Չորեքշաբթի, 13 Դեկտեմբերի 2023 18:39

Արմինֆո.Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) Հայաստանի համար բացել է Stand-by (SBA) համաձայնագրի շրջանակում  մոտ 24.4 մլն դոլարի (18.4 մլն SDR) վարկի հասանելիություն, ինչի արդյունքում հասանելի ընդհանուր գումարը կկազմի շուրջ 73.3 մլն դոլար (55.2 մլն SDR): Այդ մասին նշվում Է ԱՄՀ հաղորդագրությունում, որում նաև ներկայացվում է 2023 թվականի համար Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի բարելավված կանխատեսումը՝ նախկին 5,5% - ից մինչև  7%, 2024 թվականին տեմպերի մինչև 5% դանդաղմամբ (ինչպես և սպասվում էր նախկինում):  Գնաճի առնչությամբ ԱՄՀ-ը նշում է Հայաստանում դրա արագ անկումը և կանխատեսում է մինչև 2024 թվականի կեսերը վերադարձ 4% թիրախային շեմին և կայունացում այդ նշաձողի մոտ։

 

Հաղորդագրությունում նշվում է, որ այդ որոշումը ԱՄՀ գործադիր խորհուրդն ընդունել է ս.թ. դեկտեմբերի 11-ի նիստում ՝ հիմք ընդունելով Հայաստանի հետ Stand-by (SBA) վարկային համաձայնագրի շրջանակներում 2023 թվականի IV հոդվածի վերաբերյալ ավարտված խորհրդակցությունները և երկրորդ վերանայման ամփոփումը ։ SBA պահուստային ծրագիրը դիտարկվում է որպես կանխարգելիչ միջոց:

 

Քաղաքականության հիմնական գերակայությունները ներառում են մակրոտնտեսական կայունության պահպանում, բյուջետային բուֆերների ստեղծում' հիմնական ենթակառուցվածքային և սոցիալական ծախսերին աջակցելու համար, բյուջետային ռիսկերի կառավարում, դրամավարկային քաղաքականության բարելավում, մակրոպրուդենցիալ և վերահսկողական համակարգ, ինչպես նաև տնտեսական կայունության ամրապնդում' աշխատուժի և արտադրանքի շուկաներում կառուցվածքային բարեփոխումների խթանման միջոցով, ֆինանսավորում և կառավարում:

 

ԱՄՀ հաղորդագրության մեջ նշվում է, որ Հայաստանի տնտեսության աճի բարձր տեմպը պահպանվել է 2023թ.ընթացքում, ինչի կապակցությամբ ընթացիկ տարվա համար ՀՆԱ-ի կանխատեսվող աճը որոշակիորեն բարելավվել է ՝ հաշվի առնելով ակտիվ մասնավոր սպառման և ներդրումների աջակցությունը: Իսկ միջնաժամկետ հեռանկարում, ԱՄՀ ակնկալիքներով, Հայաստանի տնտեսության աճը կհասնի իր մոտ 4,5 տոկոսի ներուժին, իսկ ծրագրի շրջանակներում կառուցվածքային բարեփոխումների հետևողական իրականացումը կարող է էլ ավելի մեծացնել պոտենցիալ աճը:

 

ԱՄՀ-ի կանխատեսմամբ ՝ ընթացիկ գործառնությունների հաշիվը 2023 և 2024 թվականներին կհասնի ՀՆԱ-ի 3% - ի ՝ կայուն սպառողական և ներդրումային պահանջարկի շնորհիվ: Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները և կապիտալի ներհոսքը նվազել են ։ Բյուջեի գերակատարումը պահպանվում է, ընդ որում ՝ ընդհանուր բյուջետային հաշվեկշիռը մնացել է պրոֆիցիտային մինչեւ 2023 թվականի սեպտեմբեր ՝ սպասվածից ավելի բարձր եկամուտների հավաքագրման եւ ծախսերի չկատարման պատճառով, չնայած իշխանությունների օպերատիվ ֆինանսական աջակցությանը ՝ Լեռնային Ղարաբաղից (Արցախ) բռնի տեղահանված քաղաքացիների կենսական կարիքները բավարարելու համար ։

 

ԱՄՀ գործադիր տնօրենի տեղակալ պարոն Բո Լին նիստի արդյունքների վերաբերյալ հանդես է եկել հետևյալ հայտարարությամբ: "Հայաստանի տնտեսությունը կարողացել է հաղթահարել վերջին արտաքին շոկերը և չափավոր գնաճի պայմաններում կայուն աճի բարենպաստ հեռանկարներ ունի ։ Ծրագրի արդյունավետությունը մնում է ընդհանուր առմամբ բավարար: Սակայն ներքին և արտաքին անորոշ իրավիճակը պահանջում է շրջահայաց քաղաքականության շարունակություն և բարեփոխումների իրականացման անխոնջ ջանքեր ։ 2024 թվականի բյուջեի քաղաքական ուղղվածությունը մակրոտնտեսական կայունության պահպանմանը և Լեռնային Ղարաբաղի փախստականներին մարդասիրական և զարգացման աջակցության տրամադրմանը ողջունելի է: Միջնաժամկետ հեռանկարում բյուջեի դեֆիցիտի աստիճանական կրճատումը, որը հիմնված է Հայաստանի բյուջետային կանոնների վրա, կապահովի պետական պարտքի պահպանումը չափավոր մակարդակում: Կառուցվածքային բյուջետային բարեփոխումների առաջընթացը, ներառյալ հարկային ծախսերի ռացիոնալացումը և պետական ձեռնարկությունների սեփականության քաղաքականությունը, կօգնի զսպել բյուջետային ռիսկերը և մոբիլիզացնել եկամուտները ՝ աջակցելու առողջապահության, սոցիալական պաշտպանության և կապիտալ նախագծերի առաջնահերթ ծախսերին":

 

Նրա խոսքով, Հայաստանի Կենտրոնական բանկի (ԿԲ) վարած դրամավարկային քաղաքականությունը համարժեք է, ինչն օգնել է նվազեցնել գնաճը: Նա կարծում է, որ ԿԲ-ի ակտիվությունը պետք է պահպանվի, եթե ուժեղ պահանջարկը ռիսկեր ստեղծի գնաճի հեռանկարների համար ։ "Գների կայունության նկատմամբ ռիսկայնությանը միտված մոտեցմանն անցնելու ԿԲ-ի ծրագիրը պետք է ապահովի գնաճի նպատակադրման համակարգի նկատմամբ վստահության պահպանումը ։ Հայաստանում ճկուն փոխարժեքը թույլ է տվել մեղմել արտաքին շոկերն ու պահուստային բուֆերներ ստեղծել։ Ֆինանսական հատվածում, հատկապես, բնակարանային հատվածում աճող ռիսկերի ֆոնին, ԿԲ-ն պետք է առաջ տանի պրուդենցիալ կարգավորումը և վերահսկողական բարեփոխումները: Ջանքերը պետք է կենտրոնանան կապիտալի բուֆերների պահպանման, վերահսկողական լիազորությունների և կարողությունների ամրապնդման, ինչպես նաև հակաճգնաժամային կառավարման ամրապնդման վրա", - նշել է պարոն Բո Լին:

 

Ամփոփելով՝ նա ընդգծել է, որ կառուցվածքային բարեփոխումների խթանումը կնպաստի կայուն և ներառական աճին: "Իշխանությունների ջանքերը աշխատուժի մասնակցության ավելացման և կառուցվածքային գործազրկության նվազեցման, ֆինանսների հասանելիության դյուրացման, արտահանման դիվերսիֆիկացման և կառավարման ամրապնդման ուղղությամբ կբարձրացնեն տնտեսական կայունությունը և հնարավոր աճը",-ամփոփել է պարոն Բո Լին: Նշենք, որ Հայաստանի Կենտրոնական բանկը դեկտեմբերի 12-ին թարմացրել է 2023 և 2024 թվականների ՀՆԱ-ի աճի կանխատեսումը ՝ նախկին 7,2 և 5,6 տոկոսից բարելավելով մինչև 8,3 տոկոս և 6,1 տոկոս՝ համապատասխանաբար: Համաշխարհային բանկը (ՀԲ) 2023 թվականին ակնկալում է Հայաստանի տնտեսության 4,4% աճ ՝ 2024 թվականին տեմպերի արագացմամբ մինչև 4,8%: ՎԶԵԲ-ը 2023 թվականի համար կանխատեսում է Հայաստանի ՀՆԱ-ի 6,5% աճ ՝ 2024 թվականին տեմպերի դանդաղմամբ մինչև 4,5%: ՀՀ 2024 թվականի բյուջեի նախագծում ամրագրված է 7 տոկոս տնտեսական աճ ՝ ՀՀ 2023 թվականի բյուջեում ամրագրված տեմպի նման։ Փաստացի վիճակագրական տվյալներով ՝ Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճը 2022 թվականին արագացել է մինչև երկնիշ 12,6% (2021 թվականի 5,8% - ից) ՝ գերազանցելով 8,5 տրլն դրամը (21,6 մլրդ դոլար ՝ 31.12.2022 թ. դրությամբ 393,57 դրամ/$1 փոխարժեքով), բայց հետո 2023 թվականին Հայաստանում տնտեսական ակտիվության աճը սկսել է դանդաղել ՝ հունվար - հոկտեմբերին հասնելով տարեկան 9,2% - ի ՝ ուղեկցվելով արտահանման և ներմուծման վերընթաց տեմպերի արգելակմամբ: