Ուրբաթ, 15 Սեպտեմբերի 2023 14:04

Արմինֆո.2023 թվականի օգոստոսի 31-ի դրությամբ Հայաստանի պետական պարտքը կազմել է 11 մլրդ 387 մլն դոլար (4 տրլն 395 մլրդ դրամ)։ Այսպիսով, 8 ամսում ցուցանիշը դոլարային արտահայտությամբ աճել է 749.2 մլն դոլարով կամ 7% - ով, դրամային արտահայտությամբ՝ 208.5 մլրդ դրամով կամ 5% - ով։ Ընդ որում, հայկական դրամը պահպանում է 2022 թվականին "ամերիկացուց" նվաճած իր դիրքերը (դոլարը դրամի նկատմամբ արժեզրկվել է գրեթե 20 տոկոսով ՝ 480-ից հասնելով մոտ 385 դրամի) ։

 

Մասնավորապես, ՀՀ ֆինանսների նախարարության տվյալների համաձայն, 2023 թվականի հունվար-օգոստոս ամիսներին ամերիկյան արժույթով կառավարության պարտքն աճել է 757.7 մլն դոլարով կամ 7.5%-ով՝ 10 մլրդ 086,4 մլն դոլարից (2022 թվականի վերջին) մինչև 10 մլրդ 844.1 մլն դոլար, իսկ դրամային պարտքն աճել է 215.9 մլրդ դրամով կամ 5.4% - ով՝ մինչև 4 տրլն 185.6 մլրդ դրամ։

 

Արտաքին պարտքը (միջազգային կազմակերպությունների և օտարերկրյա պետությունների նկատմամբ Հայաստանի պարտքային պարտավորությունները, եվրապարտատոմսերի թողարկումից ստացված միջոցները) դոլարային արտահայտությամբ ավելացել է 194 մլն դոլարով (3.3%)' մինչև 6 մլրդ 088 մլն դոլար, դրամային արտահայտությամբ' 30.1 մլրդ դրամով կամ 1.3% - ով ' 2 տրլն 319.7 մլրդ դրամից մինչև 2 տրլն 349.9 մլրդ դրամ:

 

Ներքին պարտքն աճել է 563.8 մլն դոլարով (13.4% - ով) կամ 185.8 մլրդ դրամով ՝ 2022 թվականի վերջի 4 մլրդ 192.3 մլն դոլարից մինչև 4 մլրդ 756.1 մլն դոլար (1 տրլն 650 մլրդ դրամից մինչև 1 տրլն 835.7 մլրդ դրամ, 11.3% աճ)։

 

ԿԲ-ի դոլարային պարտքն աճել է 1.5% - ով կամ 8.5 մլն դոլարով՝ 551.3 մլն դոլարից կամ 217 մլրդ դրամից հասնելով 542.8 մլն դոլարի կամ 209.5 մլրդ դրամի։ Կառավարության երաշխիքներով տրամադրված վարկերի չափը նվազել է ինչպես դրամով, այնպես էլ դոլարով. 34.3 մլրդ դրամից մինչեւ 31.3 մլրդ դրամ, 87.1 մլն դոլարից, համապատասխանաբար, մինչեւ 81.1 մլն դոլար։

 

2023 թվականի օգոստոսի վերջին ներքին պարտքի տեսակարար կշիռը կառավարության պարտքի կազմում աճել է 2022 թվականի վերջի 41,6% – ից (2021 թվականի արդյունքներով ՝ 29.4%), մինչև 43.9% (ապրիլի վերջին ցուցանիշն ավելի բարձր էր ՝ մինչև 46.6%), իսկ դրամային պարտքը (ներգրավման արժույթը) ՝ 2022 թվականի վերջի 37,9% - ից աճել է մինչև 42.6% (2021 թվականի արդյունքներով ՝ 28.28%) ։ Ֆիքսված տոկոսադրույքով ներգրավվել է կառավարության պարտքի ընդամենը 16.3% - ը (17.1% ՝ 2021 թվականի արդյունքներով, 16.5% ՝ 2022 թվականի վերջին)։

 

Պարտքը պետք է վերադաարձվի

 

2023 թվականի 8 ամիսների ընթացքում զուտ փոխառությունների հաշվին բյուջեի դեֆիցիտի ֆինանսավորման ծավալը կազմել է 240.6 մլրդ դրամ (տարեկան ծրագիրը ը.տ. համար կազմում է 438.3 մլրդ դրամ)։ 252.6 մլրդ դրամ ներգրավվել է ներքին աղբյուրներից (պետական գանձապետական պարտատոմսերի տեղաբաշխում)' 310.9 մլրդ դրամ տարեկան ծրագրի դեպքում, 12 մլրդ դրամ' արտաքին աղբյուրներից (տարեկան ծրագիրը կազմում է 127.4 մլրդ դրամ):

 

Կառավարության պարտքի սպասարկմանը (տոկոսադրույքների վճարմանը) ուղղվել է տարեկան ծրագրով նախատեսված 272.9 մլրդ դրամից 136.1 մլրդ դրամ։

 

Կառավարության պարտքի մինչև 2054թ. մարման ժամանակացույցի համաձայն ՝ 2024 թվականին ս. թ. օգոստոսի վերջին ձևավորված կառավարության պարտքի (առանց ՀՀ ԿԲ պարտքի) մարման և սպասարկման համար Հայաստանը պետք է ուղարկի 1,5 մլրդ դոլարից մի փոքր ավելի, 2025-ին ՝ մոտ 2 մլրդ դոլար, 2029 - ին ՝ 1,4 մլրդ դոլարից մի փոքր ավելի գումար, իսկ 2031-ին ՝ ավելի քան 1,7 մլրդ դոլար։

 

31.08.2023 թ. դրությամբ կառավարության պարտքի չպահանջված մնացորդը կազմել է 4 մլրդ 468.5 մլն դոլար (31.12.2022 թ.՝ 4 մլրդ 503.9 մլն դոլար):

 

Հայաստանի վարկատուները

 

Հայաստանի կառավարության ամենախոշոր վարկատուն (արտաքին վարկեր) մնում է Համաշխարհային բանկը.Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկին և Զարգացման միջազգային ասոցիացիային բաժին է ընկնում ՀՀ պետական պարտքի 37.7% - ը: Երկրորդ խոշոր վարկատուն Ասիական զարգացման բանկն է ՝ 18.6%, երրորդ տեղում Արժույթի միջազգային հիմնադրամն է ՝ 7.6%, որին հաջորդում են Եվրասիական զարգացման բանկը ՝ 7.6%, և Եվրոպական ներդրումային բանկը՝ 2.9%: ԵՄ - ից արտաքին վարկերը արտաքին պարտքի կառուցվածքում կազմել են 1.6%, Գյուղատնտեսության զարգացման միջազգային հիմնադրամից՝ 1.2%, ՕՊԵԿ - ի Միջազգային զարգացման հիմնադրամից՝ 0.8%, ՎԶԵԲ - ից ՝ 1%: Խոշոր վարկատու երկրների շարքում առաջին տեղում ՌԴ-ն է, որին բաժին է ընկնում ՀՀ կառավարության արտաքին վարկերի և փոխառությունների 6.3% - ը, որին հաջորդում է Ֆրանսիան ՝ 5.5% - ը, ԳԴՀ-ն (ԿՖՎ) -

5.1%, Ճապոնիան ՝ 3.1%, Չինաստանը՝ 0.4%, իսկ ԱՄՆ՝ ՀՀ պետական պարտքի, ընդամենը, 0.2%, Աբու Դաբիի Զարգացման Հիմնադրամ՝ արտաքին պետական պարտքի  0.1%:

 

Ֆինանսական իշխանությունների կանխատեսումները

 

2023 թվականի պետական բյուջեի հիմքում դրված կանխատեսումների համաձայն, 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ կառավարության պարտքը կկազմի 4 տրլն 645 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 49,8% - ը և 2022 թվականի վերջի համեմատ կնվազի 0,3 տոկոսային կետով։