Երկուշաբթի, 31 Հունվարի 2022 14:48

Արմինֆո.Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստները (ՀՄՊ) 2021 թվականին աճել են 23 տոկոսով կամ 599.4 մլն դոլարով (2020թ.-ի 8.2% անկման և 2019թ. նախաքովիդյան 26.1% աճի դիմաց) ՝ հասնելով 3.215 մլրդ դոլարի: ՀՄՊ-ի կառուցվածքում գերակշռում են արտաքին ակտիվները՝ 3.182 մլրդ դոլար, իսկ ԱՄՀ-ում SDR-ին բաժին է ընկնում 32.8 մլն դոլար: Ըստ ՀՀ Կենտրոնական բանկի հաշվետվության, ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժինը արագացրել է աճը 45,5% - ից մինչեւ 3,7 անգամ, նախաքովիդյան, համապատասխանաբար,  26,2%  եւ  3,2% աճի դիմաց:

 

Միայն 2021թ. IV եռամսյակում համախառն միջազգային պահուստները դանդաղեցրել են աճը մինչև 0,7%, արտաքին ակտիվների 1,7%  աճի դեպքում  և ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի  48,4% անկման դեպքում։ 3-րդ եռամսյակում միջազգային պահուստները բարձրացել են 2,5% - ով, արտաքին ակտիվների 0,9% աճի և ԱՄՀ-ում SDR-ի  մասնաբաժնի 4,6 անգան աճի դեպքում; II եռամսյակում միջազգային պահուստների 3,5% աճը ուղեկցվել է արտաքին ակտիվների 3,1% աճով և ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի 4,7 անգամ աճով; I եռամսյակում միջազգային պահուստների 15 տոկոս աճը պայմանավորված է արտաքին ակտիվների 15,3 տոկոսով աճով՝ ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի 67,2 տոկոսով անկման դեպքում: Մեկ տարի առաջ ՝ 2019 թվականի IV եռամսյակում համախառն միջազգային պահուստների 18,4 տոկոսով աճն ուղեկցվել է արտաքին ակտիվների 18,1 տոկոսով աճով եւ ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի 9 անգամ աճով: Մեկ տարի առաջ, 2021թ. IV եռամսյակում համախառն միջազգային պահուստները անկումից դուրս եկան 6,8% աճի, արտաքին ակտիվների դինամիկայի նույն շրջադարձի շնորհիվ՝ հասնելով 8,1% աճի, ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի անկումն արագացնելու դեպքում ՝ մինչեւ 76,4%: Իսկ նախաքովիդյան 2019 թվականին, IV եռամսյակում համախառն միջազգային պահուստները ցույց են տվել աճի արագացում մինչև 18,4%, արտաքին ակտիվների նույն վարքագծի դեպքում ՝ աճի արագացմամբ մինչև 18,1%, ԱՄՀ - ում SDR-ի մասնաբաժնի 9 անգամ ավելացման դեպքում։ Միայն 2021թ. դեկտեմբերին ՀՄՊ-ն աճել են 6,2% - ով (կամ 188,7 մլն դոլարով), նոյեմբերյան  5,5% անկումից հետո: Դա ուղեկցվել է արտաքին ակտիվների թրենդի շրջադարձով ՝ 5,4% անկումից մինչեւ  7,3% աճ, ԱՄՀ-ում SDR-ի բաժնի անկման արագացման դեպքում ՝ 5,9% - ից մինչև 45,2%: Մեկ տարի առաջ ՝ 2020թ. դեկտեմբերին, նկատվել է նման պատկեր, բայց տեմպերը ավելի բարձր էին. ՀՄՊ-ն աճել է 14,8 տոկոսով ՝ ի հաշիվ արտաքին ակտիվների 16,2 տոկոսով աճի, ԱՄՀ - ում SDR-ի մասնաբաժնի 74,6 տոկոսի անկման դեպքում, ինչը նկատվել է նաեւ նախաքովիդյան 2019թ. դեկտեմբերին. ՀՄՊ-ի 20 տոկոսով աճն ուղեկցվել է ՍԿՎ-ում արտաքին ակտիվների 20,1 տոկոսով ավելացմամբ եւ ԱՄՀ-ում SDR-ի 12,7% անկմամբ:

 

2021 թվականի ընթացքում ՀՄՊ անկում է դիտվել է մարտ-ապրիլ, հուլիս, սեպտեմբեր և նոյեմբեր ամիսներին։ ՍԿՎ-ում արտաքին ակտիվների անկում է գրանցվել նաև մարտ-ապրիլ, հուլիս-օգոստոս և նոյեմբեր ամիսներին։ Իսկ ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժինը աճ է գրանցել միայն ապրիլին եւ օգոստոսին, ընդ որում, երկու դեպքում էլ թռիչքն զգալի է եղել։

 

Նշենք, որ 2021 թվականի դեկտեմբերի 17-ին ԱՄՀ - ի տնօրենների խորհուրդը հավանություն տվեց Հայաստանին պահուստային վարկավորման համաձայնագրի (Stand-By Arrangement-SBA) շրջանակներում 51.43 մլն SDR (մոտ 72 մլն դոլար) տրամադրմանը: Հայաստանի իշխանությունների կողմից այդ գումարի ներգրավման արդյունքում հատկացումների ընդհանուր չափը կկազմի 283.09 մլն SDR (մոտ 396 մլն դոլար) ։ Ընդ որում, SBA եռամյա ծրագիրը Հայաստանի համար 308.8 մլն SDR (մոտ 432 մլն դոլար), որը համարժեք է ԱՄՀ-ում Հայաստանի քվոտայի 239.75% - ին, հավանության է արժանացել Արժույթի միջազգային հիմնադրամի խորհրդի կողմից 2019թ.մայիսի 17-ին և ավելացվել 2020թ. մայիսի 18-ին ։ ԱՄՀ-ի կողմից ցուցաբերվող ֆինանսական աջակցությունը կօգնի Հայաստանին լուծել իր առջեւ դրված խնդիրները, ներառյալ կորոնավիրուսի համավարակի սոցիալական եւ տնտեսական հետեւանքները, միաժամանակ առաջ շարժվելով բարեփոխումների ծրագրի իրականացման գործում:

 

Մինչ այդ, 2021 թվականի օգոստոսի 23-ին ուժի մեջ է մտել Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կողմից ողջ պատմության ընթացքում SDR ամենախոշոր 650 մլրդ դոլարի բաշխումը՝ համաձայն ԱՄՀ անդամ երկրների արտոնագրված քվոտաների SDR - ի բաշխման, Հայաստանին հատկացվել է 123.4 մլն SDR (շուրջ 175.2 մլն դոլար) չափով գումար։

 

2019թ. մայիսի 17-ին ԱՄՀ-ն հաստատեց stand-by վարկային գծի ՝ 180 մլն SDR (համարժեք է գրեթե 248.2 մլն դոլարի) կամ ԱՄՀ-ում Հայաստանի քվոտայի շուրջ 139.75% - ի տրամադրումը Հայաստանին: Այդ գումարից նախատեսվում էր անհապաղ ստանալ 25.714 մլն SDR (համարժեք է մոտ 35.5 մլն դոլարի), իսկ մնացած մասի տրամադրումը նախատեսվում էր վեց կիսամյակային գնահատականների հիման վրա։

 

Մեկ տարի անց ՝ 2020թ. մայիսի 18-ին, ԱՄՀ-ն ավելացրել է Հայաստանին տրամադրվող ֆինանսական աջակցությունը 128.8 մլն SDR (մոտ 175 մլն դոլար), ինչը SBA-ի շրջանակներում կուտակված ռեսուրսները ներգրավելու իշխանությունների մտադրության հետ մեկտեղ թույլ տվեց ստանալ 206 մլն SDR (մոտ 280 մլն դոլար), որոնք ենթակա են վճարման անմիջապես: Այդ վարկային միջոցներն ուղղված են Հայաստանի տնտեսական հիմքերի եւ քաղաքականության ամրապնդմանը, ինչպես նաեւ կառուցվածքային բարեփոխումների իրականացմանը, մասնավորապես, կառավարման արդյունավետության բարձրացմանը եւ գործարար միջավայրի բարելավմանը:

 

Իսկ 2020թ. դեկտեմբերի 11-ին ԱՄՀ-ը Հայաստանի համար հաստատեց եռամյա ծրագրի երրորդ փուլի արդյունքները՝ դրանով իսկ բացելով stand-By պահուստային ֆինանսավորման հասանելիությունը 25.714 մլն SDR (գրեթե 36.7 մլն դոլար) ծավալով։ Այս ծրագրի շրջանակներում Հայաստանին, ընդհանուր առմամբ, տրամադրվել է 231.657 մլն SDR (մոտ 315 մլն դոլար)։

 

Հիշեցնենք, որ 2020 թվականի արդյունքներով Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստները կազմել են 2.616 մլրդ դոլար, արտաքին ակտիվները ՍԿՎ-ում՝ 2.607 մլրդ դոլար, իսկ ԱՄՀ - ում SDR - ի մասնաբաժինը ՝ 9 մլն դոլար: 2020 թվականին ՀՄՊ-ը կրճատվել է 8,2 տոկոսով (2019թ.  26,1 տոկոս աճի դիմաց), արտաքին ակտիվները ՍԿՎ-ում՝ 8,3 տոկոսով, իսկ SDR-ի մասնաբաժինը ՝ 46 տոկոսով, 2019թ., համապատասխանաբար, 26,2% եւ 3,2% աճի դիմաց: 2020 թվականին ՀՄՊ վայրընթաց դինամիկա է դիտվել հունվար-ապրիլին, որից հետո մայիսին դիտվել է վերընթաց միտում, որից հետո անկումը վերսկսվել է ՝ պահպանելով մինչեւ դեկտեմբեր: ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժինը նույնպես առաջին չորս ամիսներին կրճատվել է, կտրուկ բարձրանալով մայիսին, որից հետո անկումը վերսկսվել է, ընդ որում հունիս-նոյեմբերին դիտվել է ամսական չափավոր անկում, իսկ դեկտեմբերին՝ կտրուկ: Արտաքին ակտիվները ՍԿՎ- ում ցուցադրել են վերընթաց դինամիկա մայիս, օգոստոս և դեկտեմբեր ամիսներին։ Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստներում բանկային ոսկու մասնաբաժինը զրոյացվել է դեռեւս 2003 թվականի դեկտեմբերին: