Չորեքշաբթի, 12 Ապրիլի 2023 17:00

Արմինֆո. Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) բարելավել է Հայաստանի ՀՆԱ աճի 2023 թվականի կանխատեսումը՝ նախկին 4,5 տոկոսից մինչեւ 5,5 տոկոս (2022 թվականի փաստացի 12,6 տոկոս աճի դիմաց)։ Հիմնադրամը վերանայել է նաև գնաճը նվազման ակնկալիքները մինչև 5.5%՝ նախկինում նշված 6% ի փոխարեն (2022թ. գնաճային 8.3% - ից)։

 

2024 թվականի համար ԱՄՀ-ն նաև կանխատեսում է Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի դանդաղում մինչև 5% և գնաճի նվազում մինչև 4,5% (4% նպատակային նշաձողին մոտենալով ՝ +/-1,5): Հայաստանի ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ, ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ, 2023-2024 թվականներին կավելանա 1,7 տոկոսից մինչև 3,3 տոկոս (2022 թվականի ՀՆԱ-ի նկատմամբ 0,1 տոկոս հավելուրդի դիմաց) ։ Այս մասին նշվում Է ԱՄՀ-ի ապրիլյան զեկույցում՝ "Համաշխարհային տնտեսության կանխատեսում. Անկայուն վերականգնում":

 

Հայաստանի հարևան երկրներում ավելի ցածր տնտեսական աճ է սպասվում

 

Ադրբեջանում, ԱՄՀ կանխատեսմամբ, ՀՆԱ աճը 2023 թվականին կդանդաղի մինչև 3% (2022 թվականի փաստացի 4,6% - ից), այնուհետև 2024 թվականին՝ մինչև 2,6%, իսկ գնաճը 2023 թվականին կնվազի մինչև 9%, իսկ 2024 թվականին՝ մինչև 7% (2022 թվականի փաստացի 13,5% - ից)։ Կտրուկ կնվազի ընթացիկ հաշվի հավելուրդի հարաբերակցությունը Ադրբեջանի ՀՆԱ-ին՝ 2022թ. փաստացի 30,5% - ից մինչև 2023թ. 19,2% և 2024թ. ՝ 17,4% ։

 

Թուրքիայում, ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ, ՀՆԱ աճը 2023 թվականին կդանդաղի մինչև 2,7 տոկոս (2022 թվականի փաստացի 5,6 տոկոսից), սակայն 2024 թվականին տեմպերը կարագանան մինչև 3,6 տոկոս ։ Թուրքիայում գնաճը, ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ, 2023 թվականին կնվազի մինչև 45% (2022 թվականի փաստացի 64,3% - ից), այնուհետև 2024 թվականին կշարունակի նվազել մինչև 30%: Թուրքիայի ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ 2022թ.փաստացի 5,4% - ից կնվազի մինչև 2023թ. 4%, իսկ 2024թ.՝ 3,2%։

 

Վրաստանում, ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ, ՀՆԱ աճը 2023 թվականին կդանդաղի մինչև 4% (2022 թվականի փաստացի 10,1% - ից), սակայն 2024 թվականին տեմպերը կարագանան մինչև 5%: Վրաստանում գնաճը, ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ, 2023 թվականին կնվազի մինչև 4% (2022 թվականի փաստացի 9,8% - ից) ՝ հետագայում ևս 2024 թվականին նվազելով մինչև 3%: Վրաստանի ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ 2022թ.փաստացի 3,1% - ից 2023թ. կհասնի 4,1% - ի, իսկ 2024թ. ՝ 4,2% - ի։

 

ԱՄՀ-ի կանխատեսումային զեկույցում ակնկալիքներ են բերվում են նաև Իրանի վերաբերյալ. ՀՆԱ աճի դանդաղում 2023 թվականին մինչև 2% (2022 թվականի փաստացի 2,5% - ից) ՝ պահպանելով տեմպերը նաև 2024 թվականին, գնաճի նվազում 2023 թվականին մինչև 35%, և 2024 թվականին՝ մինչև 25% (2022 թվականի փաստացի 50% - ից), ընթացիկ հաշվի հավելուրդի հարաբերակցության կրճատում ՀՆԱ-ի նկատմամբ 2022 թվականի փաստացի 4,7% - ից մինչև 1,8%՝ 2023 թվականին, բայց 2024թ.  կանխատեսվում է թույլ աճ ՝ մինչև 1,9%։

 

ԵԱՏՄ երկրներից Ռուսաստանի և Բելառուսի գծով կանխատեսվում է լճացում

 

Ռուսաստանի տնտեսության վերաբերյալ ԱՄՀ-ը վերանայել է 2023 թվականի ակնկալիքները դեպի

0.7% լճացման աճ (2022թ. փաստացի 2.1% անկումից), 2024 թվականին տեմպերի դանդաղ արագացմամբ ՝ մինչև 1,3%: Գնաճը Ռուսաստանում, ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ, 2023 թվականին կնվազի մինչեւ 6,2 տոկոս (նախորդ տարվա փաստացի 12,4 տոկոսից), եւ հետո կնվազի մինչեւ 4 տոկոս՝ 2024 թվին: Ռուսաստանի ՀՆԱ-ի նկատմամբ ընթացիկ հաշվի հավելուրդի հարաբերակցությունը 2022 թվականի փաստացի 10,3% - ից կկրճատվի մինչև 3,6% 2023 թվականին և մինչև 3,2% 2024 թվականին։ Ճիշտ նույն լճացման 0,7% աճ է կանխատեսում Է ԱՄՀ-ն Բելառուսի ՀՆԱ-ի համար 2023 թվականին (2022 թվականին փաստացի 4,7% անկումից)՝ 2024 թվականին տեմպերի զուսպ արագացմամբ՝ միչեւ 1,2%: Բելառուսում գնաճը, ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ, 2023 թվականին կնվազի մինչև 9,5% (2022 թվականի փաստացի 12,6% - ից), և 2024 թվականին մի փոքր կնվազի՝ մինչև 9%։ Ընթացիկ հաշվի հավելուրդի հարաբերակցությունը Բելառուսի ՀՆԱ-ի նկատմամբ 2022 թվականի փաստացի 4,2% - ից կնվազի մինչև 1,3%՝ 2023 թվականին, սակայն 2024 թվականին կգրանցվի աճ՝ մինչև 1,6%:

 

Ղազախստանի համար ԱՄՀ-ն 2023 թվականին ՀՆԱ-ի աճի արագացում է ակնկալում՝ մինչև 4,3 տոկոս (2022 թվականի փաստացի 3,2 տոկոսից), և այդ միտումը կշարունակվի 2024 թվականին՝ մինչեւ 4.9%: Ղազախստանում գնաճը, ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ, 2023 թվականին կնվազի մինչև 11,3% (2022 թվականի փաստացի 20,3% - ից), այնուհետև 2024 թվականին կիջնի մինչև 6,9%: Ղազախստանի ընթացիկ հաշվի վերաբերյալ ԱՄՀ-ը կանխատեսում է 2022 թվականին ՀՆԱ-ի նկատմամբ պրոֆիցիտային 2,8% - ից անկում մինչև 2023 թվականին ՀՆԱ-ի նկատմամբ դեֆիցիտային 1,9%, 2024 թվականին ՀՆԱ-ի նկատմամբ մինուս 2% - ի պահպանում:

 

Ղրղզստանի համար ԱՄՀ-ը 2023 թվականին ՀՆԱ-ի աճի դանդաղում է ակնկալում ՝ մինչեւ 3,5 տոկոս

(2022թ. փաստացի 7% - ից), 2024թ. տեմպերի թույլ արագացմամբ՝ մինչեւ 3.8%: ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ ՝  2023 թվականին Ղրղզստանում գնաճը կնվազի մինչև 10% (2022թ. փաստացի 14,7% - ից), այնուհետև կիջնի մինչև 6%՝ 2024թ.: Ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտի հարաբերակցությունը Ղրղզստանի ՀՆԱ-ի նկատմամբ 2022թ. փաստացի 26,8% - ից կնվազի մինչև 9,7% ՝2023թ., այնուհետև 2024թ.՝ մինչև 9%:

 

ԱՊՀ երկրներից ԱՄՀ-ը 2023 թվականին Ուկրաինայի գծով ՀՆԱ-ի անկման կտրուկ դանդաղում է ակնկալում՝ մինչեւ 3 տոկոս (2022 թվականի փաստացի 30,3 տոկոսից), սակայն դրա հետ մեկտեղ հետագա միտում չի նշվում։ Ուկրաինայում գնաճը, ԱՄՀ - ի կանխատեսմամբ, 2023 թվականին կնվազի զուսպ ՝ մինչև 20% (2022 թվականի փաստացի 26,6% - ից), ընդ որում, 2024 թվականի գների շարժի վեկտորը չի ներկայացվում։ Ուկրաինայի ընթացիկ հաշվի վերաբերյալ ԱՄՀ-ը կանխատեսում է 2022թ. ՀՆԱ-ի 5,7% հավելուրդից մինչև 2023թ. ՀՆԱ-ի 4,4% պակասուրդ, իսկ 2024թ. դինամիկան չի տրվում։

 

ԱՄՀ-ն առավել իրատեսական է համարում զարգացման այլընտրանքային սցենարը

 

Իրատեսական այլընտրանքային սցենար: Վերջին իրադարձությունները ցույց են տվել, թե ինչպես ԱՄՆ-ի և այլ տարածաշրջանների բանկային համակարգի հատվածներում սպասվածից բարձր անկայունությունը կարող է ցնցումներ առաջացնել ֆինանսական հատվածում: Փխրունությունն առաջանում է չիրացված կորուստների համադրությունից, որոնք արտացոլում են դրամավարկային քաղաքականության խստացման արագությունն ու շրջանակը և կախված են չապահովագրված կամ մեծածախ ֆինանսավորումից: Հնարավոր են հետագա ցնցումներ, որոնք առաջացել են նման անկայունությամբ՝ համաշխարհային տնտեսության վրա պոտենցիալ զգալի ազդեցությամբ։

Հավանական այլընտրանքային սցենարը ենթադրում է վարկային պայմանների չափավոր լրացուցիչ խստացում։ Խստացումը կապված է առանձին բանկերում հետագա սթրեսի հետ, որոնք խոցելի են երկու ցուցանիշով՝ ոչ մանրածախ կամ չապահովագրված ավանդատուների մասնաբաժինը և չիրացված վնասները։ Բոլոր բանկերի համար ֆինանսավորման պայմանները խստացվում են բանկերի վճարունակության և ֆինանսական համակարգում հնարավոր ռիսկերի նկատմամբ ավելի մեծ մտահոգության պատճառով: Ավելի խիստ վերահսկողությունը նաև նպաստում է բանկի ավելի զգույշ վարքագծին: Ընդհանուր ազդեցությունը վարկի առաջարկի կրճատումն է և ոչ ֆինանսական կազմակերպությունների և տնային տնտեսությունների համար սփրդների ավելացումը: Ենթադրվում է, որ ԱՄՆ-ում իրական բանկային վարկերի ծավալը 2023 թվականին կնվազի 2%-ով՝ համեմատած բազային մակարդակի հետ, ինչը 2008-2009 թվականներին տեղի ունեցած անկման մոտ մեկ տասներորդն է և համարժեք է 2023 թվականին միջին հաշվով կորպորատիվ սպրեդների 150 բազիսային կետով աճին:

 

Խստացումն աստիճանաբար կդադարի 2023թ. հետո։ Վարկի համանման կրճատումը և սպրեդների ավելացումը տեղի են ունենում եվրագոտում և Ճապոնիայում։ Այլ երկրներ նույնպես զգում են ֆինանսական պայմանների խստացում, որի շրջանակը կապված է այն բանի հետ, թե որքան սերտորեն են փոխկապակցված իրենց համապատասխան ֆինանսական պայմանները ԱՄՆ-ի փոփոխությունների հետ:

Երկրների վրա ազդում են նաև առևտրի երկրորդական ազդեցությունները և հումքային ապրանքների վրա համաշխարհային գների ազդեցությունը:

 

Այլընտրանքային սցենարը ենթադրում է, որ դրամավարկային քաղաքականությունն արձագանքում է տնտեսական ակտիվության անկմանը և գնաճային ճնշումներին, իսկ հաշվառման տոկոսադրույքներն ավելի ցածր են, քան հիմնական սցենարում: Ինչ վերաբերում է հարկաբյուջետային քաղաքականությանը, ապա ենթադրվում է, որ գործում են ավտոմատ "կայունացուցիչներ", բայց չկան լրացուցիչ օրենսդրական խթաններ ։ Ֆինանսական համակարգի կայունության պահպանմանն ուղղված կենտրոնական բանկերի և կարգավորող մարմինների կողմից հաշվեկշռային քաղաքականությունը և այլ միջամտությունները բացահայտ չեն մոդելավորվում, բայց անուղղակիորեն ենթադրվում է, որ դրանք օգնում են կանխել ավելի մեծ ճգնաժամը:

 

Հիմնական սցենարը  ենթադրում է, որ համաշխարհային արտադրության աճը, որը 2022 թվականին գնահատվում է 3,4%, 2023 թվականին կդանդաղի մինչև 2,8%, այնուհետև 2024 թվականին կարագանա մինչև 3%։ Առաջիկա տարիների կանխատեսումն զգալիորեն ցածր է այն բանից, ինչ սպասվում էր մինչև 2022 թվականի սկզբին անբարենպաստ ցնցումների սկիզբը։ Հիմնական կանխատեսումը թույլ է նաև պատմական չափանիշներով. երկու նախահամավարակային տասնամյակների ընթացքում (2000-2009թթ.և 2010-2019թթ.) համաշխարհային աճը կազմել է միջինը տարեկան, համապատասխանաբար, 3,9% և 3,7%:

 

Կանխատեսվում է, որ զարգացած տնտեսություններ ունեցող երկրներում 2023 թվականին աճը կիսով չափ կդանդաղի ՝ մինչև 1,3 տոկոս, այնուհետև 2024 թվականին կարագանա մինչև 1,4 տոկոս։ ԱՄՀ-ի կանխատեսումներով ՝ զարգացած տնտեսություն ունեցող երկրների մոտ 90%-ում 2023 թվականին տեղի կունենա աճի տեմպերի կտրուկ անկում, և կդիտվի գործազրկության ավելի բարձր մակարդակ:

 

Ձեւավորվող  շուկա ունեցող և զարգացող երկրների համար տնտեսական հեռանկարները միջինում ավելի լավ են, քան զարգացած տնտեսություն ունեցող երկրների համար, բայց այդ հեռանկարներն ավելի լայնորեն տարբեր են ըստ տարածաշրջանների: Ակնկալվում է, որ 2023 թվականին միջին աճը  կկազմի 3,9% եւ կարագանա մինչև 4,2%՝ 2024 թվականին: Ակնկալվում է, որ ցածր եկամուտ ունեցող զարգացող երկրներում 2023-2024 թվականներին ՀՆԱ-ն կաճի միջինը 5,1% - ով, իսկ մեկ շնչի հաշվով եկամտի կանխատեսվող աճը կկազմի միջինը ընդամենը 2,8%:

 

Հիմնական սցենարը ենթադրում է, որ ֆինանսական հատվածի վերջին ցնցումները զսպվում են և չեն առաջացնում գլոբալ տնտեսական գործունեության էական խափանումներ ՝ լայնածավալ ռեցեսիայով (տնտեսական գործունեության լայն անկում, որը սովորաբար տևում է ավելի քան մի քանի ամիս): Ընդհանուր առմամբ, ակնկալվում է, որ վառելիքի և այլ ապրանքների գները 2023 թվականին կնվազեն՝ համաշխարհային պահանջարկի դանդաղման ֆոնին։ Կանխատեսվում է, որ 2023 թվականին հում նավթի գները կնվազեն մոտ 24%-ով, իսկ 2024 թվականին՝ ևս 5,8% - ով, մինչդեռ, այլ ապրանքների գները, ընդհանուր առմամբ, կմնան անփոփոխ: Կանխատեսումները հիմնված են նաև այն ենթադրության վրա, որ համաշխարհային տոկոսադրույքները բարձր կմնան ավելի երկար, քան նախկինում սպասվում էր, քանի որ կենտրոնական բանկերը շարունակում են կենտրոնանալ գնաճը թիրախներին վերադարձնելու վրա ՝ միաժամանակ անհրաժեշտության դեպքում կիրառելով ֆինանսական կայունությունը պահպանելու գործիքներ: Միջին հաշվով, ակնկալվում է, որ կառավարությունները աստիճանաբար կհրաժարվեն հարկաբյուջետային քաղաքականությանը աջակցելուց, այդ թվում ՝ ապրանքների գների իջեցմանը զուգահեռ՝ նվազեցնելով փաթեթները, որոնք նախատեսված են տնային տնտեսություններին և ընկերություններին 2022 թվականին վառելիքի և էներգիայի գների կտրուկ աճի հետևանքներից պաշտպանելու համար: Միևնույն ժամանակ, հաշվի առնելով համաշխարհային ֆինանսական շուկաներում վերջին ցնցումների հետ կապված աճող ռիսկերն ու անորոշությունները, ուժեղ շեշտադրում է արվում հավանական այլընտրանքային սցենարի վրա, որը ցույց է տալիս բացասական ռիսկերի նյութականացման ազդեցությունը:

 

Համաշխարհային տնտեսական հեռանկարների շուրջ մշուշը խտացել է

 

Նախնական նշաններն այն մասին, որ 2023 թվականի սկզբին համաշխարհային տնտեսությունը կարող է փափուկ վայրէջք կատարել՝ գնաճի նվազման և կայուն աճի պայմաններում, նահանջել են՝ կայուն բարձր գնաճի և ֆինանսական հատվածում վերջին ցնցումների ֆոնին: Չնայած գնաճի նվազմանը (կենտրոնական բանկերի կողմից առանցքային տոկոսադրույքների բարձրացման արդյունքում) և սննդամթերքի ու էներգակիրների գների նվազմանը, հիմքում ընկած գնային ճնշումը կայուն է, իսկ աշխատաշուկաները մի շարք երկրներում լարված են։ Ուղղորդման տոկոսադրույքների արագ բարձրացման կողմնակի ազդեցությունները ակնհայտ են դառնում, քանի որ ուշադրության կենտրոնում են հայտնվել բանկային հատվածի խոցելի կողմերը և ֆինանսական համակարգում, ներառյալ ոչ բանկային ֆինանսական հաստատություններում, ավելի լայն տարածման մտահոգությունները: Քաղաքական գործիչները վճռական գործողություններ են ձեռնարկել բանկային համակարգը կայունացնելու համար։

 

Առաջարկին խոչընդոտող կառուցվածքային գործոնների վերացման միջոցառումները կարող էին բարելավել միջնաժամկետ աճը: Բազմակողմ համագործակցության ամրապնդմանն ուղղված քայլերն անհրաժեշտ են ավելի կայուն համաշխարհային տնտեսության ստեղծման գործում առաջընթացի հասնելու համար, այդ թվում ՝ ֆինանսական անվտանգության գլոբալ ցանցի ամրապնդման, կլիմայի փոփոխության ծախսերի նվազեցման և աշխարհատնտեսական մասնատման անբարենպաստ հետևանքների նվազեցման միջոցով:

 

Մինչեւ ֆինանսական հատվածի վերջին ցնցումները համաշխարհային տնտեսության ակտիվությունը կայունացման նշաններ էր ցույց տալիս 2023 թվականի սկզբին ՝ անցյալ տարվա անբարենպաստ ցնցումներից հետո: Ռուսաստանի ներխուժումը Ուկրաինա և շարունակվող պատերազմը ապրանքների և էներգակիրների գների մեծ աճ և առևտրի խափանումներ են առաջացրել ՝ առաջացնելով զգալի վերակողմնորոշում և հարմարեցում շատ տնտեսություններում: Ի հայտ են եկել և լայնորեն տարածվել COVID-19-ի ավելի վարակիչ շտամները ։ Բռնկումները հատկապես ազդել են բնակչության դիմադրողականության աավելի ցածր մակարդակ ունեցող երկրներում ակտիվության վրա, որտեղ խիստ սահմանափակումներ են մտցվել, օրինակ ՝ Չինաստանում: Եվ չնայած այն հանգամանքին, որ այս իրադարձությունները վտանգեցին վերականգնումը, շատ երկրներում ակտիվությունը 2022 թվականի երկրորդ կեսին սպասվածից ավելի լավն էր ՝ ընդհանուր առմամբ արտացոլելով սպասվածից ավելի ուժեղ ներքին պայմանները: Աշխատուժի շուկաները զարգացած տնտեսություն ունեցող երկրներում, առաջին հերթին, ԱՄՆ-ում, մնացել են շատ ուժեղ, իսկ գործազրկության մակարդակը պատմականորեն ցածր է եղել: Այնուամենայնիվ, վստահությունը մնում է ցածր բոլոր տարածաշրջաններում ՝ համեմատած այն բանի հետ, ինչ եղել է 2022 թվականի սկզբին՝ նախքան Ռուսաստանի ներխուժումը Ուկրաինա և երկրորդ եռամսյակում COVID-19-ի կրկին տարածումը:

