Արմինֆո. Հայաստանի միջազգային համախառն պահուստների տարեկան աճը 2023թ. հունիսին արագացել է՝ 4,7%-ից մինչեւ 19%՝ բացարձակ արտահայտությամբ ավելանալով 597.4 մլն դոլարով և հասնելով 3.749 մլրդ դոլարի՝ դրանով իսկ մոտենալով 2022թ. վերջին արձանագրված 4.112 մլրդ դոլար պատմական առավելագույնին: Այդ մասին են վկայում ՀՀ ԿԲ տվյալները, որոնց համաձայն, միայն ս. թ. մայիսին ՄՀՊ-ը աճել են 3,1% - ով (կամ 112 մլն դոլարով), իսկ հունվար-մայիսին նվազել է 8,8% - ով (կամ 363.1 մլն դոլարով)։
ՄՀՊ -ի կառուցվածքում առյուծի բաժինը՝ 3.735 մլրդ դոլար, բաժին է ընկնում ՍՎԿ-ի արտաքին ակտիվներին, իսկ ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժինը կազմել է 12 մլն դոլար: Կարգավորիչի հաշվետվության համաձայն՝ ՍԿՎ-ում արտաքին ակտիվների տարեկան աճն ն արագացել է՝ 4.4%-ից մինչեւ 20.3% - ի, իսկ ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժինը, ընդհակառակը, 30.6% աճից 74.2% անկում է գրանցել:
2023թ. հունվար-մայիս ամիսներին ՄՀՊ-ի անկումն ուղեկցվել է ՍԿՎ արտաքին ակտիվների գրեթե նույնանման նվազմամբ՝ 9,1% - ով, ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի 95,2 տոկոս աճով, ինչն ավելի համեստ տեմպերով դիտվել էր նաեւ մեկ տարի առաջ. 2,4% անկում ՝ ՍԿՎ-ում արտաքին ակտիվների 2,9% նվազում և ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի 42% - ով աճ:
Ընդ որում, ամսական կտրվածքով ՄՀՊ-ն դինամիկա է ծավալել ապրիլյան 2,4% անկումից մինչև մայիսյան 3,1% աճ, այն դեպքում, երբ մեկ տարի առաջ արձանագրվել էր աճի դանդաղում ՝ ապրիլյան 4,4%-ից մինչև մայիսյան 2,7%: Նույն տեմպերով թրենդի շրջադարձ է դիտվել նաև ՍԿՎ արտաքին ակտիվների գծով. մայիսի 2,4% անկումից մինչև 3,3% աճ (2022թ.մայիսի 4,5%-ից մինչև 2,8% աճի դանդաղման դիմացեմ)։ Ընդ որում, ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի թրենդը մայիսին հակառակ ուղղությամբ է ծավաալվել՝ 0,7 տոկոս աճից մինչեւ 45,1 տոկոս անկումբ, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ մայիսին դիտվել էր անկման արագացում ՝ 3,1 տոկոսից մինչեւ 6,3 տոկոս: Ընթացիկ տարվա առաջին հինգ ամիսների ընթացքում ՄՀՊ - ն աճ է գրանցել միայն մարտ և մայիս ամիսներին, ընդհանուր առմամբ, 291.5 միլիոն դոլարով, ինչը անհամեմատ պակաս է հունվար-փետրվար և ապրիլ ամիսների 654.6 միլիոն դոլար անկումից:
Նշենք, որ 2023 թվականին Հայաստանի միջազգային համախառն պահուստները հասել են պատմական առավելագույնին՝ 4.112 մլրդ դոլար, տարեկան 27.3% կամ 881.8 մլն դոլար աճով (2021 թվականի 23.5% աճի դիմաց) ։ Դրանց կառուցվածքում պատմական առավելագույնին են հասել նաեւ ՍԿՎ - ի արտաքին ակտիվները ՝ 4,108 մլրդ դոլար ՝ 2022 թվականին ավելանալով 28,5 տոկոսով, ԱՄՀ - ում SDR-ի մասնաբաժնի 81,3 տոկոսով անկման դեպքում ՝ մինչեւ 6,2 մլն դոլար, մինչդռ, մեկ տարի առաջ դիտվել էր եւ առաջինի, եւ երկրորդի աճ, համապատասխանաբար, 22,7 տոկոսով եւ 3,7 անգամ։ Հարկ է նշել, որ ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժինը 2022 թվականին էլ ավելի է հեռացել 2021 թվականի օգոստոսի 178.2 մլն դոլար ռեկորդային մակարդակից։ Որպես համեմատություն բերենք 2019թ. նախաքովիդային դինամիկան. ՍԿՎ-ում արտաքին ակտիվների 26,2% և ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժինը 3,2% աճը ապահովել են ՄՀՊ-ի 26,1% աճ: Բանկային ոսկու մասնաբաժինը Հայաստանի ՄՀՊ-ում զրոյացվել է դեռևս 2003թ.դեկտեմբերին:
Հիշեցնենք, որ 2022 թվականի մայիսի սկզբին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) գործադիր խորհուրդը որոշում էր կայացրել Stand-By (SBA) համաձայնագրի շրջանակներում Հայաստանին տրամադրել 25.716 մլն SDR (մոտ 35 մլն դոլար), ինչի արդյունքում ծրագրով վճարումների ընդհանուր ծավալը կկազմի
308.8 մլն SDR (մոտ $415 մլն): ԱՄՀ-ի հաղորդագրության մեջ նշվել է, որ որոշումը հիմնադրամի գործադիր խորհուրդն ընդունել է առանց պաշտոնական քննարկումների, ավարրտելով SBA-ի վեցերորդ եւ վերջնական վերանայման ստուգումը, դրանով իսկ թույլ տալով պաշտոնական մարմիններին ներգրավել վերը նշված գումարը: Նույն հաղորդագրությունում նշվել է, որ եռամյա պահուստային համաձայնագրի (SBA) ցուցանիշները մնացել են բարձր ՝ չնայած մի շարք ներքին և արտաքին ցնցումներին: Շատ ավելի ուշ ՝ 2022 թվականի դեկտեմբերի 13-ին, ԱՄՀ-ը հաստատել է Հայաստանի մոտ 171.1 մլն դոլարի (128.8 մլն SDR) պահուստային վարկավորման եռամյա ծրագիրը, որը կազմում է ԱՄՀ-ում ՀՀ քվոտայի մոտ 100% - ը ։ Այս ծրագրի դեկտեմբերյան հաստատումից ի վեր Հայաստանին միանգամից հասանելի է դառնում 24.4 մլն դոլար (18.4 մլն SDR), իսկ մնացած գումարը տրամադրվելու է վեց կիսամյակային ամփոփիչ ստուգումներից հետո: Այս պահուստային ծրագիրը, Հայաստանի իշխանությունների հավաստմամբ, համարվում է կանխարգելիչ և թույլ կտա ապահովագրել վճարային հաշվեկշիռը շոկային հետևանքներից, ինչպես նաև խթան կհանդիսանա իշխանությունների ՝ բարեփոխումներ իրականացնելու ջանքերին ։ 2023 թվականի հունիսի կեսերին ԱՄՀ-ն նոր պահուստային ծրագրով (SBA) Հայաստանին տրամադրել է 18.4 մլն SDR (24.5 մլն դոլար) Stand-by վարկի հասանելիություն՝ ընդհանուր ծավալը հասցնելով 36.8 մլն SDR (49 մլն դոլար)։