Ղազախստանը նավթամթերք կմատակարարի Հայաստան

Արմինֆո. Սենատի պատգամավորներն ընդունել են "Ղազախստանի Հանրապետության կառավարության եւ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության միջեւ Հայաստանի Հանրապետություն նավթամթերքների մատակարարման ոլորտում առեւտրատնտեսական համագործակցության մասին" համաձայնագիրը վավերացնելու մասին" օրենքը:

Ինչպես նշել է ՂՀ էներգետիկայի նախարարի պաշտոնակատար Ասեթ Մագաուովը, պալատի լիագումար նիստում ներկայացնելով օրենքի նախագիծը, Եվրասիական տնտեսական միության անդամների միջև նավթի և նավթամթերքի մատակարարումը կարգավորվում է առանձին երկկողմ համաձայնագրերով ՝ համաձայն "Եվրասիական տնտեսական միության մասին" 2014 թվականի մայիսի 29-ի պայմանագրի: 2020 թվականի հուլիսի 16-ին Նուր Սուլթանում ստորագրվել է համաձայնագիր Հայաստան նավթամթերքի մատակարարման ոլորտում առեւտրատնտեսական համագործակցության մասին:

"Կողմերն անհրաժեշտ պայմաններ են ստեղծում կողմ հանդիսացող պետությունների տնտեսվարող սուբյեկտների կողմից Ղազախստանից Հայաստան մատակարարումների իրականացման համար ՝ լիազորված կազմակերպությունների ներգրավմամբ", - ասել է Ասեթ Մագաուովը, հաղորդում է"Կազինֆորմ" գործակալությունը:

Նշվել է, որ համաձայնագրին համապատասխան, կողմերը հաստատում են այն ապրանքների ցանկը, որոնք թույլատրված են Հայաստան մատակարարման համար։ Այնուհետեւ կողմերի գերատեսչությունները կնքում են համապատասխան արձանագրություն։ "Ուստի, եթե որեւէ նավթամթերք չի մտնում թույլատրված ցուցակի մեջ, ապա ապրանքների արտահանում չի իրականացվի", - պարզաբանել Է Ասեթ Մագաուովը:

Բացի այդ, համաձայնագրին համապատասխան, կողմերի իրավասու մարմինները յուրաքանչյուր տարի մինչեւ ընթացիկ օրացուցային տարվա դեկտեմբերի 1 - ը կազմում են Ղազախստանի Հանրապետությունից եւ Ռուսաստանի Դաշնությունից Հայաստանի Հանրապետություն ապրանքների արտադրության, ներքին սպառման, մատակարարման, ներմուծման եւ արտահանման հաշվեկշիռը, այսինքն ՝ ինդիկատիվ հաշվեկշիռները ։ "Հաշվի առնելով, որ Հայաստան նավթամթերքի հիմնական մատակարարը Ռուսաստանն է, ղազախական արտադրանքի հնարավոր մատակարարումները կորոշվեն մնացորդային սկզբունքով ։ Համաձայնագիրը նախատեսում է նաեւ ծավալների չափից ավելի մատակարարումների արգելք, որոնք նախատեսված են կողմերի ինդիկատիվ հաշվեկշիռներով", - հավելել է Ասեթ Մագաուովը։

Նախարարի պաշտոնակատարի խոսքով՝ Եվրասիական տնտեսական միության երկրների միջև առևտուրն իրականացվում է առանց արտահանման մաքսատուրքի վճարման՝ առանց մաքսային հսկողության: Այդ համաձայնագիրը սահմանում է նավթամթերքների առեւտրի գրեթե հատուկ ռեժիմ եւ հսկողության մեխանիզմներ է պարունակում Ղազախստանից Հայաստան նավթամթերքների արտահանման ժամանակ: Նման մեխանիզմները թույլ կտան Հայաստանի  շուկայում իրացնել նավթամթերքի ավելցուկը, ինչը դրականորեն կազդի նավթամթերքի ներքին հաշվեկշռի վրա եւ կավելացնի Ղազախստանի տնտեսվարող սուբյեկտների եկամուտները, ինչպես նաեւ կկարգավորի Ղազախստանի Հանրապետությունից նավթամթերքի արտահանումը եւ ներքին շուկան կպաշտպանի ԵԱՏՄ երկրներ նավթամթերքի անվերահսկելի հոսքերից:

"Հարկ է նշել, որ մատակարարումների պայմանները գործարարների կողմից կորոշվեն ինքնուրույն ՝ փոխադարձ պայմանավորվածությամբ։ Այդ պայմանավորվածությունները բխելու են միայն այդ մատակարարումների տնտեսությունից", - ասել է Ասեթ Մագաուովը։

Էներգետիկայի նախարարության ղեկավարը նշել է, որ, գործնականում, արտահանման գործարքները կնքվում են արտարժույթով, սովորաբար ՝ ԱՄՆ դոլարով։ Այդ պատճառով որևէ ռիսկ չի ենթադրվում։ Համաձայնագիրը նախատեսում է նաև վերահսկողության մի շարք մեխանիզմներ։ Ղազախստանը կարող է միակողմանիորեն դադարեցնել կամ սահմանափակել նավթամթերքների անմաքս առաքումները Հայաստան ինդիկատիվ հաշվեկշիռներով հաստատված ծավալները գերազանցելու դեպքում, ֆորս-մաժորային հանգամանքների դեպքում, ազգային անվտանգության ապահովման եւ ներքին շուկայի պաշտպանության նպատակով, ինչպես նաեւ Հայաստանի կողմից ՝ իր տարածքից երրորդ երկրներ եւ ԵԱՏՄ երկրներ ղազախական նավթամթերքների արտահանումն արգելող պարտավորությունների խախտման դեպքում: "Այդ պատճառով ներքին շուկայի համար ռիսկեր չկան", - ամփոփել է Ասեթ Մագաուովը:

2020թվից մինչ այժմ ղազախստանյան նավթամթերքների մատակարարումը Հայաստան չի իրականացվում։ Հայաստանի կողմից վերաարտահանում չի արձանագրվել։ Համաձայնագրով նախատեսվում է, որ ՏՏԺ-ԳՊ-ն ամեն ամիս հաշվետվություն է ներկայացնում բեռների միասնական տարիֆային-վիճակագրական անվանացանկով ապրանքների առաքման ծավալների վերաբերյալ: Այդ թվում ՝ Ղազախստանի և Հայաստանի երկաթուղային ձեռնարկությունները փոխգործակցություն են իրականացնում երկաթուղային ոլորտում տեղեկատվական համակարգի միջոցով: Բացի այդ, կողմերի պետական ֆիսկալ մարմինները փոխգործակցություն են իրականացնում ԵԱՏՄ տեղեկատվական համակարգի միջոցով: