Երկուշաբթի, 19 Հուլիսի 2021 17:40

Արմինֆո. 2021 թվականի հունիսի 30-ի դրությամբ Հայաստանի պետական պարտքը կազմել է 8 մլրդ 869 մլն դոլար: Այսպիսով, 6 ամսում ցուցանիշն աճել է 901 մլն դոլարով կամ 11,3 տոկոսով: Նշենք, որ 28-ամյա պատմության ընթացքում (Հայաստանի անկախության հռչակումից ի վեր) ՀՀ-ն ներգրավել է շուրջ 6,8 մլրդ դոլարի փոխառություններ, իսկ վերջին երեք տարիներին "կարողացել է" ավելի քան 2 մլրդ դոլարով ավելացնել պետական պարտքը:

 

Այսպես, 2017 թվականի դեկտեմբերի վերջին Հայաստանի ընդհանուր պետական պարտքը հասել է 6,774 մլրդ դոլարի, իսկ նոր կառավարության ձեւավորման պահին՝ 2018 թվականի ապրիլի վերջին, այդ ցուցանիշը կազմել է 6 867 մլրդ դոլար: 2018 թվականի արդյունքներով պետական պարտքն աճել է մինչեւ 6 922 մլրդ դոլար, 2019 թվականին ՝ մինչեւ 7 321 մլրդ դոլար: Արդեն 2020 թվականի վերջին պետական պարտքն աճել է 647 մլն դոլարով՝ մինչեւ 7,968 մլրդ դոլար, դրանից 7,509 մլրդ՝ կառավարության պարտքը (արտաքին պարտքը՝ 5,593 մլրդ դոլար, ներքին պարտքը՝ 1,915 մլրդ դոլար): Մինչդեռ, հաստատված պետբյուջեի համաձայն, 2020 թվականին Հայաստանը ծրագրում էր ներգրավել 171,6 մլրդ դրամ կամ 360,2 մլն դոլար (ամերիկյան դոլարի հաշվարկային փոխարժեքը Հայկական դրամի նկատմամբ 476,46), բայց համավարակի եւ պատերազմի պատճառով թիվն աճել է գրեթե 2 անգամ:

 

Մասնավորապես, եթե 2019 թվականի վերջին ՀՆԱ-ի նկատմամբ կառավարական պարտքի հարաբերակցությունը կազմել է 49,9 տոկոս, ապա 2020 թվականի արդյունքներով ՀՆԱ-ի նկատմամբ կառավարական պարտքի մակարդակը հասել է 63,5 տոկոսի: Արդյունքում ՝ Հայաստանը "դուրս է եկել" օրենքով թույլատրված շրջանակներից։ Հիշեցնենք, որ երկրի հարկաբյուջետային կանոնները թույլ են տալիս այդ ցուցանիշի մինչեւ ՀՆԱ-ի 60 տոկոսի աճ, իսկ կանոնների խախտման դեպքում պարտավորեցնում են Հայաստանի կառավարությանը ներկայացնել մակրո եւ հարկաբյուջետային միջոցառումների նախագիծ, որոնք թույլ կտան հանրապետությանը առաջիկա 5 տարիների ընթացքում վերադառնալ 60 տոկոսի:

 

Ում և որքան է պարտք Հայաստանը

 

2021 թվականի հունվար-հունիս ամիսներին, ըստ ՀՀ ֆինանսների նախարարության տվյալների,  կառավարության պարտքն աճել է 893 մլն դոլարով, իսկ արտաքին պարտքը (Հայաստանի պարտքային պարտավորությունները միջազգային կազմակերպությունների եւ օտարերկրյա պետությունների հանդեպ, եվրապարտատոմսերի թողարկումից ստացված միջոցները)՝ 610 մլն դոլարով: Մասնավորապես, ընթացիկ տարվա հունվարի 26-ին Հայաստանը միջազգային ներդրողների շրջանում տեղաբաշխել է 10 - ամյա պարտքային արժեթղթերի 4 - րդ թողարկումը' 750 մլն դոլար ծավալով: 4-րդ թողարկման պարտատոմսերի սահմանված տարեկան եկամտաբերությունը ցածր էր 3-րդ թողարկման եկամտաբերությունից՝ 3,875 տոկոս 4,625 տոկոսի դիմաց:

 

Կես տարվա ընթացքում ներքին պարտքն աճել է 282 մլն դոլարով կամ 14,8 տոկոսով՝ մինչեւ 2 մլրդ 191 մլն դոլար:

Հաշվետու ժամանակահատվածում Հայաստանի պետական պարտքը դրամային արտահայտությամբ աճել է 229 մլրդ դրամով կամ 5,5% - ով' մինչև 4 տրլն 393.5 մլրդ դրամ (պետական պարտքի 75,1% - ը արտահայտված է արտարժույթով):

 

Մինչդեռ, ընթացիկ տարվա պետբյուջեի հիմքում ամրագրված կանխատեսումների համաձայն, 2021 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ կառավարական պարտքը ծրագրված էր 4,522 մլրդ դրամի նշագծում՝ ՀՆԱ-ի 66 տոկոս: Ըստ այդմ, Հայաստանի կառավարության պարտքի մարմանն ու սպասարկմանը նախատեսվում էր 480,4 մլրդ դրամ (ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ դրամի հաշվարկային փոխարժեքը 493,76 դրամ)։

 

Միայն այս տարվա հունվար-հունիս ամիսներին պետական պարտքի գծով տոկոսադրույքների վճարմանն  ուղղորդվել 87,1 մլրդ դրամ։ Հայաստանի ամենախոշոր վարկատուն Համաշխարհային բանկն է. Վերակառուցման եւ զարգացման միջազգային բանկին եւ Զարգացման միջազգային ասոցիացիային բաժին է ընկնում ՀՀ պետական պարտքի 38,6 տոկոսը: Երկրորդ խոշոր վարկատուն Ասիական զարգացման բանկն է ՝ 16,8%, երրորդ տեղում է Արժույթի միջազգային հիմնադրամը ՝ 7,6%, նրան հետեւում է Եվրասիական զարգացման բանկը՝  7%:

 

Հայաստանի խոշոր վարկատու երկրների շարքում առաջին տեղում  ՌԴ-ն է՝ պետական պարտքի 7,5%, ԳԴՀ՝  5,9%, Ֆրանսիան ՝ 3,2%, Ճապոնիան՝ 4,6%, իսկ ԱՄՆ-ին բաժին է ընկնում ՀՀ պետական պարտքի ընդամենը 0,3% - ը: