Ագրոապահովագրությունը Հայաստանում դառնում է վնասաբեր բիզնես

Արմինֆո.Հայաստանում դիտվում է ագրոապահովագրության գծով տուրքերի աճի խիստ դանդաղում՝ փոխհատուցման շարունակական աճի պայմաններում, ինչը, ամենայն հավանականությամբ, պայմանավորված է, հիմնականում, գյուղմթերքների բերքատվության վրա անոմալ եղանակային պայմանների բացասական ազդեցությամբ, այդ թվում ՝ գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրության ենթակա գյուղմթերքների վրա։

Խոսքը այնպիսի կլիմայական գործոնների մասին է, ինչպիսիք են շատ ցուրտ ձյունառատ ձմեռը, գարնանային շրջանում բավարար տեղումների բացակայությունը և ամառային երաշտը։ Արդյունքում, ըստ վիճակագրական տվյալների, ողջ 2021 թվականի ընթացքում ագրոապահովագրության ենթակա գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքը զգալիորեն կրճատվել է. հացահատիկային մշակաբույսերը ՝ 37,7% - ով, խաղողը՝ 26,3% - ով։ Այդ անկումն էլ ավելի խորացավ 2022 թվականին, մասնավորապես, առաջին կիսամյակում հացահատիկի բերքատվությունն արդեն նվազել է 76 տոկոսով։

Դա, իր հերթին, ազդել է ագրոապահովագրության նկատմամբ հետաքրքրության վրա, որի վճարների աճը կտրուկ դանդաղել է, մինչդեռ, փոխհատուցումները շարունակում են աճել՝ տեմպերով մի քանի անգամ արագացմամբ։

Այս մասին է վկայում ԱրմԻնֆո-ի պատրաստած "Հայաստանի ապահովագրական ընկերությունների ֆինանսական վարկանիշը 30.09.2022 թ.", որտեղ ներկայացված են այդ դասի գծով աշխատող երեք ապահովագրական ընկերությունների ՝ ԻՆԳՈ ԱՐՄԵՆԻԱ-ի, Ռոսգոսստրախի Արմենիա և Սիլ Ինշուրանսի տվյալները:

Ըստ Ֆինվարկանիշի, ագրոռիսկերի ապահովագրության վճարները 9 ամսվա ընթացքում աճել են տարեկան 48,5% - ով ՝ փոխհատուցումների 4,4 անգամ աճի դեպքում, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ նույն ժամանակահատվածում երկու ցուցանիշներն էլ շատ բարձր աճ են գրանցել, ընդ որում, ապահովագրավճարները զգալիորեն գերազանցել են փոխհատուցումները՝ 4,8 անգամ ՝ 2,4 անգամի դիմաց: Արդյունքում, ս.թ. 9 ամիսների արդյունքներով, ագրոապահովագրության գծով ապահովագրավճարների և փոխհատուցումների ծավալները հասել են, համապատասխանաբար, 990.4 մլն դրամի և 1.3 մլրդ դրամի ($2.3 մլն և $3.1 մլն):

Այս դասի ապահովագրավճարների նշված գումարի 89,9%-ը փոխանցվել է վերաապահովագրությանը՝ 836,5 մլն դրամ ($2.1 մլն), սակայն այդ ցուցանիշի տարեկան աճը զգալիորեն դանդաղել է՝ 4,5 անգամ, մինչեւ 73,9%։

Խիստ դանդաղել է նաեւ ագրոապահովագրության դասի գծով գործող պայմանագրերի տարեկան աճը ՝ 3,7 անգամից մինչեւ 23,5 տոկոս, այսինքն, քանակական առումով անցյալ տարի եղել է թռիչք 845-ից մինչեւ 3,157՝ ընթացիկ հաշվետու ժամանակաշրջանում առաջ անցնելով մինչեւ 3900։

Շուկայի ապահովագրավճարների ընդհանուր ծավալում ագրոապահովագրության մասնաբաժինը կազմում է 2%, փոխհատուցումներում ՝ 5,9%, վերաապահովագրության մեջ ՝ 10,4%, ինչը գերազանցում է նախորդ տարի արձանագրված տվյալ դասի տեսակարար կշիռը նշված ցուցանիշներում (համապատասխանաբար ՝ 1,7%, 1,4% և 8,7%)։

Արդյունքում, ագրարային ապահովագրության գծով շահույթը 2021թ.9 ամիսների ընթացքում 343 մլն դրամից ընթացիկ հաշվետու ժամանակահատվածում նվազել է մինչև 326 մլն դրամ վնաս, ինչը միանգամայն հասկանալի է գերակա դիրքի ապահովագրավճարներից փոխհատուցումներին տեղափոխմամբ։

Հիշեցնենք, որ գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրության ծրագիրը Հայաստանում մեկնարկել է փաստացի 2019թ. սեպտեմբերից և մինչ այժմ աշխատում է պիլոտային ռեժիմով ՝ ընդգրկելով Հայաստանի վեց մարզեր: ԱԸ-ները ապահովագրերի վաճառքը սկսել են 2020 թվականի սկզբին։ Ապահովագրի գնումը պետության կողմից սուբսիդավորվում է 50-60%-ի չափով ՝ կախված տարերային ռիսկից, իսկ ամբողջական ապահովագրության դեպքում գործում է 10% զեղչ: Վերաապահովագրողը շվեյցարական Swiss Re խոշոր ընկերությունն է: Ստեղծվել է Ագրոապահովագրողների ազգային գործակալությունը (AINA), որին վստահված է. ագրոապահովագրության ստանդարտ ապրանքների, պետական  սուբսիդավորման գործընթացի պայմաններ և կարգավորման մշակում; շուկայի ուսումնասիրություն և ակտուարային հաշվարկներ; վնասի գնահատողների վերապատրաստում և որակավորման բարձրացում; գործընկեր ապահովագրական ընկերությունների նկատմամբ վերահսկողություն:

Նշենք, որ ֆինանսական կարգավորողը՝ ի դեմս Հայաստանի Կենտրոնական բանկի, մտադիր էր աստիճանաբար ընդլայնել ագրոապահովագրության ծրագիրը ինչպես գյուղատնտեսական մշակաաաաբույսերի ավելի մեծ շրջանակի ընդգրկման, այնպես էլ ապահովագրության տակ հայտնված ռիսկերի առումով: Միևնույն ժամանակ, ընկերություններն աշխատում են ծիրանի, խնձորի և տանձի այգիների, խաղողի այգիների, հացահատիկային մշակաբույսերի գարնանացանի և աշնանացանի ապահովագրության հատվածներում, իսկ ապահովագրության ենթակա ռիսկեր են սահմանվել կարկուտը, ցրտահարությունը և հրդեհները: Շահառուների գերակշիռ թիվը բաժին է ընկնում Շիրակի, Լոռու, Արարատի և Արմավիրի մարզերին, իսկ ամենատարածված մշակաբույսերն են հացահատիկը, ծիրանը և խաղողը։ -