Չորեքշաբթի, 22 Փետրվարի 2023 12:33

Արմինֆո. Հայաստանի տնտեսության հենասյուներից մեկը կարելի է համարձակորեն անվանել Հարավկովկասյան երկաթուղին (ՀԿԵ), առանց որի կայուն աշխատանքի դժվար է պատկերացնել երկրի կողմից իր հիմնական ռազմավարական խնդիրների հաջող կատարումը։

2008 թվականի սկզբին Ռուսական երկաթուղիների կոնցեսիոն կառավարմանը հանձնված այս կարևորագույն ենթակառուցվածքային ձեռնարկությունը շարունակում է հաջողությամբ իրականացնել իր բարդ առաքելությունը ՝ ապահովելով երկրի արդյունաբերությունն ու բնակչությանը հուսալի կապ ինչպես հանրապետության ներսում, այնպես էլ արտաքին աշխարհի հետ։ Ուղիղ երեք տարի առաջ ՝ համաշխարհային համավարակային ճգնաժամի բարդ ժամանակաշրջանում, ՀԿԵ պետի աշխատասենյակ մտավ նրա նոր գլխավոր տնօրեն, ռոստովցի Ալեքսեյ Վալերիևիչ Մելնիկովը, ով պրոֆեսիոնալ երկաթուղային աշխատող է, բայց ոչ թե տեխնոկրատ, այլ մենեջեր, մի մարդ, ով կարողացավ համախմբել և հաջողության տրամադրել ձեռնարկության 3000-անոց կոլեկտիվին ։ 2022 թվականի արտադրական արդյունքների և ընթացիկ տարվա խնդիրների շուրջ ՀԿԵ-ի գլխավոր տնօրենը համաձայնել է շփվել ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ:

 

- Ալեքսեյ Վալերիևիչ, վիճակագրական տվյալների համաձայն, 2022 թվականին ՀԿԵ-ն ապահովել է ուղևորափոխադրումների և բեռնափոխադրումների ծավալի երկնիշ աճ։ Պատմեք, խնդրեմ, ինչի՞ հաշվին է աճում Հարավկովկասյան երկաթուղու գրավչությունը, ո՞ր հիմնական բաղադրիչների հաշվին:

 

- Եթե ընդհանուր գծերով, ապա, իրոք, անցած տարին ՀԿԵ-ի համար բավականին, ինչպես ասում են, հարվածային էր։ Մենք գերակատարել ենք այն խնդիրները, որոնք մեր առջեւ դրել էինք եւ բեռների, եւ ուղեւորների փոխադրման հարցում։ Մենք տեղափոխել ենք, ընդհանուր առմամբ, 3.5 մլն բեռ, ինչը 8%-ով բարձր է մեր նախապես ծրագրված պլանից, և 12%-ով բարձր է նախանցյալ տարվա ցուցանիշից։ Այստեղ աճի ոչ թե մեկ, այլ մի քանի գործոն կա։ Սա նաև մեր առևտրային ստորաբաժանման լավ աշխատանքի արդյունքն է՝ բեռներ ներգրավելու ուղղությամբ, դա նաև իրավիճակն է աշխարհում. չէ որ փոխվում է լոգիստիկան, վերականգնվում են լոգիստիկ շղթաները։ Մեկ այլ գործոն է պետության օգնությունը, որը, օրինակ, որոշում է կայացրել վերացնել կլինկերի ներմուծման համար արգելափակող տուրքերը։ Հաճախորդները եկել են մեզ մոտ, եւ մենք ապահովել ենք այդ հումքի մեծ ծավալների ներկրումը ցեմենտ արտադրողների համար։ Բայց, թերևս, մեր աճի հիմնական, գլխավոր գործոնը դարձել է երկրի իրական տնտեսական վերելքը։

 

- Այսինքն՝ Դուք համաձայն չեք այն կարծիքի հետ, որ Հայաստանի երկնիշ տնտեսական աճը պայմանավորված է բացառապես ֆինանսական հատվածով և ծառայությունների ոլորտով:

 

- Միանգամայն Ճիշտ է, չեմ կարող համաձայնել, որ այդ աճը պայմանավորված է միայն ռելոկանտներով և ֆինանսական հոսքերով։ Որովհետև մեզ մոտ այլ պատկեր էր ստեղծվում։ Հայաստանն իսկապես տնտեսապես զարգանում է։ Շատ մեծ ծավալի շինարարություն է ընթանում, և այն շարունակվում է։ Իսկ շինարարությունը շինանյութեր, ցեմենտ, սարքավորումներ, մեքենաներ, վառելիք և շատ ավելին է։ Օրինակ, մենք ի սկզբանե նախատեսել էինք Հայաստան բերել մոտ 380 հազար տոննա վառելիք, իսկ բերել ենք ավելի քան 400 հազար տոննա։ Նույն կլինկերը, որը ես նշեցի. անցյալ տարի լավ աշխատեցին այնպիսի խոշոր ձեռնարկությունները՝ մեր վաղեմի գործընկերները ՝ Հրազդանցեմենտը և Արարատցեմենտը, որոնց համար մենք մեծ քանակությամբ հումք ենք ներկրում։ Չի կարելի չասել հացահատիկի մասին, որը մենք փոխադրել ենք անցյալ տարի, հաշվի առնելով, որ դա երկրի համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող բեռ է։ Մենք շնորհակալ ենք մեր գործընկերներին՝ "Ալեքս Հոլդինգ" ստորաբաժանմանը, ովքեր մեզ ընտրել են որպես գործընկեր Փոթի նավահանգստից հացահատիկ փոխադրելու համար։ Մենք բերեցինք բավականին մեծ ծավալ՝ մոտ 170 հազար տոննա հացահատիկ և փորձեցինք դա անել հնարավորինս սեղմ ժամկետում։ Անցյալ տարի երկաթուղով տեղափոխված շաքարի քանակը 2 անգամ գերազանցել է 2021 թվականի ծավալները։ Եվ շաքարավազը, և հացահատիկը ռազմավարական նշանակություն ունեցող բեռներ են, որոնք ապահովում են երկրի պարենային անվտանգությունը։ Եվ ես ուրախ եմ, որ խոշորագույն ներմուծողներն ավելի ու ավելի են ընտրում ՀԿԵ-ն՝ որպես իրենց գործընկեր։ GPM Gold ընկերությունը նույնպես մեր վաղեմի և հուսալի ռազմավարական գործընկերն է, և մենք շարունակում ենք հաջողությամբ աշխատել նրա հետ՝ փոխադրելով հանքաքարի մեծ զանգվածներ։ Այն ապահովում է մեր բեռնափոխադրումների 60% - ը ։ "Ապավեն" տրանսպորտային-լոգիստիկ ընկերությունը նույնպես մեր լավ գործընկերն է։ Չնայած ինքնին ավտոմոբիլային տրանսպորտային ընկերություն է, մենք համատեղ ապահովում ենք միջազգային կոնտեյներային փոխադրումներ: Ընկերությունը շատ գրագետ է վերաբերվում փոխադրվող բեռների ծավալների բաշխմանը ինչպես ավտոտրանսպորտում, այնպես էլ երկաթուղային տրանսպորտում ։ Ոչ բոլոր գործընկերների մասին, որոնց հետ մենք սերտորեն աշխատում ենք, կպատմեք, բայց գլխավորն այն է, որ նրանք բոլորն ավելացնում են իրենց կարողությունները, շրջանառությունը, եկամուտները, ինչը, անշուշտ, ազդում է մեզ վրա և խոսում է իրական հատվածում աճի առկայության մասին։

 

- Փոխադրումների արդյունավետության հարցն անմիջականորեն կապված է նաև սակագնային քաղաքականության հետ:

 

- Եվ հուսալիության, և, իհարկե, արդյունավետ սակագնային քաղաքականության հետ։ Այն մեզ մոտ բավականին մրցունակ է։ Այն կառուցված է այնպես, որ մեր յուրաքանչյուր գործընկեր զգա, որ նա մեզ համար առանցքային է: Կա նաև այնպիսի կարևոր մոտեցում, որը կայանում է նրանում, որ մենք տրանսպորտային բիզնեսի մեր գործընկերներին իրականում մրցակից չենք համարում։ Այո, այստեղ Հայաստանում մրցակցություն, անշուշտ, գոյություն ունի, բայց շատ առումներով նման խոշոր գործընկերների, տրանսպորտի շուկայում լուրջ խաղացողների հետ, փոխադրումների շուկայում աշխատում ենք առավելագույնս սերտ, քանի որ կան ապրանքներ, որոնք ավելի շահավետ է փոխադրել երկաթուղով ։ Առավել ևս, որ մենք ունենք սակագների ձևավորման շատ գրագետ համակարգ, ինչպես ուզում եմ հավատալ, և, օրինակ, կոնտեյներային փոխադրումների և տարբեր տեսակի բեռների համար մենք ունենք միջանցիկ սակագնային դրույքաչափեր, որոնք մենք համաձայնեցնում ենք մեր վրացի գործընկերների հետ։ Եվ դրանք շահավետ և հարմար են մեր գործընկերների, հաճախորդների համար, քանի որ իրականացվում են "դռնից դուռ", և դրանով իսկ լուծվում են բազմաթիվ խնդիրներ։ Ուստի անցյալ տարին բեռների փոխադրման տեսանկյունից շատ հագեցած, արդյունավետ էր, և երկաթուղայինները պատվով կատարեցին իրենց առաջադրանքը։ Մենք, հուսով եմ, գրագետ ենք մոտենում ուղևորափոխադրումների սակագների ձևավորմանը։ Մշտապես վերահսկում ենք տրանսպորտային փոխադրումների շուկան։ Եվ պետք է հաշվի առնել, որ մեզ մոտ այս ոլորտում, այսպես կոչված, սոցիալական սակագին է։ Գաղտնիք չէ, որ երկաթուղային ուղևորափոխադրումները ողջ աշխարհում վնասաբեր են։ Եվ մեզ մոտ էլ պետությունը սուբսիդավորում է դրանք կոնցեսիոն պայմանագրով սահմանված շրջանակներում։ Բայց ինչ վերաբերում է դրանց հիմնական ծածկույթին, ապա մենք փակում ենք ուղևորափոխադրումների կորուստները մեր բեռնափոխադրումների եկամուտների հաշվին։ Ուղեվարձի ցածր արժեքը երկաթուղու կարևոր սոցիալական գործառույթն է, քանի որ մեր ուղևորները, հիմնականում, հարուստ մարդիկ չեն, դրանք ուսանողներ են, ուսուցիչներ, զինվորականներ, բժիշկներ, թոշակառուներ, ամառային հանգստի մեկնողներ, մանր առևտրականներ: Մենք պարտավոր ենք նրանց մատուցել որակյալ և, միևնույն ժամանակ, էժան ծառայություններ։

 

- Դեռևս խորհրդային ժամանակների հին վագոններից հրաժարվելով և ուղևորատար գնացքների արդիականացմամբ՝ ՀԿԵ-ն, անշուշտ, ավելի ու ավելի գրավիչ է դառնում բնակչության համար:

 

- Այո, ինչ վերաբերում է ուղևորափոխադրումներին, ապա այստեղ էլ պարծենալու բան ունենք ։ Անցած տարվա ընթացքում մենք տեղափոխել ենք կես միլիոն ուղևոր։ ՀԿԵ-ի համար դա ռեկորդ է։ Մենք վաղուց այդքան չենք տեղափոխել։ Եվ դա 2% - ով ավելի բարձր է, քան պլանը, և 15% - ով ավելի բարձր՝ քան նախորդ տարի ։ Հասկանալի է, որ անցած տարին հետքովիդային էր, և մարդիկ երկար ժամանակ տատանվում էին։ Բայց անցած տարին Հայաստանի համար շատ պահանջված է դարձել զբոսաշրջության տեսանկյունից, և մենք ուրախ ենք, որ զբոսաշրջիկներն ակտիվորեն օգտվում են մեր ծառայություններից ։ Մենք գիտենք, որ Հայաստանում ավտոտրանսպորտը շատ է, և վերջին շրջանում այստեղ լավ ճանապարհներ կան, և պետությունը մեծ գումարներ է ծախսում ավտոճանապարհների վերականգնման և վերանորոգման համար, ավտոմոբիլային երթևեկությունը բավականին զարգացած է ։ Այնուամենայնիվ, երկաթուղային տրանսպորտը միշտ աչքի է ընկել հուսալիությամբ և հասկանալիությամբ ։ Իսկ ժամկետների առումով մենք հստակ աշխատում ենք ըստ ժամանակացույցի ։ Այսպիսով, անցյալ տարի մենք ներքին հաղորդակցությունում տեղափոխեցինք 443 հազար ուղևոր, ինչը, պարզվեց, որ ավելի բարձր է, քան պլանը, և 58 հազար ուղևոր միջազգային հաղորդակցությունում՝ ավելացնելով թիվը 10% - ով: Իհարկե, նման արդյունքներ են ձեռք բերվել նաև շարժակազմի արդիականացման շնորհիվ ։ Այժմ այն, հիմնականում, համապատասխանում է բոլոր ժամանակակից պահանջներին: Շատ ինտենսիվ անցյալ տարի մենք աշխատել է ամռանը: Բաթում գնաց 15 նոր հարմարավետ վագոններից բաղկացած գնացք։ Սա մեր բարդ ռելիեֆի առավելագույն բաղադրությունն է, քանի որ ճանապարհին կան շատ փոքր շառավղով կորեր, շատ լանջեր, վայրէջքներ, և դա, իհարկե, սահմանափակում է շարժումը արագության և քաշի առումով: Ամանորյա տոներին լավ աշխատեցինք, մեծ պահանջարկ ապահովեցինք Վրաստանի մայրաքաղաքի ուղղությամբ։ Գլխավորն այն է, որ մենք պահանջված ենք, անհրաժեշտ, և մարդիկ սկսում են ընտելանալ մեզ, մեր ծառայություններին, հարմարավետությանը, որը մենք հաճույքով տրամադրում ենք նրանց ։ Իսկ ցուցանիշները կայուն աճում են ։ Մենք, ինչպես գիտեք, թարմացրել ենք նաև ծայրամասային շարժակազմը ։ Նախանցյալ տարի ձեռք է բերվել Դեմիխովսկի մեքենաշինական գործարանի (DMZ) երկու էլեկտրագնացք: Շատ լավն են, հարմարավետ: Այնտեղ ամեն ինչ կա. օդի մաքրման համակարգ, օդորակում, ջեռուցման համակարգ. հարմարավետ նստատեղեր: Ուղևորը պետք է զգա էլեկտրական գնացքով ճանապարհորդելու հաճույքը, այլ ոչ թե փորձի այն որպես սթրես, որպես մղձավանջ: Այսօր մենք ունենք 4 նման նոր ԷՊ2Դ շարքի Էլեկտրական գնացքներ երկվագոն տարբերակով։ Դրանք երթեւեկում են դեպի Արմավիր, Երասխ, Գյումրի։ Ճիշտ է, դեռ դուրս չեն գրվել եւ շահագործվում են  հին շարժակազմերը։ Դրանք դեռ որոշ ժամանակ կաշխատեն։ Օրինակ, դրանք, որքան էլ տարօրինակ է, շատ հարմար են գյուղմթերքով արկղեր տեղափոխող առևտրականների համար։

 

- Ինչպե՞ս է լուծվում այդ նոր շարժակազմերում աշխատող կադրերի հարցը։ Հոյակապ հարմարավետ վագոնները չեն համընկնոըմ "սովետական սպասարկմանը", որը հաճախ նախկինում ուղեկցում էր ուղեւորներին:

 

- Ես լիովին համաձայն եմ ձեզ հետ: Մենք իրականում նույնպես մտածել ենք այդ մասին՝ նախքան վագոնների երկիր մուտք գործելը: Մենք իրականացրել ենք մեր բոլոր ուղեկցորդների և մեր մասնագետների ատեստավորում։ Եվ, իհարկե, նրանք դասընթացներ են անցել: Կան մարդիկ, ովքեր մեզ հետ չեն անցել նոր վագոններ, այսինքն, մենք շատ բծախնդրորեն ենք մոտեցել մեր այն մարդկանց ընտրությանը, ովքեր փաստացի պետք է լինեն ՀԿԵ-ի դեմքը։ Այո, իհարկե, նոր հարմարավետ վագոնների տպավորությունը գերազանց է և կարևոր, որպեսզի այդ տպավորությունը չփչացնի մարդկային գործոնը։ Ուղևորը պետք է լինի սիրելի հյուր, այլ ոչ թե՝ ակամա ուղեկից, ով պարտավոր է բոլորին: Ի վերջո, մենք պարտական ենք մեր ուղևորին, մենք պետք է ապահովենք նրա հարմարավետությունն ու անվտանգությունը, մենք պետք է շնորհակալություն հայտնենք նրան, որ նա ընտրում է մեզ: Մենք անընդհատ վերահսկում ենք սպասարկման որակը, մենք խոսում ենք մեր ուղևորների հետ, նրանց հարցեր ենք տալիս, այդ թվում երբեմն ես դա անում եմ անձամբ: Ասենք այսսսպես.  կան հարցեր, դրանք ծագում են, բայց, մեծ մասամբ, արձագանքները դրական են:

 

- Երկրում, ինչպես, ըստ էության, ողջ աշխարհում գնաճ է տեղի ունենում, աճում են բառացիորեն ամեն ինչի գներն։ Ուղևորափոխադրումների արժեքի աճ սպասվու՞մ է:

 

- Եթե մենք, նույնիսկ,  բարձրացնում ենք սակագները, ապա դա անում ենք կշռադատված։ Այս տարի նույնպես նախատեսում ենք բարձրացնել ուղևորափոխադրումների սակագները։ Գաղտնիք չէ, որ էլեկտրաէներգիայի գները բարձրանում են, գնաճն աճում է, և մենք համապատասխանաբար պետք է արձագանքենք դրան։ Այլապես մենք չենք կարող որակյալ եւ գրագետ տրանսպորտային ծառայություններ մատուցել քաղաքացիներին։ Մենք տեղեկացնում և բացատրում ենք, թե ինչու ենք դա անում: Դա ադեկվատ է ընդունվում, քանի որ բարձրացման չափը մեզ մոտ նվազագույն է և ոչ զգայուն։ Այսօր Երևանից Գյումրի ուղևորությունն արժե 1200-1300 դրամ, էքսպրեսում՝ 2500 դրամ։ Համադրելի պայմաններում մեր գներն ավելի ցածր են, քան ավտոտրանսպորտինը, և մենք փորձում ենք մեր տրանսպորտը հասանելի դարձնել։ Իսկ բարձրացնելու ենք մենք 6-8 տոկոսով, մոտավորապես՝ 100 դրամով։ Դա շատ չէ և անհամադրելի է գների աճի ընդհանուր մակարդակի հետ։ Այս ոլորտում մեր գնագոյացումը այս կամ այն կերպ կապված է պահանջարկի գնահատման պայմանների, դրա առաձգականության հետ: Մենք ուսումնասիրություններ ենք անում, և դրանք ցույց են տալիս, որ մեր ուղևորը ըմբռնումով է մոտենում մեր քայլերին։

 

- Նաև որակյալ աշխատողների աշխատանքը պետք է ըստ արժանվույն վարձատրվի, չէ որ դա ընկերության աշխատանքի  եւ անվտանգությունն է, և կայունությունը:

 

- Եվ պետությունը բարձրացրել է նվազագույն աշխատավարձը, և մենք գնաճի պատճառով բարձրացնում ենք մեր աշխատողների աշխատավարձերը։ Երկաթուղայինները նույնպես մարդիկ են, և 3 հազար մարդուց յուրաքանչյուրի հետևում ընտանիք է։ Մեր ժողովուրդը պետք է արժանապատիվ վարձատրություն ստանա իր աշխատանքի դիմաց։ Այսօր ընկերությունում միջին աշխատավարձը 20 հազար դրամով գերազանցում է երկրի միջին աշխատավարձը (267 հազար)։ Դա ծանր ֆիզիկական աշխատանք է, ցանկացած եղանակին՝ ցրտին և շոգին, և մարդիկ ըմբռնումով են գնում աշխատանքի, սպասարկում այն, ապահովում երթևեկության անվտանգությունը։

 

- Արդյո՞ք ընդունվել է ՀԿԵ-ի ընթացիկ տարվա ներդրումային ծրագիրը, և ի՞նչ է այն ենթադրում:

 

- Այո, այն կկազմի մոտ 2 մլրդ դրամ։ Գուցեեւ այն հսկայական չէ, բայց այն հստակ է և բավականաչափ հասցեական: Դրամական միջոցների մեծ մասը գնում է ենթակառուցվածքների պահպանմանը, Ճանապարհի վերանորոգմանը: Սա փայտե, երկաթբետոնե կոճերի փոխարինում է, կոնտակտային ցանցի վերանորոգում, էլեկտրամատակարարում, քաշող ենթակայանների վերանորոգում, շարժակազմի վերանորոգում ։ Մենք անցյալ տարի կատարել ենք 8 կմ գծի կապիտալ վերանորոգում, ընթացիկ տարվա համար նախատեսել ենք վերանորոգել 14 կմ, ամեն տարի փոխում ենք մեծ թվով կոճեր՝ 10-14 հազար հատ։ Այսինքն, մենք այդ գումարը, ամեն դրամ, ծախսում ենք շատ գրագետ և արդյունավետ։

 

- Ես ուզում էի ձեզ հարցնել միջազգային առևտրային բեռնափոխադրումների վերաբերյալ կանխատեսումների մասին, որոնք կապված են առաջիկայում լաստանավային անցման հնարավոր գործարկման հետ ՝ որպես Վերին Լարսի լրացուցիչ այլընտրանք։ Դուք պատրա՞ստ եք:

 

- Մենք թողունակության առումով բավականին լուրջ պաշար ունենք։ Եթե մենք անցյալ տարի փոխադրել ենք 3.5 մլն տոննա բեռ, ապա կարող ենք ավելի շատ փոխադրել, նույնիսկ՝ երկու անգամ ավելի։ Մեր վրացի գործընկերների հետ փոխգործակցության տեխնոլոգիան գերազանց մշակված է, մենք աշխատում ենք շատ սերտ, շատ համերաշխ։ Եվ ես շնորհակալ եմ մեր վրացի գործընկերներին՝ նրանց բարձր պրոֆեսիոնալիզմի համար։ Ուստի, ինչ լրացուցիչ ծավալներ էլ լինեն ընթացիկ տարում, մենք դրանք, միանշանակ, կփոխադրենք։ Քանի որ կա շարժակազմ, կա անհրաժեշտ ամեն ինչ և, ամենակարևորը, ինչպես ասացի, թողունակություն: Մենք այդ առնչությամբ ոչ մի խնդիր չունենք, ոչ էլ կունենանք։ Ինչ վերաբերում է անմիջապես լաստանավային հաղորդակցությանը, ապա մենք հույս ունենք, որ բոլոր կազմակերպչական, տեխնիկական հարցերը կլուծվեն, լաստանավը կաշխատի, և մենք պատրաստ ենք այդ փոխադրմանը։ Մեզ մոտ պահպանվել են բոլոր այն սակագները, որոնք ժամանակին ընդունվել են այդ երթուղու համար։ Եվ սրանք լավ սակագներ են, Ռուսական երկաթուղիների զեղչեր Ռուսաստանի տարածքում և Վրաստանի, Հայաստանի տարածքում: Այս ամենը պահպանված է: Քանի որ այս ամենը ներդրվել է մի քանի տարի առաջ, մենք երկարաձգում ենք այդ արտոնյալ սակագները վրացական և ռուսական կողմերի հետ։ Այնպես որ, ուրախ կլինենք մասնակից լինել այս փոխադրման գործընթացին։ Այստեղ տեխնիկական տեսանկյունից ոչ մի բարդություն ես չեմ տեսնում՝ որպես երկաթուղային աշխատող։

 

- Ձեռքը պահում եք զարկերակի վրա:

 

- Այո, մենք շատ ուշադիր հետեւում ենք այն ամենին, ինչ տեղի է ունենում, եւ, անշուշտ, անում ենք այն ամենը, ինչ մեզանից է կախված, որպեսզի այն ամենն, ինչ վերաբերում է հայկական փոխադրումներին, նրանց անվտանգությանը, որը մենք ապահովում ենք ՝ պարենային, վառելիքային, ընդհանրապես, տնտեսական, որպեսզի այդ ամենը մենք իրականացնենք ժամանակին եւ հուսալի: Այդ պատճառով մենք բավականին սերտ փոխգործակցությամբ աշխատում ենք մեր գործընկերների, կառավարության, Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության հետ, և ամեն ինչ անում ենք ժամանակին։ Մենք լուծում ենք և լուծելու ենք առաջադրված խնդիրները։