Չորեքշաբթի, 28 Սեպտեմբերի 2022 11:26

Արմինֆո. 1200 ՄՎտ հզորությամբ նոր ատոմային էներգաբլոկ կառուցելու Հայաստանի իշխանությունների մտադրությունները սխալական են և ուղղակի սպառնալիք են պետության էներգետիկ անվտանգության համար։ ԱրմԻնֆո-ի հետ հարցազրույցում նման տեսակետ հայտնել է էներգետիկայի նախկին փոխնախարար, ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությանն առընթեր հասարակական խորհրդի անդամ, Շրջակա միջավայրի նախարարությանն առընթեր գիտատեխնիկական խորհրդի անդամ Էդվարդ Արզումանյանը:

 

Նրա խոսքով՝ ներկայում ամենածանրաբեռնված ժամանակ երկրի ողջ էներգետիկ համալիրի հզորությունը կազմում է նույն 1200 ՄՎտ: "Ստացվում է, որ Հայաստանում պետք է աշխատի միայն ատոմակայանը, ինչն անընդունելի է", - ընդգծել է փորձագետը, կասկած հայտնելով, որ Հայաստանի տնտեսությունը նոր բլոկի կառուցման ողջ ընթացքում կրկնակի կավելացնի իր հնարավորությունները, ինչի մասին հայտարարել է տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանը: "Ի դեպ, այդ առնչությամբ Էկոնոմիկայի նախարարության արձագանք մինչ օրս չկա", - ասել է Էդվարդ Արզումանյանը:

 

Ըստ նրա, նաեւ անհասկանալի է,  թե ուր պետք է գնա այլընտրանքային եւ վերականգնվող էներգետիկայի օբյեկտների էլեկտրաէներգիան, որի հզորությունները, էներգետիկայի զարգացման ռազմավարության համաձայն, մինչեւ 2030 թվականը նախատեսվում է հասցնել մինչեւ 1000 ՄՎտ:

 

Փորձագետը մատնանշել է նաև այն փաստը, որ նոր էներգաբլոկի կառուցումը պետք է տեւի  8-10 տարի ՝ ներգրավելով 5-6 մլրդ դոլար։ Դժվար է ենթադրել, որ ինչ-որ մեկը հենց այնպես կտրամադրի այդ միջոցները, հետեւաբար, դրանք անհրաժեշտ կլինի ներգրավել վարկերի տեսքով, որոնց դիմաց պետք է վճարել։ Այս ֆոնին, ինչպես նկատել է Էդվարդ Արզումանյանը, համոզիչ չեն թվում նոր բլոկից  էժան էլեկտրաէներգիայի արտադրության մասին Գնել Սանոսյանի հայտարարությունները, քանի որ ցանկացած ներդրում պահանջում է ֆինանսական միջոցների վերադարձ, իսկ դա, իր հերթին, կհանգեցնի սակագների աճի՝ ինչպես բուն ԱԷԿ-ից, այնպես էլ վերջնական սպառողների համար: Ներկայումս գործող էներգաբլոկում, որը գործում է ավելի քան 40 տարի, 1 կվտ/ժ էլեկտրաէներգիայի սակագինը հավասար է 12 դրամի, ինչը ամենացածր սակագինն է, բայց նոր էներգաբլոկի կառուցումից հետո արտադրած էլեկտրաէներգիայի արժեքը կբարձրանա 2-3 անգամ:

 

Փորձագետն ընդգծել է, որ ավելի վաղ միջուկային անվտանգության պետական կոմիտեն Հայկական ԱԷԿ-ի ներկայիս գործող երկրորդ էներգաբլոկի աշխատանքը մինչեւ 2031 թվականը շարունակելու լիցենզիա է տվել՝ պայմանով, որ 2026 թվականին կայանում կիրականացվի հիմնական սարքավորումների եւ ռեակտորային կայանքի վիճակի համալիր հետազոտություն, եւ միայն այդ հետազոտության անցկացումից հետո երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման ժամկետը կերկարաձգվի մինչեւ 2031 թվականը: Մինչդեռ, իշխանություններն այսօր խոսում են Հայկական ԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման ժամկետը մինչև 2036 թվականը երկարաձգելու մասին։

 

Էդվարդ Արզումանյանը քննադատել է Սանոսյանի պնդումներն այն մասին, որ նոր էներգաբլոկից էլեկտրաէներգիան հնարավոր կլինի վաճառել հարևան երկրներ՝ կառուցվող Իրան-Հայաստան և Հայաստան - Վրաստան 400 կիլովոլտանոց էլեկտրահաղորդման գծերով: "Նախ, այդ էլեկտրահաղորդման գծերը բոլոր էլեկտրական ենթակայաններով դեռ պետք է կառուցել: Ինչպես սպասվում է, այն պատրաստ կլինի 2025 թվականի կեսերին։ Սակայն հարցը, թե ում է պետք էլեկտրաէներգիա վաճառել, մնում է բաց, քանի որ 2026 թվականին Իրանն արդեն գործող էներգաբլոկից զատ կկառուցի ևս երկու նոր ատոմային էներգաբլոկ "Բուշեր" ԱԷԿ-ում՝ դրանով իսկ ծածկելով էլեկտրաէներգիայի ողջ դեֆիցիտը", - ասել է Էդվարդ Արզումանյանը։ Նա նշել է, որ նույնը վերաբերում է նաեւ Թուրքիային, որտեղ ռուս մասնագետների մասնակցությամբ մինչեւ 2026 թվականը կկառուցվի եւ շահագործման կհանձնվի "Աքքույու" ատոմակայանը՝ յուրաքանչյուրը 1200 ՄՎտ հզորությամբ չորս ատոմային էներգաբլոկներով: Բացի այդ, Թուրքիայի Միջերկրական ծովի ափին հարավկորեական ընկերությունները կառուցում են "Սինոփ" ատոմակայանը։ Այդ նախագծերի իրականացումը թույլ կտա լիովին բավարարել Թուրքիայի էլեկտրաէներգիայի պահանջարկը։ Հայաստանից էլեկտրաէներգիա գնելը Վրաստանը համար անիմաստ է՝ հաշվի առնելով դրա ավելի թանկ գինը։ Վրաստանում էլեկտրաէներգիայի միջին գինը 40 տոկոսով էժան է՝ քան Հայաստանում։

 

Այս ֆոնին Էդվարդ Արզումանյանն առաջարկում է վերադառնալ 600 ՄՎտ-ից ոչ ավելի հզորությամբ ատոմային էներգաբլոկի կառուցման հարցի քննարկմանը ։ "Ռուսաստանում նման բլոկեր չկան, սակայն դրանք կան Չինաստանում եւ Կանադայում։ Իսկ Գնել Սանոսյանի հայտարարությունները ոչ մի ընդհանուր բան չունեն Հայաստանի էներգետիկ համալիրի անվտանգության հետ։ Անհրաժեշտ է ստեղծել նոր աշխատանքային խումբ՝ դրանում ներգրավելով պատասխանատու անձանց, ինչպես նաև ատոմային էներգետիկայի վետերան փորձագետների", - ընդգծել է էներգետիկայի նախկին փոխնախարարը, հավելելով, որ համապատասխան նամակով դիմել է նաև հանրապետության վարչապետին։