Ի՞նչ է նախապատրաստում մեզ համար ապագա նվազագույն աշխատավարձը. սոցիալական խնդիրների լուծում թե նոր ռիսկեր

Արմինֆո. Հայաստանի իշխանությունների խոստացած նվազագույն աշխատավարձի, կենսաթոշակների եւ երեխայի խնամքի նպաստների բարձրացումը ոչ միայն չի լուծի սոցիալական խնդիրները, այլեւ կուժեղացնի առանց այդ էլ բարձր գնաճային ճնշումը։ ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում նման կարծիք են հայտնել տնտեսագետներ Կառլեն Խաչատրյանը, Վարդան Բոստանջյանը և Թաթուլ Մանասերյանը:

ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի մենեջմենթի և ձեռնարկատիրության ամբիոնի վարիչ Կառլեն Խաչատրյանի խոսքով՝ նվազագույն աշխատավարձի, կենսաթոշակների և սոցիալական նպաստների բարձրացումը գնաճի բարձր տեմպերի պայմաններում (գնաճը Հայաստանում հունիսին տարեկան կտրվածքով կազմել է 10,3% - խմբ.) լավ գաղափար է: Սակայն, ինչպես կարծում է փորձագետը, մի քանի հազար դրամի բարձրացումը չի լուծում այն սոցիալական խնդիրները, որոնց բախվել է հանրապետության բնակչությունը։ Երկրի ֆինանսական իշխանությունները պետք է մտածեն սոցիալական խնդիրների լուծման ավելի արդյունավետ ուղիների մասին։ Օրինակ, բացահայտելով բնակչության սոցիալապես առավել խոցելի խմբերը, իրականացնել աջակցության հասցեական ծրագրեր, կամ էլ կենսաթոշակների ու նպաստների ինդեքսավորում իրականացնել՝ հաշվի առնելով գնաճի փաստացի տեմպերը։ «Գրագետ ֆինանսական կառավարման դեպքում միշտ կարելի է գտնել միջոցներ այդ նպատակի համար: Չէ որ, ինչպես պարզվեց, իշխանությունները կարողանում են գտնել ռեսուրսներ ՝ պետական ապարատը պահելու, հավելավճարներն ավելացնելու եւ պարգեւավճարներ վճարելու համար», - նշել է տնտեսագետը:

"Սա ընտրողին սիրաշահելու գործող իշխանությունների հերթական փորձն է", - կարծում է "Այլընտրանք" հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Թաթուլ Մանասերյանը: Մի կողմից, ինչպես նշում է փորձագետը, նվազագույն աշխատավարձի հայտարարված բարձրացումը՝ 68 հազարից մինչեւ 75 հազար դրամ "անլուրջ գործը է եւ կոսմետիկ բնույթ է կրելու", մյուս կողմից, նրա խոսքով, լրացուցիչ ընթացիկ ծախսերը ծանր բեռ կդառնան հանրապետության բյուջեի համար: "Այսինքն, իշխանությունը հարկատուի, պարտքային բեռի ավելացման հաշվին  հերթական անգամ սեփական PR-ով է զբաղվում։ Վաղը, մյուս օրը այդ ավելացման դիմաց վճարելու ենք բոլորս՝ գների նոր բարձրացմամբ և նոր հարկերով", - ընդգծել է փորձագետը։

Այս նախաձեռնությունն ուղղված է ոչ թե սոցիալական խնդիրների լուծմանը, այլ իշխանության վերարտադրությանը, իր հերթին նշում է նախկին պատգամավոր, տնտեսագիտության դոկտոր Վարդան Բոստանջյանը։ Հայտարարված բարձրացումը ոչ միայն չի ծածկելու գնաճի փաստացի տեմպերը, այլեւ, ինչպես կարծում է փորձագետը, կուժեղացնի գնաճային ճնշումը։

Հիշեցնենք, որ նվազագույն աշխատավարձը վերջին անգամ բարձրացվել է 2019 թվականին՝ 55 հազարից մինչեւ 68 հազար դրամ։ Ընդ որում, երկրում նվազագույն սպառողական զամբյուղը (որը ներառում է ինչպես պարենամթերքը, այնպես էլ ոչ պարենային ապրանքներն ու կոմունալ ծառայությունները) կազմում է 76,3 հազար դրամ: Դեռևս ս. թ. ապրիլին էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը հայտարարել էր, որ Հայաստանի համար կարևորագույն տնտեսական ռիսկը պարենային անվտանգությունն է, և, որպես հետևանք,  բարձր գնաճը, ինչը կհանգեցնի աղքատության աճի։ "Այսօրվա հաշվարկներով, եթե մեզ չհաջողվի անել այնպես, որ տնտեսական աճը բաշխվի բոլորի (բնակչության խավերի) միջեւ, եթե խոցելի խավերի մարդկանց եկամուտները չաճեն, ապա աղքատության ներկայիս 27 տոկոսի փոխարեն մենք տարին կփակենք 42 տոկոս աղքատությամբ", - ասել էր նա: Քերոբյանը պարզաբանել էր, որ սպառողական զամբյուղը թանկանում է, եւ բնակչության եւս 15 տոկոսը կհայտնվի աղքատության շեմից այն կողմ: Չնայած դրան ՝ երկրի իշխանությունները բազմիցս մերժել են խորհրդարանական ընդդիմությանը նվազագույն աշխատավարձի,  կենսաթոշակների բարձրացման հարցում, նշելով, որ կառավարող ուժն իր ընտրողներին խոստացել է բարձրացնել նվազագույն աշխատավարձը, սակայն, 5 տարվա ընթացքում՝ մինչեւ 2026 թվականը եւ մինչեւ 85 հազար դրամ։ Միևնույն ժամանակ, իշխանությունները միջոցներ են գտել իրավապահ մարմինների աշխատակիցների աշխատավարձն ու Ֆեմիդայի ծառայողների թոշակները բարձրացնելու համար։ Եվ միայն հունիսի 30-ին կառավարության նիստում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն, իր հերթին, հաղորդել է, որ 2023 թվականի հունվարի 1-ից կբարձրացվեն կենսաթոշակները, նվազագույն աշխատավարձը և երեխայի խնամքի նպաստները։