Չորեքշաբթի, 24 Նոյեմբերի 2021 14:28

Արմինֆո. Հայաստանում պլաստիկ գործարքների ընդհանուր ծավալի տարեկան աճը դանդաղել է՝ 2020թ. 9 ամսվա 32,5 տոկոսից մինչեւ 21,6 տոկոս 2021թ. 9 ամսվա ընթացքում ՝ կազմելով 2.3 տրլն դրամ (հաշվի առնելով արտերկրում թողարկող բանկային քարտերով կատարված գործարքները): Այդ մասին են վկայում ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյալները։

 

Կարգավորիչի տվյալներով՝ պլաստիկ գործարքների աճի պահպանումն ապահովվել է վիրտուալ POS-երի միջոցով գործարքների ակտիվության հաշվին, որոնց ծավալը 9 ամսում աճել է տարեկան 20% - ով ՝ մինչեւ 424.2 մլրդ դրամ, ինչի արդյունքում անկանխիկ գործառնություններում դրանց մասնաբաժինը գերազանցել է 60% - ը, իսկ պլաստիկ գործարքների ընդհանուր ծավալում հասել է 18.5% - ի: Դա թույլ է տվել ավելի մեծացնել պլաստիկ գործարքների ընդհանուր ծավալում անկանխիկ գործարքների ծավալի տեսակարար կշիռը՝ 2020թ. 9 ամսվա ընթացքում 29% - ից մինչեւ 31% 2021թ. 9 ամսվա ընթացքում (703 մլրդ դրամ), չնայած տարեկան աճի դանդաղմանը ՝ 32,4% - ից մինչեւ 27,4%: Անկանխիկ գործարքների ակտիվությունը պայմանավորել են ինտերնետ-առևտուրը, բանկերի և Armenian Card բջջային և վեբ հավելվածների մասսայականացումը, ինչպես նաև խրախուսման արդյունավետ միջոցները, ինչպիսիք են CashBack-ը: Այնուամենայնիվ, պլաստիկ գործարքների ընդհանուր ծավալում գերակշռւոմ են կանխիկ գործարքները՝ 69% կամ 1.6 տրիլիոն դրամ, որի 95%-ից ավելին իրականացվել է բանկոմատների միջոցով։ Իսկ կանխիկ գործարքների 19,2% տարեկան աճը պահպանվել է բանկոմատային գործարքների  20,1%  աճով:

 

Ըստ քարտերի պլաստիկ գործարքների ծավալը աճել է ինչպես տեղական, այնպես էլ միջազգային: Ընդ որում, առավել զգալիորեն աճել են Visa քարտերով գործարքները ՝ տարեկան 31% - ով մինչև 1.3 տրլն դրամ 2021թ. 9 ամիսների ընթացքում: Այնուհետև տեմպերով հաջորդում են MasterCard քարտերը, որոնցով գործարքներն աճել են տարեկան կտրվածքով 16,2% - ով ՝ մինչև 685,7 մլրդ դրամ: Եվ ավելի համեստ տարեկան աճ է գրանցվել ArCa տեղական քարտերով եւ այլ միջազգային քարտերով (HSBC, AmEx, DC) գործարքների գծով, համապատասխանաբար, 10 եւ 7 տոկոսով ՝ մինչեւ 387.7 մլրդ դրամ եւ 62.8 մլրդ դրամ:

 

Պլաստիկ գործարքների ընդհանուր ծավալում առաջատարի դիրքը պահպանում են Visa քարտերը՝ 50,5% (մեկ տարի առաջ 47% - ի դիմաց), երկրորդ տեղում MasterCard - ն է ՝ 29,9% (մեկ տարի առաջ 31,3% - ի դիմաց), երրորդում  ArCa - ն է՝ 16,9% (մեկ տարի առաջ 18,7% - ի դիմաց), իսկ մնացածը 2,7%-ը  (մեկ տարի առաջ 3,1% - ի դիմաց) գործարքներ են այլ միջազգային քարտերով:

 

Քարտերի ընդհանուր քանակում նույնպես գերակշռությունը պահպանում են նաեւ Visa քարտերը՝ 43,4% (նախորդ տարվա 42,6% - ի դիմաց), այնուհետեւ հաջորդում են ArCa - ն՝ 29,2% (նախորդ տարվա 30,1% - ի դիմաց), MasterCard - ը՝ 25,6% (նախորդ տարվա 25,5%-ի դիմաց), իսկ մնացած 1,8% - ը (նախորդ տարվա 1,7% - ի դիմաց) այլ միջազգային քարտեր են (HSBC-քարտեր, AmEx եւ Diners Club):

 

Պլաստիկ գործարքների աճի տարեկան տեմպերի նվազումը բացատրվում է քարտերի քանակի աճի դանդաղմամբ՝ 2020թ. 9 ամիսների 9,1% - ից մինչեւ 5,3% 2021 թվականին 9 ամիսներին, որոնց թիվը 2021թ. հոկտեմբերի 1 - ի դրությամբ կազմել է 2.621 մլն-ից ավելի: Մասնավորապես, տեղական ArCa քարտերի թիվը դանդաղեցրել է տարեկան աճը ՝ 3,9% - ից մինչեւ 1,8%, Visa-ը ՝ 12,8% - ից մինչեւ 7,1%, MasterCard-ը ՝ 9,7% - ից մինչեւ 5,8%, այն դեպքում, երբ այլ միջազգային քարտերի աճն արրագացել է 7,1%-ից մինչեւ 10,8%` AMEX թվի 55% աճի հաշվին: Իսկ ArCa-МИР քարտերի թիվը՝ 7 հազար հատից մի փոքր ավելի, տարեկան կտրվածքով աճել է 46,2 տոկոսով։

 

Նշենք, որ ArCa-ի մեծամասնական բաժնետերը Հայաստանի Կենտրոնական բանկն է, այնուհետեւ կազմակերպության խոշոր բաժնետերերն են ԱԿԲԱ-Կրեդիտ Ագրիկոլ Բանկը, Հայէկոնոմբանկը եւ Արդշինբանկը, իսկ մնացած 14 բանկերին պատկանում  են բաժնետոմսերի 2-ական տոկոս: Սեփական մշակման միջոցով քարտային շուկայում աշխատում են HSBC Բանկ Հայաստանը եւ ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը: Պլաստիկ շուկայում աշխատում են Հայաստանի բոլոր 17 բանկերը ՝ հաշվի առնելով Արմսվիսբանկը, որը 2018թ. մարտից սկսել է թողարկել քարտեր