Ուրբաթ, 25 Օգոստոսի 2023 18:36

Արմինֆո.Հայաստանում տնտեսական ակտիվության աճը 2023 թվականի հունվար-հուլիսին դանդաղել է մինչև  տարեկան 10,4% (մեկ տարի առաջվա 13,1% - ից)՝ ազդելով արտահանման և ներմուծման տեմպերի վրա։ Այս տարվա հուլիսին 2022 թվականի հուլիսի հաամեմատ տնտեսական ակտիվության աճն ավելի նկատելիորեն է դանդաղել՝ մինչև 6% (մեկ տարի առաջվա 19,4% - ից), ընդ որում, միայն 2023 թվականի հուլիսին աճը հունիսյան 9,9% - ից դանդաղել է մինչև 7,6%, ինչն ավելի ցայտուն է նկատվել նաև 2022 թվականի հուլիսին՝ մինչև 8,5% հունիսյան 17% - ից։ Այս մասին են վկայում ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի նախնական տվյալները։

 

2023թ. հունվար-հուլիս ամիսներին տնտեսական ակտիվության աճը մեծապես պայմանավորել է առևտրի հատվածը՝ 23% - ով, եւ փոքր-ինչ պակաս՝ շինարարության ոլորտը՝ 17,2% - ով, և ծառայությունների ոլորտը՝ 14,9% - ով, որոնց ֆոնին արդյունաբերական հատվածի աճը դանդաղել է մինչեւ լճացման 0,5%-ի, իսկ էներգահամալիրը հայտնվել է 3,5% անկման մեջ։ Վիճակագրական կոմիտեի հաշվետվություններում ագրոոհատվածի վերաբերյալ տվյալները 2019 թվականից ի վեր հրապարակվում են միայն եռամսյակային պարբերականությամբ: Մեկ տարի առաջ ՝ 2022 թվականի հունվար-հուլիսին, այս բոլոր ոլորտներն աճ էին ցույց տալիս. ծառայությունների ոլորտը՝ 27,5%, էներգահամալիրը՝ 14,9%, շինարարության ոլորտ ՝ 13,6%, առևտրի ոլորտը՝ 12,5%, արդյունաբերական ոլորտը՝ 7%։

 

Արդյունաբերական արտադրանքի գների ինդեքսը 2023 թվականի հունվար-հուլիսին 2022 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ չի փոխվել, ընդ որում, 2023 թվականի հուլիսին 2022 թվականի հուլիսի համեմատ աճելով 6,9% - ով, իսկ միայն 2023 թվականի հուլիսին աճելով մինչև 0,1% ՝ հունիսի 3% - ի համեմատ ։ Մեկ տարի առաջ նույն ժամանակահատվածներում արձանագրվել է այլ դինամիկա. արդյունաբերական արտադրանքի գների ինդեքսը 2022 թվականի հունվար-հուլիսին 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 6,3% - ով, 2022 թվականի հուլիսին 2021 թվականի հուլիսի համեմատ նվազել է 2,2% - ով, իսկ միայն 2022 թվականի հուլիսին նվազել է մինչև 4,9% ՝ հունիսի 2,9% - ից։

 

Իսկ ամսական կտրվածքով (2023թ. հուլիս ամսին) տնտեսական ակտիվության աճին վճռորոշ ազդակ է տվել շինարարության ոլորտը, չնայած տեմպերի ուժեղ դանդաղմանը, հունիսյան 20,1% - ից մինչև ներկայիս 12%, դրանով իսկ կրկնելով նախորդ տարվա վերընթաց միտման դանդաղումը ՝ հունիսյան 21,9% - ից մինչև հուլիսի 12,5% ։ Աճի տեմպին հաջորդում է առևտրի ոլորտը ՝ տեմպերի արագացմամբ ՝ հունիսյան 5,5% - ից մինչև հուլիսի 9,4%, մինչդեռ հուլիսին մեկ տարի առաջ աճը դանդաղել էր՝ 12,8% - ից մինչև 9,3%: Էներգետիկ համալիրի աճը  դանդաղել է հունիսյան 8,3% - ից մինչև հուլիսի 4,5%, մինչդեռ, անցյալ տարի աճի արագացում է նկատվել հունիսյան 6,4% - ից մինչև հուլիսի երկնիշ 13,8%: Դրանց մեծ տարբերությամբ հաջորդում է արդյունաբերական հատվածը, որը աճ է գրանցել հունիսյան 2,8%-ից մինչեւ հուլիսի 1,3%, ինչը շատ է տարբերվում անցյալ տարվա հուլիսյան դինամիկայից, երբ վատթարացում էր գրանցվում մինչեւ 3,2% անկում (հունիսյան 17,1% աճից) ։ Հուլիսին ամենացածր աճը ցույց է տվել ծառայությունների ոլորտը ՝ 1%, ինչպես հունիսին՝ չնչին 0,7%, ինչն, այնուամենայնիվ, ավելի լավ է թվում նախորդ տարվա հուլիսյան դինամիկայից, երբ 8% աճը փոխարինվեց 0,3% անկմամբ։

 

Տարեկան կտրվածքով (2023թ. հուլիս՝  2022թ. հուլիսի համեմատ) տնտեսական ակտիվության աճ է գրանցվել ոչ բոլոր ոլորտներում, մասնավորապես, էներգահամակարգն ու արդյունաբերական ոլորտը անկում են գրանցել, համապատասխանաբար, 8,5 և 2,4 տոկոսով (նախորդ տարվա 15,6 և 13,7 տոկոս աճի դիմաց) ։ Ամենամեծ աճն ապահովել են առևտրի և շինարարության ոլորտները, համապատասխանաբար, 20,4% և 17,8%, գրեթե նույն տեմպերն են ցույց տվել նաև մեկ տարի առաջ ՝ 21,3% և 16,8%: Ինչ վերաբերում է ծառայությունների ոլորտին, ապա այստեղ տարեկան աճի տեմպերը խիստ դանդաղել են ՝ նախորդ տարվա առաջընթաց 30,6% - ից հասնելով ներկայիս 5,8% - ի:

 

2023թ. հունվար-հուլիս ամիսների վիճակագրական տվյալների համաձայն ՝ բացարձակ մեծությամբ առաջատարի դիրքը պահպանում է առևտրի ոլորտը՝ 2.8 տրլն դրամ ($7.1 մլրդ) ծավալով։ Երկրորդ հորիզոնական է վերադարձել ծառայությունների ոլորտը ՝ 1.7 տրլն դրամ ($4.3 մլրդ) ՝ արդյունաբերական ոլորտը մղելով երրորդ տեղ՝ 1.4 տրլն դրամ ($3.6 մլրդ) ։ Եվ, հաշվի առնելով ագրովերամշակման ոլորտի տվյալների բացակայությունը, չորրորդ տեղում շինարարության ոլորտն է՝ 222.5 մլրդ դրամ (571.4 մլն դոլար) ։ 2023 թվականի հունվար-հուլիսին էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալը կազմել է 4938.8 մլն կվտ/ժամ, որից միայն հուլիսին՝ 668.6 մլն կվտ/ժամ:

 

Այս ֆոնին՝ Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունը 2023 թվականի հունվար-հուլիսին գերազանցել է 4 տրլն դրամը ($10.4 մլրդ)՝ տարեկան աճի արագացմամբ՝ 47.7% - ից մինչեւ 62.6%։ Դա պայմանավորված էր ինչպես արտահանման, այնպես էլ ներմուծման աճի արագացմամբ։ Մասնավորապես, արտահանման ծավալը տարեկան կտրվածքով աճել է 62,1% - ով ՝ մինչև 1.5 տրլն դրամ (3.8 մլրդ դոլար), իսկ ներմուծման ծավալը ՝ 63% - ով ՝ մինչև 2.5 տրլն դրամ (6.5 մլրդ դոլար), ինչը մի փոքր համեստ տեմպերով նկատվել է նաև մեկ տարի առաջ՝ 43.9% արտահանման և 50.1% ներմուծման գծով: Միայն 2023 թվականի հուլիսին արտաքին առևտրաշրջանառության անկումը ը դանդաղել է՝ հունիսյան 7,4%-ից մինչև հաշվետու 2,4%՝ 5,2%-ից մինչև 6,6% տեմպերի արագացմամբ ներմուծման դանդաղման պատճառով, երբ արտահանման դինամիկան դուրս է գալիս 11% անկումից 5,3% աճի, այն դեպքում, երբ մեկ տարի առաջ արտաքին առևտրաշրջանառության դինամիկայի շրջադարձը հունիսյան 20,2% աճից մինչև հուլիսի 0,5% անկում պայմանավորված էր արտահանման միտման վատթարացմամբ ՝ 38,2% աճից մինչև 4,9% անկում և ներմուծման աճի դանդաղմամբ ՝ 10,4% - ից մինչև 2,5%. Իսկ 2023թ. հուլիսին, 2022թ. հուլիսի համեմատ, արտաքին առևտրաշրջանառության աճի ուժեղ դանդաղումը ՝ 67,7% - ից մինչև 18,1%, պայմանավորված էր արտահանման աճի նույն արգելակմամբ ՝ 82,2% - ից մինչև 15,6%, իսկ ներմուծումը ՝ 58,8% - ից մինչև 19,7% ։

 

Նշենք, որ դրամի միջին հաշվարկային փոխարժեքը 2023 թվականի հուլիսին կազմել է 386,54 դրամ/$1, իսկ 2023 թվականի հունվար-հուլիսին՝ 389,33 դրամ/$1՝ 2022 թվականի հուլիսի 410,03 դրամ/$1-ի և 2022 թվականի հունվար - հուլիսի 460,06 դրամ/$1-ի դիմաց ։