Երկուշաբթի, 27 Սեպտեմբերի 2021 12:29

Արմինֆո.Հայաստանի տնտեսության վերականգնման ավելի արագ տեմպերով պայմանավորված ՝ հանրապետության ֆինանսական իշխանություններն առաջին կիսամյակի ընթացքում վերանայել են ինչպես եկամուտների, այնպես էլ ծախսերի գծով իրենց կանխատեսումները։ Այդ մասին այսօր ՝ սեպտեմբերի 27-ին, ԱԺ ֆինանսավարկային եւ բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում հայտարարել է ֆինանսների նախարար Տիգրան Խաչատրյանը՝ ներկայացնելով 2021 թվականի առաջին կիսամյակի պետական բյուջեի կատարողականը։

 

Ֆինանսների նախարարի խոսքով ՝ դեռ տարեսկզբին երկրի իշխանությունները տնտեսության վերականգնման ավելի արագ տեմպեր են արձանագրել, քան ամրագրվել է 2021 թվականի պետբյուջեի կանխատեսումներում: Հանրապետության պետական գանձարան ավելի շատ հարկեր են մուտքաֆրվել, քան նախատեսված էր, ինչը հիմք է դարձել բյուջեի ծախսային հոդվածը վեերանայելու համար՝ բարձրացման ուղղությամբ։

 

Այն բանից հետո, երբ տարեսկզբին Հայաստանի տնտեսությունը որոշակի անկում արձանագրեց, նախարարի խոսքով, արդեն կիսամյակի արդյունքներով տնտեսությունը վերականգնման նշաններ է ցույց տվել ՝ արձանագրելով տնտեսական ակտիվություն 5 տոկոսի մակարդակում (նախորդ տարվա 4,7 տոկոս անկման դիմաց), ինչն ուղեկցվել է արտահանման թռիչքոով եւ ներմուծման աճով։ 2021 թվականի հունվար-հունիսին տնտեսական ակտիվության աճն ավելի շատ պայմանավորել են շինարարության ոլորտը՝ 10,8 տոկոսով, եւ առեւտրի ոլորտը՝ 8 տոկոսով, ագրոհատվածը՝ 6,8 տոկոսով, եւ ավելի քիչ՝ ծառայությունների ոլորտը՝ 2,7 տոկոսով, արդյունաբերական հատվածը՝ 2,1 տոկոսով, եւ էներգահամալիրը՝ 0,5 տոկոսով: Հունվար-հունիսին նախորդ տարվա հունվար-հունիսի համեմատ արդյունաբերական արտադրանքի գների ինդեքսը բարձրացել է 5,7 տոկոսով:

 

Հաշվետու ժամանակահատվածում Հայաստանի արտաքին առեւտրային շրջանառությունը 2021 թվականի հունվար-հունիսին կազմել է 1.9 տրլն դրամ՝ 13,4%  տարեկան աճով: Դրա կառուցվածքում արտահանման ծավալը տարեկան կտրվածքով աճել է 23,3 տոկոսով, մինչեւ 719.9 մլրդ դրամ ($1.4 մլրդ), իսկ ներմուծումը ՝ 7.9% - ով, մինչև 1.2 տրլն դրամ ($2.2 մլրդ):

 

Խաչատրյանը հիշեցրել է, որ, 2021 թվականի համար հաստատված պետական բյուջեի համաձայն, պետական բյուջեի եկամուտները կկազմեն մոտ 1 տրլն 5609 մլրդ դրամ, ծախսերը ՝ 1 տրլն 850 մլրդ դրամ, իսկ դեֆիցիտը՝ 341 մլրդ դրամ: Հարկային մուտքերը (հարկային հավաքագրումներն ու պետական տուրքերը) փաստաթղթում արձանագրվել են 1 տրլն 440 մլրդ 136 մլն 839.5 հազար դրամի մակարդակում: Ֆինանսական իշխանությունները վերանայել են իրենց ակնկալիքները, մոտ 80 մլրդ դրամով ավելացնելով հարկային հավաքագրումների ծրագրային ցուցանիշը եւ հասցնելով 1 տրլն 601 մլրդ դրամի, իսկ ծախսերի գծով ՝ 75 մլրդ դրամով ՝ մինչև 1 տրլն 940 մլրդ դրամ։

 

Ինչ վերաբերում է պետբյուջեի կատարելիությանը, ապա, ընդհանուր առմամբ, հաշվետու ժամանակահատվածում պետական բյուջեի եկամուտները կազմել են 790,9 մլրդ դրամ' պետական բյուջեում ամրագրված 698 մլրդ դրամի դիմաց (կատարողականը' 107,2%), աճը 2020թ.նույն ցուցանիշի համեմատ կազմել է 10,2% կամ 74,2 մլրդ դրամ: Հարկային հավաքագրումների գծով առյուծի բաժինն ապահովել են ավելացված արժեքի հարկից մուտքերը ՝ 33,2 տոկոս, դրան հետեւում է եկամտահարկը՝ 28,1 տոկոս (6 ամսվա համար 210 մլրդ դրամ), շահութահարկը կազմել է բոլոր հարկային մուտքերի 18,5 տոկոսը:

 

Ծախսերը կազմել են մոտ 866,4 մլրդ դրամ՝ ամրագրված 877 մլրդ դրամի դիմաց (կատարողականը ՝ 86,6 տոկոս), աճը 2020 թվականի նույն ցուցանիշի համեմատ կազմել է 13,2 տոկոս կամ ավելի քան 100 մլրդ դրամ։ Դեֆիցիտը կազմում է շուրջ 75,5 մլրդ դրամ ՝ փաստաթղթում ամրագրված 179 մլրդ դրամի դիմաց։

 

Մասնավորապես, հաշվետու ժամանակահատվածում ընթացիկ ծախսերը կազմել են 789,3 մլրդ դրամ կամ առաջին կիսամյակի ծրագրային ցուցանիշի 89,8% - ը: 2020 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ ցուցանիշն աճել է 9.6% - ով կամ 69.4 մլրդ դրամով: Մասնավորապես, ընթացիկ ծախսերի 93% - ը կամ 75,6 մլրդ դրամ հատկացվել է պետական հատվածի աշխատողների աշխատանքի վարձատրությանը, ինչը 1,7% - ով կամ 1,3 մլրդ-ով ավելի է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ:

 

Ֆինանսների նախարարության տվյալների համաձայն՝ ծառայությունների եւ ապրանքների ձեռք բերմանն ուղղվել է 69,7 մլրդ դրամ կամ առաջին կիսամյակի ծրագրային ցուցանիշի 76,5% - ը, ինչը 5,5% - ով կամ 3,6 մլրդ դրամով ավելի է, քան 2020 թվականի նույն ժամանակահատվածում:

 

Կառավարության պարտքի սպասարկմանը ֆինանսական իշխանությունն ուղղել է 87,1 մլրդ դրամ կամ հունվար-հունիս ամիսների ծրագրային ցուցանիշի 96,3%-ը: 2020թ. նույն ժամանակահատվածում այդ նպատակների համար ծախսվել է 9,1% - ով կամ 7,3 մլրդ դրամով պակաս։

 

Առաջին կիսամյակում պետական բյուջեից սուբսիդավորման համար հատկացվել է 59 մլրդ դրամ կամ ծրագրային ցուցանիշի 90,4% - ը՝ այդպիսով արձանագրելով 9,3% (5 մլրդ դրամով) աճ՝ 2020 թվականի նույն ցուցանիշի համեմատ։ Աճը մեծապես պայմանավորված է կորոնավիրուսային վարակի տնտեսական հետևանքների վերացմանն ուղղված բիզնեսի աջակցության ծրագրերի իրականացմամբ, գյուղատնտեսական վարկերի տոկոսադրույքների սուբսիդավորմամբ, գյուղատնտեսական հումքի գնման վարկերով, ինչպես նաև ՀԲ աջակցությամբ իրականացվող առևտրի և ենթակառուցվածքների զարգացման ծրագրով:

 

Հաշվետու ժամանակահատվածում պետբյուջեից հատկացվել են 90,1 մլրդ դրամի դրամաշնորհներ, ինչը կազմել է ծրագրային ցուցանիշի 87,2% - ը, որից 88,5 մլրդ դրամ ուղղվել է պետական հատված, 1,6 մլրդ դրամ՝ միջազգային կազմակերպություններին: Մասնավորապես, 32,3 մլրդ դրամ հատկացվել է համայնքային բյուջեներին՝ դոտացիաների տեսքով (նախորդ տարվա ցուցանիշը գերազանցելով 16,7 տոկոսով կամ 4,6 մլրդ դրամով)։

 

Ընթացիկ ծախսերի 37,7% - ը՝ ավելի քան 297,2 մլրդ դրամով կամ 11,3%-ով  (30,2 մլրդ դրամ) ավելի, քան 2020 թվականի նույն ժամանակահատվածում, ուղղվել է սոցննպաստների և կենսաթոշակների վճարմանը. 172,6 մլրդ դրամ հատկացվել է թոշակների, 124,6 մլրդ դրամ ՝ նպաստների համար։ Հաշվետու ժամանակահատվածում արձանագրվել է նպաստների գծով ծախսերի 30.3% կամ 29 մլրդ դրամով աճ, ինչը, հիմնականում, պայմանավորված է ռազմական դրության հետ կապված ծախսերի աճով։ Այդ գծով ծախսերը հասել են 40,4 մլրդ դրամի կամ առաջին կիսամյակի ծրագրային ցուցանիշի 93,5%-ի։

 

Ոչ ֆինանսական ակտիվների գծով ծախսերն աճել են 68,4%-ով կամ 31,3 մլրդ դրամով' կազմելով 77,7 մլրդ դրամ կամ ծրագրային ցուցանիշի 63,7%-ը, ինչը, հիմնականում, պայմանավորված է տրանսպորտի, հասարակական կարգի ապահովման, անվտանգության, դատական գործունեության և ջրամատակարարման ոլորտներում իրականացվող ծրագրերի կատարողականությամբ: