Ռուսաստանն ու Չինաստանը Հայաստանի առաջատար առեւտրային գործընկերներն են թե արտահանման, թե ներմուծման գծով

Արմինֆո. Ռուսաստանն ու Չինաստանը պահպանում են  առաջատարի դիրքերը Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունում՝  արտահանման ու ներմուծման գծով։

ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի վերջնական տվյալների համաձայն,  Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառության  առաջատարը Ռուսաստանն է՝ 2021թ. հունվար-հոկտեմբերին ավելի քան 2.03 մլրդ դոլար ծավալով՝ տարեկան 0,6% անկումից մինչեւ 14,3% աճ (նախաքովիդյան համադրելի շրջանում 10,5% աճի դիմաց)։ Ռուսաստանը պահպանում է նաեւ արտահանման եւ ներմուծման առաջնությունը,  համապատասխանաբար, 676.1 մլն դոլար եւ 1.4 մլրդ դոլար: Ընդ որում, արտահանման տարեկան դինամիկան 11,1% անկումից հասել է 24,9% աճի, ներմուծման աճի 4,7%-ից մինչեւ 9,6% արագացման դեպքում, արտահանման և ներմուծման նախաքովիդյան, համապատասխանաբար, 6,1% և 12,8% աճի դիմաց:

Երկրորդ դիրքն զբաղեցնող ՉԺՀ ոչ միայն արտաքին առևտրաշրջանառության,  այլև արտահանման եւ ներմուծման գծով գրեթե երկու անգամ զիջում է Ռուսաստանին. Հայաստանի եւ Չինաստանի միջեւ արտաքին առեւտրաշրջանառությունը հունվար-հոկտեմբերին կազմել է 975 մլն դոլար ՝ տարեկան աճի 2 տոկոսից մինչեւ 28,2 տոկոս արագացմամբ: Մասնավորապես, հայկական ապրանքների Չինաստան արտահանման տարեկան աճը դանդաղել է  53,4% - ից մինչեւ 48,5%, իսկ Չինաստանից ապրանքների ներմուծումը 10,4% անկումից հասել է 19,9% աճի։ Արտահանման ծավալները կազմել են 327.4 մլն դոլար, իսկ ներմուծման ծավալը ՝ 647.6 մլն դոլար։

Հայաստանի հետ արտաքին առևտրաշրջանառության երրորդ հորիզոնականում Իրանն է ՝ պահպանելով ներմուծման գծով նույն դիրքը։ Հայաստանի եւ Իրանի միջեւ արտաքին առեւտրաշրջանառությունը հունվար-հոկտեմբերին կազմել է 388.7 մլն դոլար ՝ աճն արագացնելով 0,5 տոկոսից մինչեւ 17.6 տոկոս: Մասնավորապես, Իրան հայկական ապրանքների արտահանման ծավալը կազմել է ընդամենը 50.3 մլն դոլար ՝ տարեկան դինամիկայի վատթարացմամբ ՝ 3,8 տոկոս աճից մինչեւ 32 տոկոս անկում, իսկ Իրանից ներկրումը՝ 338.4 մլն դոլար՝ միտումների բարելավմամբ  0,5 տոկոս անկումից մինչեւ 31,9 տոկոս աճ:

Հայաստանի հետ արտաքին առեւտրաշրջանառության ցուցանիշով չորրորդ տեղում է Շվեյցարիան. 282.9 մլն դոլար հունվար-հոկտեմբերին ՝ տարեկան դինամիկայի 4,5% աճից մինչեւ 30,6% անկում վատթարացմամբ։ Սակայն, արտահանման հարցում Շվեյցարիան պահպանել է երրորդ տեղը՝ 260.7 մլն դոլար, չնայած դինամիկայի վատթարացմանը՝  12.1% աճից մինչեւ 34.2%-ի անկում։ Ընդ որում, Շվեյցարիայից ապրանքների ներմուծման տարեկան դինամիկան դուրս է եկել 60 տոկոս անկումից հասել է 90 տոոկոս աճի՝ մինչեւ 22.2 մլն դոլար։

Հայաստանի արտաքին առեւտրային գործընկերների շարքում հինգերորդ հորիզոնականում է Իտալիան՝ 6-րդ եւ 7-րդ հորիզոնականներ մղելով Գերմանիային եւ Բուլղարիային: Այս երկրի հետ ապրանքների և ծառայությունների շրջանառությունը հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին կազմել է  239.6 մլն դոլար՝ 11.6% անկումից մինչեւ 22.8% աճ տարեկան դինամիկայի  շնորհիվ։ Սակայն, ներմուծման ծավալներով Իտալիան զբաղեցնում է չորրորդ տեղը՝ 188.8 մլն դոլար (5.6 տոկոս անկումից մինչեւ 17.7 տոկոս աճ տարեկան դինամիկայի շնորհիվ), մինչդեռ, Իտալիա հայկական ապրանքների արտահանման ծավալները չափազանց համեստ են՝ 50.8 մլն դոլար, չնայած տարեկան դինամիկայի ավելի զգալի բարելավմանը՝ 31.5 տոկոս անկումից մինչև 46.4 տոկոս աճ։

Հայաստանի արտաքին առեւտրային գործընկերների առաջատար հնգյակում ընդհանուր շրջանառության մեջ մասնաբաժինը տարեկան կտրվածքով նվազեցրել է միայն Շվեյցարիան՝ 7,1 տոկոսից մինչեւ 4,3 տոկոս, իսկ Ռուսաստանը 30,9 տոկոսից բարձրացրել է մինչեւ 31,1 տոկոս, Չինաստանը՝ 13,2 տոկոսից մինչեւ 14,9 տոկոս, Իրանը՝ 5,8 տոկոսից մինչեւ 6 տոկոս, եւ Իտալիան ՝ 3,4 տոկոսից մինչեւ 3,7 տոկոս:

Ռուսաստանի հետ Հայաստանի արտաքին առեւտրի բացասական սալդոն 2021 թվականի հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին կրճատվել Է 2,3 տոկոսով ՝ մինչեւ 681 մլն դոլար, Չինաստանի պարագայում այդ ցուցանիշի 0,1 տոկոսով, մինչեւ 320,2 մլն դոլար, Իրանի հետ ՝ 57,8 տոկոսով ՝ մինչեւ 288,1 մլն դոլար, եւ Իտալիայի հետ 9,8 տոկոսով ՝ մինչեւ 138 մլն դոլար աճի դեպքում: Իսկ Շվեյցարիայի հետ Հայաստանի արտաքին առեւտրի սալդոն դրական է՝ 238,6 մլն դոլար ՝ տարեկան 38 տոկոս անկմամբ:

Հայաստանի առեւտրային գործընկերների թվում արտաքին առեւտրի դրական սալդո հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին արձանագրել են, բացի Շվեյցարիայից, Բուլղարիան (160.4 մլն դոլար), Իրաքը (129.8 մլն դոլար), Նիդերլանդները (117.6 մլն դոլար), ԱՄԷ (32 մլն դոլար), Բելգիան (4.3 մլն դոլար), Ղազախստանը (3.2 մլն դոլար), Սլովակիան (2.7 մլն դոլար) եւ Ղրղզստանը (1.9 մլն դոլար):

Ընդհանուր առմամբ, Հայաստանի արտաքին առեւտրային շրջանառությունը 2021 թվականի հունվար-հոկտեմբերին գերազանցել է 6.5 մլրդ դոլարը՝ տարեկան 13.6% աճով (նախորդ տարվա 11.4% անկման դիմաց): Մասնավորապես, արտահանման ծավալների 16,9 տոկոս՝ մինչեւ 2.4 մլրդ դոլար աճը ուղեկցվել է ներմուծման 11,8 տոկոսով ՝ մինչեւ 4.1 մլրդ դոլար աճով, այն դեպքում, երբ մեկ տարի առաջ երկու հոդվածներն էլ անկում են ապրել ՝ արտահանումը 4,4 տոկոսով եւ ներմուծումը ՝ 14,9 տոկոսով:

Հայաստանի արտաքին առեւտրային շրջանառությունը ԵԱՏՄ երկրների հետ 2021թ. հունվար-հոկտեմբերին

կազմել է $ 2.1 մլրդ, ինչպես նաեւ արագացման տարեկան աճի 0.4% - ից մինչեւ 13.9%,

արտահանման դինամիկայի ՝ 10,6 տոկոս անկումից 25,5 տոկոս աճի ֆոնին $ 706.2 մլն, ներմուծման աճը 6% - ից մինչեւ 8.8% - ից մինչեւ $1.4 մլրդ արագացնելու դեպքում:

Իսկ ԵՄ երկրների հետ Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունը 2021 թվականի հունվար-հոկտեմբերին 22,4% անկումից հասել է 23,2% աճի՝ կազմելով 1.3 մլրդ դոլար՝ արտահանման և ներմուծման տարեկան դինամիկայի 28,6-18,8% անկումից մինչեւ 54,6-7% աճ բարելավման ֆոնին՝ մինչև, համապատասխանաբար, $551.1 մլն և $740.4 մլն։

Արդյունքում՝ Հայաստանի արտաքին առեւտրի բացասական սալդոյի  տարեկան դինամիկան նախորդ տարվա 25,5 տոկոս անկումից 2021թ. հունվար-հոկտեմբերին հասել է 5,3 տոկոս աճի՝ կազմելով 1.7 մլրդ դոլար: Մասնավորապես, ԵԱՏՄ երկրների հետ Հայաստանի արտաքին առեւտրի բացասական սալդոն 2021թ. հունվար-հոկտեմբերին կազմել է 701.6 մլն դոլար' տարեկան դինամիկայի  25,7 տոկոս աճից  մինչեւ 4 տոկոս անկում շրջադարձով, իսկ ԵՄ երկրների հետ'  189.3 մլն դոլար' տարեկան անկման 1,3 տոկոսից մինչեւ 43,6 տոկոս արագացմամբ: