Երեթշաբթի, 13 Ապրիլի 2021 16:23

Արմինֆո. Հայաստանը մոտ ժամանակներս շատ լուրջ մարտահրավերների կբախվի էներգաանվտանգության ապահովման ոլորտում, հայտարարել է "Բարգավաճ Հայաստան" խմբակցության պատգամավոր Միքայել Մելքումյանն՝ ապրիլի 13-ին խորհրդարանի ամբիոնից:

Մելքումյանի խոսքով ՝ Հայաստանի իշխանությունները, ինչպես նախկինում, այնպես էլ այսօր չեն կարողացել արդյունավետ բանակցություններ վարել Ռուսաստանի Դաշնության հետ՝ երկրի էներգետիկ անվտանգության ապահովման հարցի շուրջ: "Նոր ատոմակայանի կառուցման հարցը քննարկվել է դեռ 2012-13թթ., բայց Հայաստանն այդպես էլ չկարողացավ ներդրողներ գտնել", - հիշեցրել է պատգամավորը: Ի սկզբանե քննարկել են 1000-1200 Մվտ հզորությամբ ԱԷԿ-ի կառուցման հնարավորությունները, հետո հայտարարել 500-600 Մվտ հզորությամբ կայանի կառուցման ծրագրերի մասին, ապա անցել են մոդուլային միջուկային ռեակտորների տեղադրման հնարավորության քննարկմանը: Սակայն այդ ծրագրերը, ինչպես նշել Է խորհրդարանականը, սառեցվել են, եւ երկրի էներգետիկ իշխանությունները գնացել են ԱԷԿ-ի գործող 2-րդ բլոկի ռեսուրսի կյանքը եւս 10 տարով երկարաձգելու ճանապարհով:

 

Միաժամանակ, երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման 30-ամյա ժամկետը լրացել է դեռ 2016 թվականին։ "2016 թվականին Հայաստանը Ռուսաստանից 270 մլն դոլարի վարկ է վերցրել, եւ եւս 30 մլն դոլար ՝ դրամաշնորհների տեսքով, որպեսզի սկսի Մեծամորի ԱԷԿ-ի վերակառուցման եւ վերազինման աշխատանքները։ "Բայց առկա ռեսուրսի վերականգնման ծրագիրն, ըստ էության, տապալվեց գործող քաղաքական իշխանության կողմից։ Հանկարծ պարզվեց, որ տուգանքի առկայության պատճառով, մեր մեղքով ՝ 1-2 մլն դոլար, մենք հրաժարվում ենք ռուսական վարկից, և վերանորոգման աշխատանքների ֆինանսավորման բեռը տեղափոխել են պետբյուջե։ Մինչդեռ, 2020 թվականի հունվարի 1-ից 270 մլն դոլարի վարկի մարումն արդեն հաշվի է առնվել էլեկտրաէներգիայի սակագնի մեջ եւ փետրվարի 1 - ից 3 դրամի սակագնի բարձրացումը նաեւ նման գործունեության արդյունք է", - պարզաբանել է նա ։ Մինչդեռ, ինչպես ընդգծել Է խորհրդարանականը, գաղափարն այն էր, որ հրաժարվեն նոր ԱԷԿ-ի կառուցումից՝ երկարացնելով գոյություն ունեցող ռեսուրսի շահագործման ժամկետը մինչեւ 2026 թվականը: "Այսօր արդեն խոսում են 2031 թվականի մասին, բայց մեզ առաջիկա 30-40 տարվա արտոնագիր կտան, ահա թե ինչումն է հարցը", - նշել է նա։ Մելքումյանը վստահ է, որ ժամանակակից աշխարհը թույլ չի տա հին տեխնոլոգիաների հիման վրա կառուցված ԱԷԿ - ի շահագործումը առաջիկա 30-40 տարիների ընթացքում: "Կարելի է մեծ հաջողություն համարել, եթե մեզ թույլ տան շահագործել ատոմակայանը գոնե մինչեւ  2031 թվականը", - հայտարարել է նա:

 

ԲՀԿ խմբակցության պատգամավորը հիշեցրել է, որ այս տարի նախատեսվում է ՀԱԷԿ-ի 141 օր տևողությամբ  կանգառ, Արցախից չենք չստանա նախատեսված ողջ 330 մլն կՎտ-ժամ էլեկտրաէներգիան, գումարած, Արցախն ինքն էլ չի կարողանա ապահովել անհրաժեշտ 590 կՎտ-ժամը։ "Բնականաբար, մեզ սպասվում են էներգահամակարգի կայուն աշխատանքի լուրջ խնդիրներ եւ ռիսկեր", - նշել է պատգամավորը։

 

Ելնելով դրանից ՝ խորհրդարանականի համար աքսիոմատիկ է նոր ատոմակայանի կառուցման անհրաժեշտությունը, քանի որ գործող կայանի հետագա ճակատագիրը հարցականի տակ է նաև Հայաստան - ԵՄ համաձայնագրի (CEPA) շրջանակներում ԵՄ-ի հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությունների համատեքստում։

 

Հիշեցնենք, որ միջկառավարական համաձայնագրի համաձայն ՝ Ռուսաստանը Հայաստանին տրամադրել է 300 մլն դոլարի պետական վարկ ՝ ՀԱԷԿ - ի երկրորդ էներգաբլոկի արդիականացման համար (որից 270 մլն դոլարը ՝ վարկ, 30 մլն դոլար ՝ դրամաշնորհ)։ 2020 թվականի փետրվարի վերջի տվյալների համաձայն,  հայկական կողմը իրացրել է շուրջ 200 մլն դոլար՝ պետական վարկի գումարից։ 2019 թվականի ապրիլին հայկական կողմը դիմել էր Ռուսաստանի ֆինանսների նախարարություն՝ առաջարկելով երկարաձգել վարկը , ինչպես նաեւ հետաձգել վարկի մարման սկիզբը (2019 թվականի դեկտեմբերի 31-ից մինչեւ 2021 թվականի դեկտեմբերի 31-ը) ՝ նախագծի աշխատանքների ուշացման ֆոնին:

 

2020թ. հունիսին Հայաստանը հրաժարվել է ռուսական վարկից։ ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Սուրեն Պապիկյանը նշել է, որ այս փուլում իշխանություններն ավելի ձեռնտու են համարել երկրի համար միջոցներ գտնել այլ աղբյուրներից այդ նպատակների համար։ ՀԱԷԿ-ի արդիականացման ծրագրի մասով Պապիկյանը հաստատել է, որ "Ռոսատոմ" պետական կորպորացիան մնում է Հայաստանի հիմնական գործընկերը (նրա դուստր "Ռուսատոմ-Սերվիս" ընկերությունը կայանի արդիականացման ծրագրի գլխավոր կապալառուն է):

 

Ապրիլի 7-ին Մոսկվայում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին առաջարկել է դիտարկել Հայաստանում նոր ատոմային էլեկտրակայանի կառուցման հնարավորությունը: