Երկուշաբթի, 6 Փետրվարի 2023 15:58

Արմինֆո. Հայաստանում տնտեսական ակտիվության տարեկան աճը 2022թ. հունվար-դեկտեմբեր ամիսներին արագացել է մինչև 14,2% (2021թ. 5,8%-ից)՝ գերազանցելով, նույնիսկ, նախաքովիդյան 2019թ. 7,8%  աճը։ Որպես աճի դրայվերներ հանդես են եկել, հիմնականում, ծառայությունների ոլորտը, առևտրի հատվածը, էներգահամալիրը և շինարարության ոլորտը:

Դրանց ֆոնին արդյունաբերական ոլորտի աճն ավելի համեստ է եղել, իսկ ագրոհատվածին հաջողվել է անկումից հասնել լճացման աճի։ Այդ մասին են վկայում ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի վերջնական տվյալները։

 

Միայն 2022թ. դեկտեմբերին արձանագրվել է տնտեսական ակտիվության 21,7% աճ (2021թ. դեկտեմբերի 24,1% աճի դիմաց), տարեկան աճը ՝ 12,9% (2021թ. դեկտեմբերին 2020թ. դեկտեմբերի նկատմամբ 9,9% աճի դիմաց), ինչը գրեթե կրկնել է նախաքովիդյան 2019թ. դեկտեմբերյան և տարեկան դինամիկան, համապատասխանաբար, 24,9% և 10,7%:

 

Տնտեսական ակտիվության աճը 2021թ. հունվար-դեկտեմբերին առավելապես բխել է ծառայությունների ոլորտից ՝ 28,2%, առևտրի ոլորտից՝ 17%, էներգահամալիրից՝ 16,1%, և շինարարության ոլորտից՝ 12,5%, ավելի պակաս՝ արդյունաբերական հատվածից՝ 7,9%։ Ընդ որում, աճի հաջողվել է դուրս գալ նաեւ ագրոհատվածին, բայց՝ միայն լճացման 0,4%։ Մեկ տարի առաջ՝ 2021թ. հունվար-դեկտեմբերին, ամենամեծ աճ են ցուցադել նաև ծառայությունների ոլորտը՝ 7,8%, առևտրի հատվածը՝ 7,5%, շինարարության ոլորտը՝ 7,4%, իսկ ամենափոքր աճը եղել է արդյունաբերական հատվածում՝ 3,3%, ընդ որում, էներգահամալիրը և ագրոհատվածը ծավալվել են, համապատասխանաբար, 0,6% և 1,1% անկման ուղղությամբ։

 

Արդյունաբերական արտադրանքի գների ինդեքսը 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 2,6% - ով, 2022 թվականի դեկտեմբերին 2021 թվականի դեկտեմբերի համեմատ նվազել է 0,4% - ով, իսկ միայն 2022 թվականի դեկտեմբերին աճել է 3,5% - ով ՝ 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածներում, համապատասխանաբար, 9,9%, 9% և 1,8% աճի և 2019 թվականի նույն ժամանակահատվածներում, համապատասխանաբար, 0,5%, 1,4% և 2,6% աճի դիմաց:

 

Ամսական կտրվածքով (2022թ. դեկտեմբերին), առանց ագրոհատվածի տվյալների, մնացած բոլոր ոլորտներն աճ են գրանցել. շինարարության հատվածը՝ 69,8%, առևտուրը՝ 22,4%, արդյունաբերական հատվածը՝ 14,1%, էներգետիկ համալիրը՝ 12,7%, ծառայությունների ոլորտը՝ 8,7%։ Մեկ տարի առաջ՝ 2021թ. դեկտեմբերին, նույնպես, այս ոլորտներում աճ է գրանցվել. շինարարության ոլորտ՝ 76%, առևտուր և էներգահամալիր՝

20,6-ական տոկոս, ծառայությունների ոլորտ՝ 12 տոկոս, արդյունաբերական հատված՝ 6,8 տոկոս: Երեք տարի առաջ՝ 2019թ. դեկտեմբերին, նույնպես, այդ ոլորտներում աճ է գրանցվել. շինարարություն՝ 85%, առևտուր՝ 27.7%, էներգահամալիր՝ 24.7%, ծառայություններ՝ 21%, արդյունաբերություն՝ 14.7%:

 

Տարեկան կտրվածքով (2022թ. դեկտեմբերին 2021թ. դեկտեմբերի նկատմամբ), առանց ագրոհատվածի տվյալների, մնացած ոլորտներում դիտվել է աճ. ծառայությունների ոլորտ՝ 27,9%, առևտուր՝ 23,9%, էներգետիկ համալիր՝ 9,6%, շինարարություն՝ 7,3%, արդյունաբերական հատված՝ 3,3% ։ Մեկ տարի առաջ ՝ 2021թ. դեկտեմբերին 2020թ. դեկտեմբերի համեմատ այդ ոլորտները նույնպես աճի մեջ էին. էներգահամալիրը՝ 12,8%, ծառայությունների ոլորտը՝ 12,3%, շինարարությունը՝ 8,8%, արդյունաբերական հատվածը՝ 7,9%, առևտուրը՝ 3,6%։ Երեք տարի առաջ՝ 2019թ. դեկտեմբերին, նույնպես,  2018թ. դեկտեմբերի համեմատ այդ ոլորտները աճի մեջ էին. ծառայությունների ոլորտը՝ 16,6%, էներգետիկ համալիրը՝ 14%, արդյունաբերական հատվածը և առևտուրը՝ 6,4-ական %, շինարարությունը՝ 4,9%։

 

Վիճակագրական տվյալների համաձայն, 2022թ. հունվար-դեկտեմբերին բացարձակ մեծությամբ առաջատարն առևտրի հատվածն է՝ 4.4 տրիլիոն դրամ ($10 մլրդ) ծավալով: Երկրորդ տեղում է արդյունաբերական ոլորտը՝ 2.7 տրլն դրամ ($6.2 մլրդ), երրորդ տեղում է ծառայությունների ոլորտը՝ 2.6 տրլն դրամ ($5.9 մլրդ), չորրորդում՝ ագրոհատվածը՝ 1.02 տրլն դրամ ($2.3 մլրդ), իսկ հինգերորդում՝ շինարարության հատվածն է՝ 541.1 մլրդ դրամ ($1.2 մլրդ): Էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալը 2022թ. հունվար-դեկտեմբերին կազմել է 8907.9 մլն կվտ/ժամ, որից 905.9 մլն կվտ/ժամ՝ միայն դեկտեմբերին:

 

Այս ֆոնին կտրուկ արագացել է Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառության տարեկան աճը՝ 17,7%-ից մինչեւ 68,6%՝ 2022թ.հունվար-դեկտեմբերին հասնելով 6 տրլն դրամի ($14.1 մլրդ): Դրա կառուցվածքում վերելքի տեմպերի նման կտրուկ արագացում է դիտվել ինչպես արտահանման գծով՝ 19,1%-ից մինչև 77,7%, այնպես էլ ներմուծման՝ 16,9%-ից մինչև 63,5%, հասնելով, համապատասխանաբար, 2,3 տրլն դրամի ($5.4 մլրդ) և 3.7 տրլն դրամ ($8.8 մլրդ): 2022թ. դեկտեմբերին արտաքին առևտրաշրջանառության դինամիկայի անկումը պահպանվել է տեմպերի դանդաղմամբ՝ նոյեմբերի 2% - ից մինչև 1,2%, ինչը պայմանավորված էր անկման մեջ մնացած արտահանմամբ, տեմպերի դանդաղմամբ՝ 8,4% - ից մինչև 5,7%, և ներմուծման աճի դանդաղմամբ՝ 2,4% - ից մինչև 1,6% ։ Իսկ 2022թ. դեկտեմբերին 2021թ. դեկտեմբերի համեմատ արտաքին առևտրաշրջանառության 69,9% ծանրակշիռ աճը պայմանավորված է եղել ինչպես արտահանման 90,2%, այնպես էլ ներմուծման 60,2% աճով, մինչդեռ, 2021թ. նույն ժամանակահատվածում (դեկտեմբերին 2020թ. դեկտեմբերի նկատմամբ) արտաքին առևտրաշրջանառությունը ցույց է տվել համեմատաբար համեստ 23%  աճ , որն ավելի շատ բխում էր ներմուծման 27,7%, քան արտահանման 14,3% աճի տեմպից:

 

Դրամի միջին հաշվարկային փոխարժեքը 2022 թվականի դեկտեմբերին կազմել է 394,54 դր/$1, իսկ 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին ՝ 435,67 դր/$1 ՝ 2021 թվականի դեկտեմբերի 485,14 դր/$1 - ի և 2021 թվականի հունվար - դեկտեմբերի 503,77 դր/$1-ի դիմաց։

 

Նշենք, որ Համաշխարհային բանկը, ս. թ. հունվարին թարմացնելով Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի կանխատեսումը, 2022թ.իր գնահատականը բարելավել է մինչեւ 10,8% (նախկին 7,7% - ից) ՝ ակնկալելով 2023թ. տեմպերի դանդաղում մինչեւ 4,1%: Հայաստանի Կենտրոնական բանկը և Արժույթի միջազգային հիմնադրամը, որոնք թարմացրել են իրենց կանխատեսումները նախորդ տարվա դեկտեմբերին, նշել են 2022 թվականի համար Հայաստանի ՀՆԱ - ի աճի ավելի բարձր տեմպեր, համապատասխանաբար, 12,9% և 11%։ Ընդ որում, ՀՀ ԿԲ-ն և ԱՄՀ-ն 2023 թվականի համար տվել են գրեթե նույն կանխատեսումը՝ նշելով Հայաստանի ՀՆԱ աճի տեմպերի դանդաղում, համապատասխանաբար, մինչև 4,6 տոկոս և 4,5 տոկոս ։ Վիճակագրական տվյալների համաձայն, Հայաստանի ՀՆԱ-ն 2021 թվականին հասել է 5,7% աճի (2020թ. 7,2% անկումից)՝ փոքր-ինչ զիջելով նախաքովիդյան 2019թ. 7,6% աճին։