Չորեքշաբթի, 29 Մարտի 2023 15:38

Արմինֆո. Հայաստանում միջին տարեկան պաշտոնական գնաճը 2023-ին կնվազի մինչև 4,4% ՝ 2022-ի փաստացի 8,6% - ից (հունվար-դեկտեմբեր՝ 2021-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ)՝ 2024-ին մինչև 3,8% հետագա նվազմամբ, իսկ 2025-ին՝ նպատակային 4% կայունացմամբ։ Դեպի նպատակային շեմ գնաճի նվազում կգրանցվի 2023թ. երկրորդ կեսից։ Նման կանխատեսում է ներկայացվել ՀՀ ԿԲ 2023թ. առաջին եռամսյակի դրամավարկային քաղաքականության մարտի 28-ին հրապարակված ծրագրում, որտեղ 2023թ. ՀՆԱ աճի ակնկալիքների առումով նշվում է տեմպերի դանդաղում մինչև 5,8% (2022թ. փաստացի 12,6% - ից)՝ հետագա արգելակմամբ՝ 2024թ. մինչև 5,2% և 2025թ. մինչև 4,9%։

Ընդ որում, իր սցենարում նշելով մոտ ապագայում գնաճի նվազում, ԿԲ-ն, այնուամենայնիվ, զգուշացնում է, որ գների կոշտությամբ աչքի ընկնող որոշ ապրանքներ եւ ծառայություններ կշարունակեն թանկանալ ձեւավորված բարձր պահանջարկի եւ գնաճային սպասումների ազդեցության ներքո:

FAO ինդեքսի վերաբերյալ Կենտրոնական բանկի կանխատեսման հաշվետվությունում նշված է նվազում մինչև 133,4 կետ՝ 2020-2022 թվականներին 98,1%-ից մինչև 143,6% աճից հետո: Հաջորդ երկու տարիներին այդ ինդեքսը 2024 թվին կրկին կգրանցի աճ՝ մինչև 141,5%, իսկ 2025 թվին՝ մինչև 144,8%։

Մինչդեռ, օրեր առաջ ԿԲ ղեկավար Մարտին Գալստյանը հայտարարել էր, որ FAO ինդեքսը վերջին ամիսներին կայունացել է, և աճի նոր միտումներ չկան, ընդ որում, նշելով, որ այդ ցուցանիշը գտնվում է ավելի բարձր մակարդակի վրա, քան 2020 թվականին, այսինքն՝ գրեթե 50 կետով բարձր։ Կոնկրետ մի շարք ապրանքախմբերի վերաբերյալ նա նշել էր, որ այս տարվա առաջին երկու ամիսներին FAO ինդեքսի նվազում է արձանագրվել։ Օրինակ, բուսական յուղի/ճարպի գծով՝ 2022 թվականին մինչև 240 կետ աճից հետո, 2023 թվականի փետրվարին՝ դիտվել է  մինչև 130 կետ նվազում, իսկ ցորենի գծով՝ 2022 թվականին մինչև 180 կետ բարձրանալուց հետո, 2023 թվականի փետրվարին արձանագրվել է մինչև 150 կետ նվազում, ինչը երկու դեպքում էլ բարձր է բազային 100 կետից։ FAO ինդեքսի նվազում է նկատվել նաև կաթնամթերքի և մսամթերքի գծով, ընդ որում, մսամթերքի գծով՝ գրեթե մինչև բազային 100 կետ, իսկ կաթնամթերքի գծով ՝ գրեթե մինչև 120 կետ։

"Ներկայիս միտումները խոսում են այն մասին, որ զարգացած երկրների կենտրոնական բանկերի կողմից դրամավարկային քաղաքականության խստացման հետ կապված ապագայում կհետևի ԱՄՆ տնտեսության և այլ զարգացած երկրների ՀՆԱ-ի անկում։ Հետևաբար, ռեցեսիայի վտանգ կա։ Այս դեպքում չեմ բացառում, որ մի շարք պարենային ապրանքների (ցորեն, կարագ/ճարպեր, շաքար, կաթնամթերք և մսամթերք) գները նվազեն ։ ԿԲ - ի սպասումները կապված են հենց այն հանգամանքի հետ, որ նման անկման արդյունքում արտաքին ճնշումը Հայաստանի տնտեսության վրա թույլ կլինի", - պարզաբանել էր ԿԲ ղեկավարը։

Իսկ այս կանխատեսման հաշվետվությունում ՀՀ Կենտրոնական բանկը ներկայացնում է 2023-2025 թթ. սպասումները ԱՄՆ-ում, Եվրագոտում և Ռուսաստանում գնաճի, ինչպես նաև նավթի և պղնձի միջազգային գների վերաբերյալ։ Այսպես, ԱՄՆ-ում տարեկան միջին գնաճը 2023 թվականին կնվազի մինչև 5,8% (2022 թվականի 8% - ից), այնուհետև մինչև 4%՝ 2024 թվականին, և մինչև 2,7%՝ 2025 թվականին։ Եվրագոտում գնաճը 2023 թվականին կնվազի 8,4% - ից մինչև 7,4%, այնուհետև մինչև 4,5%՝ 2024 թվականին, և մինչև 2,5%՝ 2025 թվականին։ Ռուսաստանում գնաճը 2023 թվականին կնվազի 13,7% - ից մինչև 9,2%, այնուհետև 2024 թվականին՝ մինչև 5,7%, իսկ 2025 թվականին ՝ մինչև 4,3% ։ Նավթի գինը 2022 թվականին բարելի դիմաց մինչեւ 98,7 դոլար բարձրացումից հետո 2023 թվականին կնվազի մինչեւ 88 դոլար, սակայն 2024-2025 թվականներին կրկին կբարձրանա մինչեւ 94,5-96,7 դոլար։ Պղնձի գինը 2022 թվականին տոննայի դիմաց մինչև 8956 դոլար նվազելուց հետո 2023 թվականին կբարձրանա մինչև 9094,7 դոլար, այնուհետև 2024-2025 թվականներին շարունակելով աճել մինչև 9353,9-9578,9 դոլար։

Նշենք, որ ըստ  վիճակագրական տվյալների, 2022 թվականին (դեկտեմբերին՝ 2021 թվականի դեկտեմբերի նկատմամբ) Հայաստանի սպառողական շուկայում պաշտոնական գնաճը կազմել է 8,3% (2021 թվականի գնաճային 7,7% - ի դիմաց):  Իսկ Կենտրոնական բանկի կողմից հաշվարկվող տարեկան բազային գնաճը նույն ժամանակահատվածում կազմել է 9,5% (2021թ.գնաճային 7,3% - ի դիմաց)։ Ընդ որում, 2022 թվականին պաշտոնական գնաճի նման աճը բխել է պարենային ապրանքների 9,9%, ոչ պարենային ապրանքների ՝ 7,2% և ծառայությունների սակագների 7,1% թանկացումից։ Միևնույն ժամանակ, միջին տարեկան գնաճը հասել է 8,6%-ի (2022թ.  հունվար-դեկտեմբերը ՝ 2021թ. հունվար-դեկտեմբերի նկատմամբ)՝ պարենային ապրանքների 12,5%, ոչ պարենային ապրանքների ՝ 7% և ծառայությունների սակագների 5,2% թանկացման պատճառով ։

 

2023 թվականի վիճակագրական տվյալների համաձայն,  փետրվարին տարեկան պաշտոնական գնաճը ձևավորվել է 8,1%, իսկ բազային գնաճը ՝ 8,4% մակարդակում, 2022 թվականի փետրվարին, համապատասխանաբար, տարեկան 6,5% (պաշտոնական) և 6,4% (բազային) գնաճային ցուցանիշների դիմաց: Թանկացումը, հիմնականում, շարունակում է բխել պարենային ապրանքներից, որոնց գներն աճել են 9,7% - ով (մեկ տարի առաջ 11% աճի դիմաց), ինչպես նաև ծառայությունների սակագների 7,4%-ով բարձրացումից (մեկ տարի առաջ 2,1% աճի դիմաց), ոչ պարենային ապրանքների 5,4% թանկացման դեպքում (նույնպիսի աճ է եղել մեկ տարի առաջ)։