Հինգշաբթի, 3 Նոյեմբերի 2022 13:39

Արմինֆո. Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) եւ Հայաստանի իշխանությունները համաձայնության են հանգել 128.8 մլն SDR (մոտ 165.6 մլն դոլար) գումարի Stand-by կանխարգելիչ պահուստային փոխառության շուրջ՝ կառավարության մակրոտնտեսական, հարկաբյուջետային եւ ֆինանսական կայունության պահպանման տնտեսական ծրագրին աջակցելու եւ ներառական աճի ապահովման բարեփոխումները խթանելու համար: Այդ մասին նշվում Է ԱՄՀ հաղորդագրության մեջ, որտեղ նաեւ ներկայացվում է 2022 թվականի համար Հայաստանի ՀՆԱ - ի աճի նոր ՝ բարելավված կանխատեսումը ՝ մինչեւ 11 տոկոս ՝ նախկինում հնչեցրած 7 տոկոսից։

 

Մասնավորապես, նշվում է, որ սեպտեմբերի 26-ից հոկտեմբերի 6-ը Երևան կատարած այցի շրջանակներում ԱՄՀ մի խումբ աշխատակիցներ ՝ տիկին Իվա Պետրովայի գլխավորությամբ, Հայաստանի իշխանությունների հետ քննարկել են Stand-by (precautionary Stand-By Arrangement) կանխարգելիչ պահուստային վարկավորման համաձայնագրով աջակցող եռամյա տնտեսական ծրագիրը: Արդյունքների համաձայն, համաձայնություն է ձեռք բերվել SBA-ի շրջանակներում երեք տարվա կանխարգելիչ պահուստային վարկավորման վերաբերյալ: Համաձայնագիրը ենթակա է հաստատման ԱՄՀ գործադիր խորհրդի կողմից և, ինչպես սպասվում է, կքննարկվի 2022 թվականի դեկտեմբերին։

 

Առաջարկվող մեխանիզմը կաջակցի Հայաստանի կառավարության տնտեսական ծրագրին ՝ ներդրումների, գիտելիքների և արտահանման վրա հիմնված աճի հասնելու համար ՝ միաժամանակ պահպանելով մակրոտնտեսական, հարկաբյուջետային և ֆինանսական կայունությունը և նվազեցնելով աղքատությունը։

Քննարկումների ավարտին տիկին Պետրովան հանդես է եկել հետեւյալ հայտարարությամբ. «Ուրախ եմ հաղորդել, որ ԱՄՀ թիմը եւ Հայաստանի իշխանությունները հասել են այդ համաձայնությանը: Առաջնորդվելով գլոբալ և տարածաշրջանային լուրջ խնդիրների պայմաններում խելամիտ մակրոտնտեսական քաղաքականությամբ՝ Հայաստանը գտնվում է 2022 թվականին մոտ 11 տոկոս աճի հասնելու ճանապարհին, մասամբ, երկիր փոխանցումների, կապիտալի և աշխատուժի մեծ ներհոսքի հաշվին։ Բյուջեի գերակատարումը և դրամի ամրապնդումը նպաստել են պետական պարտքի զգալի կրճատմանը, որը, ինչպես սպասվում է, 2022 թվականին կնվազի մինչև ՀՆԱ-ի 51%՝ 2021 թվականի ՀՆԱ-ի 60,3%-ից: Հայաստանի Կենտրոնական Բանկն ակտիվորեն բարձրացրել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 2020 թվականի դեկտեմբերից առ այսօր 625 բազիսային կետով՝ ձգտելով գնաճը վերադարձնել իր միջնաժամկետ 4% նպատակային  շեմին: Միջազգային պահուստներն աճել են, իսկ դրամը վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում խիստ ամրապնդվել է։ Կարևոր կառուցվածքային բարեփոխումներ են իրականացվել պետական ֆինանսների կառավարման, եկամուտների, գնաճի թիրախավորման համակարգի, ֆինանսական հատվածի ոլորտներում։

 

Տիկին Պետրովան, բարձրաձայնելով ԱՄՀ-ի 2023 թվականի ակնկալիքները, ասել է, որ տնտեսական աճը կդանդաղի՝ արտացոլելով ավելի թույլ արտաքին պահանջարկը և համաշխարհային ֆինանսական պայմանների խստացումը, և միջնաժամկետ հեռանկարում այն կպահպանվի 4-5% միջակայքում: "Կանխատեսվում է, որ միջնաժամկետ կտրվածքով գնաճը ՀՀ Կենտրոնական բանկի (ԿԲ) կոշտ դրամավարկային քաղաքականության և արտաքին ցնցումների ազդեցության թուլացման շնորհիվ աստիճանաբար կվերադառնա նպատակային շեմին։ Ակնկալվում է, որ ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտը, որն աճել է տնտեսության արագ աճի պատճառով, աստիճանաբար կնվազի մինչև ՀՆԱ-ի մոտ 5%-ը: Կանխատեսման համար ռիսկերը, հիմնականում, արտաքին են", - հաղորդել է նա։

 

"Հաշվի առնելով խիստ անորոշ հեռանկարներն ու գերտաքացման ռիսկերը՝ 2023 թվականի բյուջեում անհրաժեշտ է խուսափել պահանջարկի կողմից ավելորդ ճնշման ստեղծումից։ Բյուջետային փաթեթում առաջնահերթությունը պետք է տրվի բարձրորակ ծախսերին և սոցիալական պաշտպանության համակարգի ամրապնդմանը: Շատ անհրաժեշտ կապիտալ ծախսերի ավելացումը պետք է աջակցվի պետական ներդրումների կառավարման գործընթացի բարեփոխումների ընդլայնմամբ' ծրագրերի ռազմավարական, թափանցիկ և հետևողական ընտրության և դրանց ժամանակին և արդյունավետ իրականացման համար: Պետական ներդրումների կառավարման գործընթացի բարեփոխումը պետք է իրականացվի պետական ներդրումների կառավարման համակարգի բարեփոխումների միջոցով: Հարկաբյուջետային չափանիշների հետագա պահպանումը կպահպանի պարտքի և ՀՆԱ հարաբերակցությունը իջնող հետագծի վրա:

"Ավելի թափանցիկ, արդար, արդյունավետ և էկոլոգիապես մաքուր հարկային համակարգ ներդնելու և եկամուտների ավելի խիստ կառավարման ուղղությամբ իշխանությունների ջանքերը կնպաստեն կառավարության եկամուտների ավելացման նպատակների իրականացմանը և կստեղծեն զարգացման համար անհրաժեշտ ծախսերի տարածք ։ Ողջունվում են նաև պետական ծախսերի արդյունավետության և բարձրացման, պետական ֆինանսավորման կառավարման կատարելագործման, այդ թվում ՝ հարկաբյուջետային ռիսկերի հուսալի կառավարման, թափանցիկության, ինչպես նաև ավելի որակյալ պետական ներդրումների ապահովման ծրագրերը:

 

"Դրամավարկային քաղաքականության ներկայիս դիրքորոշումը տեղին է, և դրա հետագա փոփոխությունները կախված են գնաճի էվոլյուցիայից և գնաճային սպասումներից: Կապիտալի շուկայի զարգացմանը նպաստելու և ֆինանսական ծառայությունների հասանելիության ընդլայնման ջանքերը կշարունակեն բարձրացնել դրամավարկային քաղաքականության փոխանցման մեխանիզմի արդյունավետությունը: ԱՄՀ-ն ողջունում է ԿԲ-ի անփոփոխ հավատարմությունը լողացող փոխարժեքի ռեժիմին, որը Հայաստանին լավ ծառայություն է մատուցել իրար հաջորդող արտաքին ցնցումների, ինչպես նաեւ առողջ պահուստային բուֆերների պահպանման պայմաններում:

 

"Խելամիտ ռիսկերի կառավարման և խիստ վերահսկողության շնորհիվ բանկային համակարգը բավականին կապիտալացված է և ունի ավելորդ իրացվելիություն ։ Ֆինանսական հատվածի ռիսկերի շարունակական մոնիտորինգը և մակրոհամայնքային գործիքների կատարելագործումը կօգնեն նվազեցնել ռիսկերը, որոնք կապված են բնակարանների գների արագ աճի և հիփոթեքային վարկերի թանկացման հետ: ԱՄՀ-ն ողջունում է ԿԲ-ի ծրագրերը 'ամրապնդելու ռիսկերի գնահատման վրա հիմնված բանկային վերահսկողությունը, խթանելու բանկերին' բարելավելու իրենց ռիսկերի կառավարման ներուժը, մշակելու բանկային վեճերի լուծման կատարելագործված համակարգ:

 

"Կառավարության կառուցվածքային բարեփոխումների օրակարգը պատշաճ կերպով կենտրոնացած է գործարար միջավայրի բարելավման, արտադրողականության բարձրացման, գործազրկության և աղքատության կրճատման, ինչպես նաև կլիմայի փոփոխության մեղմացման և հարմարվողականության հրատապ խնդիրների լուծման վրա: Այս նպատակներին հասնելը պահանջում է. զարգացնել ավելի ամուր առևտրային կապեր ՝ աջակցության համար ենթակառուցվածքների ստեղծմամբ; բարելավել տրանսպորտի, հողի և ջրի կառավարումը և խրախուսել մաքուր էներգիայի արտադրությունը; նպաստել ֆինանսական ծառայությունների հասանելիությանը; կառավարման բարեփոխումների ավարտը; տնտեսության ոչ ֆորմալ հատվածի կրճատումներ: Թվայնացման հավակնոտ ջանքերը պետք է առաջնորդեն պետական կառավարման բարեփոխումները եւ բարելավեն պետական ծառայությունների որակը եւ տրամադրումը", - ԱՄՀ-ի դիրքորոշումը ներկայացրել է տիկին Պետրովան:

 

Նշենք, որ ՀՀ ԿԲ-ի 2022 թվականի սեպտեմբերյան կանխատեսմամբ ՀՆԱ-ի աճը կկազմի 12,9 տոկոս ՝ 2023 թվականին տեմպերի մինչև 4,5 տոկոս դանդաղմամբ։ Համաշխարհային բանկի  հոկտեմբերյան կանխատեսմամբ՝ Հայաստանի ՀՆԱ աճը 2022 թվականին կկազմի 7 տոկոս, սակայն 2023 թվականին տեմպերը կդանդաղեն մինչեւ 4,3 տոկոս։ Վիճակագրական տվյալների համաձայն, 2022թ. հունվար-սեպտեմբերին Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունն աճել է տարեկան 14,1% - ով:  2021 թվականին, ըստ վիճակագրական տվյալների, ՀՆԱ-ի աճը կազմել է 5,7% (դուրս գալով 2020 թվականի 7,2% անկումից)։