Հինգշաբթի, 13 Ապրիլի 2023 16:23

Արմինֆո.Ընդհանուր առմամբ, ԵԱՏՄ-ում պարենային ապահովմանն առնչվող իրավիճակը լավ է, բայց երկրների համատեքստում կան լուրջ կառուցվածքային խնդիրներ։ Այդ մասին հայտարարել է ԵԱԶԲ (Եվրասիական զարգացման բանկ) գլխավոր տնտեսագետ Եվգենի Վինոկուրը ՝ ապրիլի 13-ին ներկայացնելով բանկի "Պարենային անվտանգությունը եւ եվրասիական տարածաշրջանի ագրոարդյունաբերական ներուժի բացահայտումը" զեկույցը։

 

Մասնավորապես, նա ընդգծել է, որ եվրասիական տարածաշրջանն ունի աշխարհում ագրոարդյունաբերական համալիրի ամենանշանակալի ներուժերից մեկը, որտեղ կենտրոնացված է գյուղատնտեսական նշանակության հողերի 10 տոկոսը, գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մեծ մասի բերքատվության բարձրացման ներուժը գնահատվում է մի քանի անգամ, աշխատունակ բնակչության թիվը կազմում է 130 մլն մարդ (գյուղական բնակչության 33 տոկոս մասնաբաժնի դեպքում):

 

Նրա խոսքով՝ ԵԱՏՄ տարածաշրջանի ներուժը կարող է կերակրել 600 մլն մարդու, այդ թվում ՝ իր 238 մլն բնակչությանը։ Ցանքատարածքների արդյունավետ օգտագործման և նոր լոգիստիկայի արագ զարգացման դեպքում' մինչև 700 մլն մարդ:

 

Վինոկուրը հաղորդել է, որ 2022 թվականի սկզբի դրությամբ ԵԱՏՄ-ում հացահատիկով ինքնաբավության մակարդակը կազմել է 132%, կարտոֆիլով՝ 92%, բանջարեղենով և բոստանային մշակաբույսերով՝ 103%, մրգերով և հատապտուղներով՝ 65%, մսով՝ 100% , կաթով և կաթնամթերքով՝ 97%, ձվով՝ 99%, շաքարով՝ 84%, բուսական յուղով՝ 151%։

 

Հայաստանում պարենային ինքնաբավության մակարդակին առնչվող պատկերը հետեւյալն է. հացահատիկով ինքնաբավությունը կազմում է 20%, կարտոֆիլով՝ 101%, բանջարեղենով եւ բոստանային մշակկաաբույսերով՝ 102% , մրգերով եւ հատապտուղներով՝ 103%, բոլոր տեսակի մսով՝ 61% , կաթով եւ կաթնամթերքով ՝ 83%, ձվով ՝ 100%, շաքարով՝ 12%, բուսական յուղով՝ 1%:

 

ԵԱԶԲ - ի վերլուծաբանների կանխատեսումներով՝ 2022-2035 թվականներին ԵԱՏՄ-ում պարենային արտադրության տարեկան աճը կկազմի 1,5-2,5 տոկոս։ Հայաստանում ցուցանիշներն ավելի բարձր են։ Մասնավորապես, ԵԱԶԲ-ում ակնկալում են, որ արտադրության տարեկան աճը կտատանվի 4,7%-6,9% միջակայքում:

 

Զեկույցում ներկայացվել են նաև 2035 թվականին ԵԱՏՄ գյուղատնտեսական արտադրանքի արտահանման կանխատեսումները ։ Փորձագետների կարծիքով ՝ այս ժամանակահատվածում ԵԱՏՄ երկրներից հացահատիկային մշակաբույսերի արտահանումը կավելանա 74% - ով, բանջարեղենինը ՝ մինչև 44%- ով, պտուղներինը ՝ մինչև 49% - ով, մսինը ՝ ավելի քան 3 անգամ, կկրկնապատկվի նաև կաթի արտահանումը, բուսական յուղի մատակարարումները կավելանան 160% - ով: Նշվել է, որ մինչև 2035 թվականը կհաջողվի փակել շաքարի պահանջարկը, և վերջինիս արտահանումը կաճի 80% - ով ։ Նվազում է սպասվում միայն կարտոֆիլի գծով, ինչը կապված կլինի Ռուսաստանի Դաշնությունում և Բելառուսում որոշակի գործընթացների հետ, այդ թվում ՝ ուրբանիզացման հետ կապված։

 

Մարտահրավերների ախտորոշումը հնարավորություն է տվել մշակել ագրոարդյունաբերական համալիրում լուծումների հիմնական ուղղությունները: Մասնավորապես, բանկի փորձագետները նշում են, որ Եվրասիական տարածաշրջանի երկրները պետք է կենտրոնանան տրանսպորտային-լոգիստիկ ենթակառուցվածքի զարգացման, մեքենաշինության մեջ ներմուծման փոխարինման, ագրոարդյունաբերական համալիրում տեխնոլոգիական բազայի զարգացման և բարենպաստ կարգավորիչ միջավայրի ձևավորման վրա:

 

Նշենք, որ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով ՝ 2022 թվականին Հայաստանի գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքն աճել է 0,4 տոկոսով ՝ գերազանցելով 1 տրլն դրամը։ Մասնավորապես, մսի արտադրությունը կազմել է 181.9 հազար տոննա, ինչը 6.2%-ով զիջում է մեկ տարվա վաղեմության ցուցանիշին, կաթինը' 623.1 հազար տոննա (տարեկան անկումը' 7.1%), ձվինը'  749.1 մլն տոննա (տարեկան աճը' 5.4%), ձկնային տնտեսությունների որսը հասել է 25 հազար տոննայի (տարեկան աճը' 26.9%), հացահատիկայինների բերքը' 241.9 հազար տոննա (տարեկան աճը' 57.9%), կարտոֆիլինը'  351.4 հազար տոննա (տարեկան անկումը'  3,6%), բանջարեղենինը' 610.4 հազար տոննա (տարեկան անկումը' 1,5%), բոստանային մշակաբույսերինը՝ 124.6 հազար տոննա (տարեկան անկումը' 5,5%), պտուղներ և հատապտուղներինը' 346.3 հազար տոննա (տարեկան աճը' 7,2%), խաղողինը' 225.9 հազար տոննա (տարեկան անկումը' 4,7%):