Երեթշաբթի, 26 Ապրիլի 2022 16:13

Արմինֆո.ՀՀ կենտրոնական բանկը, հիփոթեքային վարկերին առնչվող ռիսկերից խուսափելու նպատակով, 2022 թ. ապրիլի 1-ից ներմուծել է LTV (loan-to-value, վարկ/գրավի արժեք) նորմատիվներ (5/1 և 5/2)' գրավի վարկ/արժեք հարաբերակցության առավելագույն շեմի 90%-ի չափով՝ դրամային փոխատվությունների, և 70% - ի չափով՝ արտարժույթով փոխառությունների համար:

 

Իսկ սահմանված նորմատիվների պահանջներին չհամապատասխանող վարկերի համար դրանց տրամադրումը հնարավոր է հաշվետու եռամսյակին նախորդող երկու եռամսյակների ընթացքում բանկի կողմից տրամադրված հիփոթեքային վարկերի պայմանագրային հիմնական գումարների ընդհանուր ծավալի 10%-ի չափով դրամային,  եւ 5% - ի չափով արտարժույթով վարկերի համար:

 

Այդ մասին ԱրմԻնֆո-ին հաղորդել են ԿԲ-ից՝ ի պատասխան LTV նորմատիվի ներդրման նախադրյալների վերաբերյալ հարցման։

 

Այստեղ նշել են, որ կարգավորիչն այդ միջոցին դիմել է հիփոթեքային վարկերի աճի բարձր տեմպերի պահպանման կապակցությամբ, որոնք ուղեկցվում են անշարժ գույքի շուկայում գների զգալի տարեկան բարձրացմամբ, որոնց կոմպլեմենտար ազդեցության արդյունքում հնարավոր է հիփոթեքային վարկերում ռիսկերի կուտակում, որոնց արդյունավետ վերացման համար գործարկվել է LTV մակրոպրուդենցիալ գործիքը: Ի տարբերություն այլ նորմատիվների, որոնք ենթադրում են կապիտալի նկատմամբ պահանջներ (capital related), մակրոպրուդենցիալ գործիքների այս խումբը իրենից ներկայացնում է վարկառուի վարկավորման պայմանների փոփոխման պահանջ կամ առաջարկ (credit related): Միջազգային պրակտիկայում լայնորեն կիրառվում են այնպիսի մակրոպրուդենցիալ գործիքներ, ինչպիսիք են LTV-ն (գրավի  վարկ/արժեք հարաբերակցությունը), պարտք/եկամուտ հարաբերակցությունը (debt to income), եւ պարտքի/եկամտի սպասարկման հարաբերակցությունը (debt service to income): Կենտրոնական բանկերի կողմից այդ գործիքները կիրառվում են, հիմնականում, անշարժ գույքի շուկայում հիփոթեքային վարկերի և գնային դինամիկայի միջեւ անհավասարակշռությունը վերացնելու համար, որի ազդեցության տակ կուտակվում են կառուցվածքային ռիսկեր:

 

Կենտրոնական բանկում նաեւ ընդգծել են, որ վարկային շուկայում դեռեւս չկան կառուցվածքային ռիսկերի կուտակման իրական նախադրյալներ, եւ Հայաստանի տնտեսությունը շարունակում է մնալ ֆինանսական ցիկլի վերականգնման փուլում: Բայց, միևնույն ժամանակ, ԿԲ-ն անհրաժեշտ է համարել ընդգծել, որ վարկավորման շուկայի հետագա զարգացումը կարող է ընկնել բարձր անորոշության ազդեցության տակ ՝ կապված ընթացիկ լարված աշխարհաքաղաքական իրավիճակի հետ։

 

ԱրմԻնֆո-ի պատրաստած Հայաստանի բանկերի ֆինանսական վարկանիշի 31.12.2021 թ. տվյալներով' բանկային հիփոթեքային վարկերի ընդհանուր ծավալը հասել է 668.2 մլրդ դրամի ($1.4 մլրդ)'  վերջին երկու տարիների ընթացքում ցույց տալով տարեկան բարձր աճ՝ 34-35% միջակայքում (նախաքովիդյան 2019թ.  40% - ի դիմաց): Բանկերի ընդհանուր վարկային պորտֆելի կառուցվածքում հիփոթեքային վարկերի մասնաբաժինը 2019-2021թթ. ընթացքում աճել է 10%-ից մինչև 16%: Եւ հիփոթեքային վարկերի ծավալի նման աճը «փրկել է» վարկային պորտֆելը ավելի մեծ անկումից, մասնավորապես, տարեկան դինամիկան ծավալվել է 2020 թ. 17% աճից դեպի 4.3% անկում՝ 2021 թ.:

 

ՀՀ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի թարմ տվյալների համաձայն, Երևանում բազմաբնակարան շենքերում գները (1 քմ արժեքը) 2022թ. մարտին աճել են 12%-ով, իսկ Հայաստանի մարզերում' 15% - ով: Ընդ որում, որոշ շրջանային քաղաքներում  բազմաբնակարան շենքի 1 քմ թանկացել է 19-29% - ով, որոնց թվում են Ծաղկաձոր, Դիլիջան Եւ Չարենցավան քաղաքները, որտեղ անշարժ գույքը թանկացել է 20-21% - ով, ինչպես նաեւ Գյումրին եւ Վանաձորը, որտեղ բնակարանները թանկացել են 23-29% - ով: