Երկուշաբթի, 12 Հունիսի 2023 14:08

Արմինֆո.Հայաստանի ԿԲ դրամավարկային քաղաքականությունը հայտնվել է "կարեւոր կրիտիկական կետում"։ Ֆինանսաբյուջետային հարցերի խորհրդարանական հանձնաժողովում իր ելույթի ժամանակ այդպես է արտահայտվել Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը՝ խոսելով երկրում գնաճային միտումների շուրջ ստեղծված իրավիճակի մասին։

 

Նրա ասելով՝ վաղը ՀՀ ԿԲ խորհուրդը հանդես կգա առանցքային տոկոսադրույքի վերաբերյալ հերթական որոշմամբ: <Ես չեմ ասի, թե ինչպիսին կլինի տոկոսադրույքի վերաբերյալ վաղվա որոշումը, սակայն ասեմ, որ այն բանից հետո, երբ մենք 2 տարի բարձր գնաճ ունեինք, այժմ այն զգալիորեն նվազել է և, նույնիսկ, իջել է թիրախային ցուցանիշից (4%): Մայիսին այն կազմել է 1,3 տոկոս։

 

Գլխավոր բանկիրի հավաստմամբ՝ գնաճի նվազումը պայմանավորված էր այնպիսի գործոններով, ինչպես՝ ներմուծվող ապրանքների ապրանքային խմբերի, այդ թվում ՝ պարենային ապրանքների, ինչպես նաև վառելիքի գների իջեցումը: Բայց, մյուս կողմից, կան առանձին խմբեր, հիմնականում, ծառայություններ, որոնց գները խստորեն պահպանվում են և չեն նվազում։ Դրանք, օրինակ, վարսահարդարների ծառայություններ են, վերանորոգման աշխատանքները և այլն: Այս ծառայությունների գները տասնամյակներ շարունակ գրեթե չեն փոխվել: Ինչպես նշել է Գալստյանը, առաջին դեպքում, գների նվազումը պայմանավորված էր առաջարկի գործոններով, մասնավորապես, քովիդի բարդ շրջանի ավարտով եւ ապրանքային մատակարարման նախկինում խախտված շղթաների վերականգնմամբ։ Իսկ երկրորդ դեպքում գների բարձր մակարդակի պահպանումը, հիմնականում, ծառայությունների, պայմանավորված է բարձր պահանջարկի գործոններով։ <Եվ, ինչպես գիտեք, ԿԲ-ն իր գնաճային թիրախավորման քաղաքականությունում հիմնական շեշտը դնում է հենց պահանջարկի գնաճի կառավարման (զսպման) վրա։

 

<Այո, վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի բարձրացման մեր քաղաքականությունն ուղղված էր պահանջարկի զսպմանը, բայց, մյուս կողմից, տնտեսության մեջ կա ավելորդ պահանջարկ: Այսինքն, մեր տնտեսական աճը և մեր պահանջարկը մնում է շատ ավելի բարձր, քան մեր ներուժը", - նշել է Գալստյանը։

 

Նշենք, որ 2022թ.դեկտեմբերին Հայաստանում պաշտոնական տարեկան գնաճը կազմել է 8,3% (ըստ վիճակագրական տվյալների), իսկ բազային տարեկան գնաճը կազմել է 9,5% (ըստ ՀՀ ԿԲ տվյալների)՝ 2021թ. դեկտեմբերի, համապատասխանաբար, տարեկան 7,7% - ի և 7,3% - ի (պաշտոնական և բազային) դիմաց։ Ըստ վիճակագրական տվյալների՝ 2022 թվականին 8,3% գնաճը պայմանավորված է եղել պարենային և ոչ պարենային ապրանքների, համապատասխանաբար, 9,9% և 7,1% թանկացմամբ, ծառայությունների սակագների 7,2% բարձրացման դեպքում, մինչդեռ 2021 թվականին պարենային և ոչ պարենային ապրանքների, համապատասխանաբար, 12,5% և 8% ավելի զգալի թանկացումն ուղեկցվել է ծառայությունների սակագների 1,9% չնչին բարձրացմամբ։

 

Հիշեցնենք, որ 2022 թվականի դեկտեմբերի 13 - ին Կենտրոնական բանկ վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացրել էր մինչև 10,75% մակարդակ  (պահպանելով առ այսօր), և դա նոր պատմական առավելագույնն էր 2015 թվականի ռեկորդային 10,5% - ից հետո։ Նախորդ հինգ բարձրացումները տեղի են ունեցել 2022 թվականի փետրվարին՝ 7,75%-ից մինչև 8%, մարտին՝ մինչև 9,25%, օգոստոսին՝ մինչև 9,5%, սեպտեմբերին՝ մինչև 10% և նոյեմբերին՝ մինչև 10,5%։ Իսկ 2021 թվականից մինչև 2022 թվականի դեկտեմբերի 13 - ը ներառյալ տեղի էր ունեցել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի տասներկու բարձրացում, ընդհանուր առմամբ, 5,25%-ից մինչև 10,75%։ Հիշեցնենք, որ նախորդ տարիներին վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի պատմական առավելագույնը գրանցվել էր 2015 թվականին՝ 10,5% (ԿԲ փետրվարյան որոշմամբ), այդ մակարդակի կրկնությամբ՝ 2022 թվականին (ԿԲ նոյեմբերյան որոշմամբ)։

 

Միաժամանակ, ՀՀ ԿԲ տվյալներով, 2023 թվականի մայիսին շուկայում միջին վարկային տոկոսադրույքների բարձրացման թույլ միտում է նկատվել։ Ողջ 2022 թվականի ընթացքում դիտարկված կողային միտումից հետո, ընթացիկ 2023 թվականի մայիսին տոկոսադրույքները կամաց-կամաց բարձրացել են՝ 10.19%-ից հասնելով 10.39%-ի։ ԱրմԻնֆո-ի ֆինանսական վերլուծաբանների կարծիքով, եթե ԿԲ-ն անհրաժեշտ համարի ուշադրություն դարձնել այս, թեկուզ, թույլ, միտմանը, կարելի է ենթադրել առանցքային տոկոսադրույքի խորհրդանշական 0.25-0.5 տոկոսային կետով իջեցման հնարավորություն՝ շուկային փողի արժեքի բարձրացման անցանկալի լինելու մասին ազդանշան տալու նպատակով: