Ֆինանսների նախարար. Հայաստանի տնտեսությունը շարունակում է բարձր դիմադրողականություն դրսեւորել առկա մարտահրավերներին

Արմինֆո. Չնայած բարդ մարտահրավերներին ՝ Հայաստանի տնտեսությունը շարունակում է բավականին բարձր դիմադրողականություն ցուցաբերել այդ մարտահրավերներին ։ Այդ մասին նոյեմբերի 15-ին ՀՀ Ազգային ժողովում հայտարարել է ՀՀ ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը ՝ ներկայացնելով երկրի 2024 թվականի պետական բյուջեի նախագիծը։

Նախարարի խոսքով ՝ դրան հաջողվում է հասնել ՀՀ կառավարության և  Կենտրոնական բանկի կողմից իրականացվող մակրոտնտեսական կայունության հետևողական քաղաքականության շնորհիվ: Երկրում շարունակում են պահպանվել տնտեսական աճի բարձր տեմպերը, ՀՆԱ երկնիշ աճ ապահովվել է նաև ընթացիկ տարվա առաջին եռամսյակում, իսկ հունվար-սեպտեմբերի արդյունքներով տնտեսական ակտիվության աճը կազմել է 9,7 տոկոս: Այս պայմաններում, ինչպես ընդգծել է նախարարը, առկա են բոլոր նախադրյալները ընթացիկ տարվա արդյունքներով 7 տոկոս թիրախային ցուցանիշին հասնելու համար, իսկ ներկայիս միտումների պահպանման դեպքում, հնարավոր է, նաեւ ավելին։ Տնտեսության աճը, նախարարի ասելով, կրում էր նորարարական բնույթ, քանի որ ուղեկցվել է, մի կողմից, գործազրկության մակարդակի նվազումով, իսկ մյուս կողմից ՝ միջին աշխատավարձի էական աճով, որը գերազանցել է գնաճի տեմպերը։ Ս.թ. հունվար-սեպտեմբերին Հայաստանի քաղաքացիների միջին աշխատավարձն աճել է 5,7% - ով, իսկ միջին անվանական աշխատավարձը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 16,6% - ով ' կազմելով 262780 դրամ: Ընդ որում, իրական աշխատավարձը 2,8 տոկոս գնաճի պայմաններում աճել է 13,4 տոկոսով ։ Նախարարը հույս է հայտնել, որ այդ միտումները կպահպանվեն նաև 2024 թվականին։

Հովհաննիսյանը հավելել է, որ հաջորդ տարի ևս նախատեսվում է ապահովել երկրի տնտեսության 7 տոկոս աճ, իսկ հարկերի տեսակարար կշիռը երկրի ՀՆԱ-ում բարելավել 0,75%-անոց կետով, ինչի արդյունքում պետական գանձարանի հարկային եկամուտները կկազմեն 2 տրլ 566 մլրդ դրամ, ինչը 342 մլրդ դրամով կամ 15,4% - ով կգերազանցի 2023 թվականի պետական բյուջեի ցուցանիշները։ Չնայած տնտեսության աճի զգալի մասն ապահովել է ծառայությունների ոլորտը, աճ է գրանցվել նաև շինարարության ոլորտում։ Անկում է արձանագրվել միայն արդյունաբերության ոլորտում, և այդ ուղղությամբ կառավարությունն արդեն համապատասխան քայլեր է ձեռնարկել։ Ինչպես սպասվում է, առաջիկայում արդյունաբերական արտադրության զարգացման ուղղությամբ կիրականացվեն լրացուցիչ միջոցառումներ։

Նախարարն ընդգծել է, որ Հայաստանի տնտեսության կառուցվածքում որակական փոփոխություններ են տեղի ունենում, ինչը կապված է պետության տնտեսական ներուժի մեծ բացահայտման հետ: Մասնավորապես, զգալիորեն աճել են արտահանման հնարավորությունները, տպավորիչ հաջողություններ են գրանցվել տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում։

Նախարարը հավելել է, որ երկրի 2024 թվականի պետական բյուջեի նախագիծը նախորդ տարիներին իրականացվող քաղաքականության շարունակությունն է: Այն կառավարության 2021-2026 թվականների ծրագրի՝ թվով երրորդ բյուջեն է և լիովին համապատասխանում է ինչպես գործադիր իշխանության առաջնահերթություններին, այնպես էլ հաստատված միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրին։ Հաջորդ տարի պետբյուջեի ծախսերը կկազմեն 3 տրլ 017 մլրդ դրամ, ինչը 16% - ով կամ 417 մլրդ դրամով կգերազանցի ընթացիկ տարվա ցուցանիշները, որից կապիտալ ծախսերի ծավալները կկազմեն 695 մլրդ դրամ կամ 22% - ով (126 մլրդ դրամ) ավելի, քան 2023 թվականին։

Նշենք, որ ըստ պետական բյուջեի նախագծի, 2024 թվականին պաշտպանության ծախսերը կկազմեն 595 մլրդ դրամ, ինչը 7,3 տոկոսով կգերազանցի ընթացիկ տարվա ցուցանիշները, տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության գծով ծախսերը՝ 311,6 մլրդ դրամ։ Մասնավորապես, նախատեսվում է տարբեր աստիճանի վերանորոգում իրականացնել միջպետական մոտ 100 կմ, հանրապետական նշանակության 110 կմ և մարզային նշանակության 130 կմ ճանապարհահատվածներում: Նախատեսվում է նաև սկսել Հյուսիս-Հարավ - Քաջարան - Ագարակ (32 կմ), Սիսիան - Քաջարան (60 կմ) միջպետական մայրուղու, ինչպես նաև Քաջարանի թունելի կարևոր հատվածների շինարարությունը: Նախատեսվում է սկսել երեք ջրամբարների կառուցումը և ևս 15-ի համար փաստաթղթեր պատրաստել ։

Էկոնոմիկայի նախարարությանը նախատեսվում է հատկացնել 92 մլրդ դրամ։ Նման ուժեղ աճը պայմանավորված է դրամի փոխարժեքի ամրապնդումից հետո առաջացած դժվարությունները հաղթահարելու հարցում արտահանողներին աջակցելու միջոցառումներով, գյուղատնտեսության աջակցության նոր ծրագրերով, ինչպես նաեւ ֆոնդային բորսա ընկերությունների դուրս գալուն աջակցությամբ։

Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության բյուջեն կկազմի 745 մլրդ դրամ կամ 14% - ով ավելի, քան ընթացիկ տարում, առողջապահության նախարարությանը՝ 168 մլրդ դրամ(+18,4%) ՝ հիմնականում համընդհանուր բժշկական ապահովագրության ներդրման հետ կապված ծախսերի հաշվին ։ Նախատեսված են նաև մի շարք այլ նոր ծախսեր ։ Մասնավորապես, 3-րդ խմբի հաշմանդամներին դեղորայքի տրամադրման սուբսիդիաները 50 տոկոսից կաճեն մինչեւ 100 տոկոս։

Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության բյուջեն կկազմի 345 մլրդ դրամ կամ 38% - ով ավելի, քան 2023 թվականին։ Դա տեղի կունենա, հիմնականում, նոր դպրոցների և մանկապարտեզների կառուցման հաշվին ։

Բյուջեի դեֆիցիտը կկազմի շուրջ 340 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 3,2% - ը ։ Արդյունքում ՝ 2024 թվականի վերջին կառավարության պետական պարտքի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ կկազմի 48,4 տոկոս, այսինքն ՝ 50 տոկոսից ցածր։ Դա թույլ կտա ներգրավել նոր վարկային ռեսուրսներ և պահպանել դրական վարկային վարկանիշների հեռանկարները։ Դրա շնորհիվ Հայաստանը շարունակելու է դիտարկվել որպես պարտքի հուսալի վճարող, և տոկոսներն այդքան էլ բարձր չեն լինելու։