Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստները պատմական առավելագույնից իջել են

Արմինֆո.Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստները  (ՀՄՊ) 2022թ. նոյեմբերին կրճատվել են 3,2%-ով կամ 115.1 մլն դոլարով (2021թ.նոյեմբերի 5,5% - ի անկման դիմաց)՝ կազմելով 3.518 մլրդ դոլար՝ դրանով իսկ շարունակելով նվազել սեպտեմբերին արձանագրված պատմական առավելագույնից ։

Դրան զուգընթաց, զգալիորեն դանդաղել է նաև ՀՄՊ տարեկան աճը ՝ 33% - ից մինչեւ 16,2% (կամ 491.7 մլն դոլարով 2022թ. նոյեմբերին՝ 2021թ. նոյեմբերի համեմատ)։ Նկատելիորեն դանդաղել են նաև 2022թ. 11 ամիսների աճի տեմպերը՝ 2021թ.  11 ամիսների 15,7%-ից մինչեւ 9%։ Այդ մասին են վկայում ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյալները։

Մասնավորապես, 2022թ. նոյեմբերին ՀՄՊ կրճատումը պայմանավորված էր արտաքին ակտիվների  31% անկմամբ՝ մինչեւ 2.496 մլրդ դոլար, ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի 21,7 տոկոս, մինչեւ 23,2 մլն դոլար աճի պայմաններում, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ դիտվում էր թե առաջինի, թե երկրորդի գրեթե յամանման անկում՝ 5,5-5,9%- ով: Հարկ է նշել, որ արտաքին ակտիվները նույնպես շարունակել են նվազել սեպտեմբերին արձանագրված պատմական առավելագույնից, իսկ SDR-ի մասնաբաժինը ԱՄՀ-ում չափազանց հեռու է 2021թ. օգոստոսի 178,2 մլն դոլար ռեկորդային մակարդակից։

2022թ. հունվար-նոյեմբերին ՀՄՊ-ի դանդաղած աճը հրահրված էր 2021թ. 11 ամիսների ընթացքում արտաքին ակտիվների թրենդի շրջադարձով դեպի 22% անկում՝  վերընթաց 13,8%-ից, ինչպես նաև ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի դինամիկայի էական վատթարացմամբ՝ մինչև 29,4% անկում ՝ 2021թ. 11 ամիսների 6,7 անգամ աճից: Նույնպիսի շրջադարձը ցույց է տալիս տարեկան թրենդը (2022թ. նոյեմբերին՝ 2021թ. նոյեմբերի նկատմամբ). Արտաքին աակտիվները՝ 32,3 տոկոս աճից մինչև 15,8 տոկոս, և SDR-ի մասնաբաժինը ԱՄՀ-ում՝ 69,3 տոկոս աճից մինչև 61,3 տոկոս անկում։

2022 թվականի 11 ամիսներին ՀՄՊ-ի և արտաքին ակտիվների աճ է դիտվել ապրիլից՝ հունիսին հասնելով պատմական առավելագույնի, հուլիս-սեպտեմբեր ամիսներին նոր ռեկորդային մակարդակի հետագա ամսական սահմանմամբ։ Իսկ SDR-ի մասնաբաժինը ԱՄՀ-ում աճ է գրանցել միայն մարտին (65,3% - ով) և հոկտեմբեր-նոյեմբերին (23% - ով)։

Հիշեցնենք, որ 2022 թվականի մայիսի սկզբին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) գործադիր խորհուրդը որոշում էր կայացրել Stand-By (SBA) համաձայնագրի շրջանակներում Հայաստանին տրամադրել 25.716 մլն SDR (մոտ 35 մլն դոլար), որի արդյունքում ծրագրով նախատեսված վճարումների ընդհանուր ծավալը կկազմի 308.8 մլն SDR (մոտ $415 մլն): ԱՄՀ-ի հաղորդագրության մեջ նշվել է, որ հիմնադրամի գործադիր խորհուրդը որոշումն ընդունել է առանց պաշտոնական քննարկումներ հրավիրելու, ավարտելով SBA-ի վեցերորդ և վերջնական վերանայման ստուգումը՝ դրանով իսկ թույլ տալով պաշտոնական մարմիններին ներգրավել վերը նշված գումարը: Նույն հաղորդագրությունում նշվել է, որ եռամյա պահուստային համաձայնագրի (SBA) ցուցանիշները մնացել են բարձր՝ չնայած մի շարք ներքին եւ արտաքին ցնցումներին: Շատ ավելի ուշ՝ 2022 թվականի դեկտեմբերի 13-ին, ԱՄՀ-ը հաստատել է Հայաստանի պահուստային վարկավորման եռամյա ծրագիրը՝ մոտ 171.1 մլն դոլար (128.8 մլն SDR) չափով, որը կազմում է ԱՄՀ-ում ՀՀ քվոտայի մոտ 100% - ը։ Այս ծրագրի դեկտեմբերյան հաստատումից հետո Հայաստանին միանգամից հասանելի է դառնում 24.4 մլն դոլարը (18.4 մլն SDR), իսկ մնացած գումարը տրամադրվելու է վեց կիսամյակների ամփոփիչ ստուգումներից հետո։ Այս պահուստային ծրագիրը, Հայաստանի իշխանությունների հավաստմամբ, համարվում է կանխարգելիչ եւ թույլ կտա ապահովագրել վճարային հաշվեկշիռը շոկային հետեւանքներից, ինչպես նաեւ կխթանի իշխանությունների ջանքերը բարեփոխումների իրականացման առումով։

Նշենք, որ 2021 թվականին Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստներն աճել են 23%-ով կամ 599.4 մլն դոլարով (2020թ. 8.2% անկման և 2019-ի 26.1% աճի դիմաց)՝ հասնելով 3.230 մլրդ դոլարի։ ՀՄՊ կառուցվածքում արտաքին ակտիվները ՍԿՎ-ում աճել են 22,1% - ով ՝ մինչև 3,197 մլրդ դոլար, իսկ SDR-ի մասնաբաժինը ԱՄՀ-ում աճել է 3,7 անգամ ՝ մինչև 32,8 մլն դոլար, մինչդեռ, 2020 թվականին  արտաքին ակտիվները  8,3% անկում են գրանցել, իսկ SDR-ի մասնաբաժինը ԱՄՀ-ում համեմատաբար համեստ աճ է ցուցաբերել՝ 45,5% - ով ՝ 2019թ. առաջինների նախաքովիդյան 26,2%, և երկրորդների 3,2% աճի դիմաց: Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստներում բանկային ոսկու մասնաբաժինը զրոյացվել է դեռ 2003թ. դեկտեմբերին։