազմին Թուրքիայի  մասնակցության և աջակցության պատճառով։