 

Ֆինանսական շուկայի անկայունության վերջին աճից հետո և տարբեր ուղղություններ մատնանշող բազմաթիվ ցուցիչներով համաշխարհային տնտեսական հեռանկարների շուրջ մշուշը խտացել է: Անորոշությունը բարձր է, և ռիսկերի հավասարակշռությունը կտրուկ փոխվել է դեպի նվազում, քանի դեռ ֆինանսական հատվածը մնում է չկարգավորված: Հիմնական գործոնները, որոնք ազդել են աշխարհի վրա 2022 թվականին. կենտրոնական բանկերի կոշտ դրամավարկային քաղաքականությունը ՝ գնաճը զսպելու համար, պարտքի պատմականորեն բարձր մակարդակի ֆոնին ցնցումները մեղմելու համար սահմանափակ հարկաբյուջետային պահուստները, հումքային ապրանքների գների բարձրացումը և Ուկրաինայում Ռուսաստանի պատերազմի հետևանքով աշխարհատնտեսական մասնատումը, ինչպես նաև Չինաստանի տնտեսության վերականգնումը, ամենայն հավանականությամբ, կշարունակվեն 2023 թվականին։

 

Համաշխարհային տնտեսության վերադարձը տնտեսական աճի տեմպերին, որոնք գերակշռում էին մինչև 2022 թվականի մի շարք ցնցումները և ֆինանսական հատվածի վերջին ցնցումները,  ավելի դժվար հասնելի են դառնում: Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժումից և COVID-19-ի ավելի վարակիչ տարբերակների բռնկումից ավելի քան մեկ տարի անց, շատ տնտեսություններ դեռ կլանում են ցնցումները: Համաշխարհային ֆինանսական պայմանների վերջին խստացումը նույնպես խոչընդոտում է վերականգնմանը: Արդյունքում՝ շատ երկրներում եկամուտների աճը 2023 թվին, հավանաբար, կդանդաղի՝ գործազրկության աճի ֆոնին: Ավելին, նույնիսկ եթե կենտրոնական բանկերը բարձրացրել են տոկոսադրույքները ՝ գնաճը նվազեցնելու համար, գների կայունության վերադառնալու ճանապարհը կարող է երկար լինել: Միջնաժամկետ կտրվածքով աճի հեռանկարներն այժմ ավելի մշուշոտ են թվում, քան նախորդ տասնամյակներում։

 

Նշենք, որ Համաշխարհային բանկի (ՀԲ) հունվարյան կանխատեսմամբ Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճը 2023 թվականին կկազմի 4,1 տոկոս, իսկ ԿԲ-ի մարտյան ավելի թարմ կանխատեսումը 2023 թվականին ՀՆԱ-ի 5,8 տոկոս աճ է կանխատեսում։ Իսկ գնաճի վերաբրեյալ ՀՀ ԿԲ - ն կանխատեսում է 2023թ. երկրորդ կեսին նպատակային նշաձողին աստիճանական մոտեցմամբ նվազում ՝ մինչև 4,4%: Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկը (ՎԶԵԲ) 2023 թվականին Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի դանդաղում է ակնկալում՝ մինչև 4%: Ասիական զարգացման բանկը 2023 թվականի համար կանխատեսում է Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի դանդաղում ՝ մինչև 6,5%: Fitch վարկանիշային գործակալության կանխատեսմամբ՝ 2023 թվականին Հայաստանի ՀՆԱ աճը կդանդաղի մինչև 6,1%, իսկ S&P վարկանիշային գործակալությունն առաջիկա մի քանի տարիների համար Հայաստանի տնտեսության աճ է ակնկալում տարեկան միջինը 4,3% - ով։ Հայաստանի 2023թ. պետբյուջեում ամրագրված է ՀՆԱ-ի 7% աճ: