Հայաստանը չի կարողացել բարձրացնել գինեգործության արտահանման գրավչությունը . հետազոտություն

Արմինֆո. Մենք պարծենալու բան չունենք. մեր գինեգործության ոլորտն ավելի արտահանմանն ուղղված չի դարձել։ Այդ մասին հայտարարել է "Ամերիա" ընկերությունների խմբի կառավարչական խորհրդատվական ծառայության գործընկեր և ղեկավար Տիգրան Ջրբաշյանը ՝ ներկայացնելով ընկերության "Գինու արտահանման այլընտրանքային շուկաներ" հետազոտության արդյունքները:

Վերլուծելով իրավիճակը վերջին 5 տարիների կտրվածքով ՝ նա նշել է, որ գինու արտադրության և արտահանման ծավալների աճի տեմպերը համաչափ են և գրեթե հավասար դինամիկա են դրսևորում։ Մասնավորապես, նշված ժամանակահատվածում Հայաստանում գինու արտադրությունն աճել է 25% - ով ՝ արտահանման մատակարարումների 23% աճի դեպքում։ <Երբ մենք փորձում ենք հասկանալ գինի արտահանելու մեր պատրաստակամությունը, ապա գալիս ենք այն համոզման, որ մեր արտադրողները դեռ պատրաստ չեն արդյունաբերական մասշտաբով արտահանման: Եվ սահմանափակումներից մեկը ոչ թե խաղի կանոններն են, այլ՝ հենց արտադրողները", - ասել է փորձագետը, նշելով, որ Հայաստանում արտադրվող գինու ծավալը չի կազմում Վրաստանի գինեգործության ծավալի անգամ 10% - ը։

Նա այս առումով պարզաբանել է, որ Հայաստանում շատ թույլ մակարդակի վրա է սերտիֆիկացման պրակտիկան, ինչպես նաև լուրջ խնդիրներ կան գինու բրենդավորման և լեյբլինգի հետ կապված ։ Հանուն արդարության Ջրբաշյանը նշել է, որ բրենդինգի և լեյբլինգի հետ կապված իրավիճակը վերջին տարիներին որոշակիորեն բարելավվել է, սակայն դեռևս կան որոշակի խնդիրներ ՝ կապված միջազգային չափանիշներին համապատասխանելու հետ: Բացի այդ, նա նշել է նաև շուկայի պահանջների պահպանման, նիշային շուկաներում դիրքավորման հետ կապված թերությունները (օրգանական, բիոդինամիկ գինիներ) ։ Ի թիվս այլոց՝ փորձագետը կարևորել է նաև ոլորտում թվային տեխնոլոգիաների զարգացումը և ecommerce-ը:

Ընդ որում, որպես Հայաստանի գինեգործության հիմնական մարտահրավերներ Ջրբաշյանը նշել է որակյալ խաղողի անբավարար քանակը, որից հնարավոր լիներ որակյալ գինի արտադրել: Ընդ որում, նա նշել է, որ իրականացված հետազոտության համաձայն, Հայաստանում խաղողի ընդամենը 15-18 տոկոսն է օգտագործվում գինի պատրաստելու համար, մնացած ծավալը գնում է կոնյակի արտադրությանը, եւ քանի որ խաղողի զգալի մասը Կոնյակի  սորտերն են:

Միաժամանակ, նրա խոսքով, հայ գինեգործների բիզնեսը միայն սահմանափակ քանակով է համապատասխանում պարենային անվտանգության պահանջներին, կան սահմանափակ ռեսուրսներ փոքր թորման արտադրությունների որակի վերահսկման համար, որոնց թիվը վստահորեն աճում է: Նաև չափազանց թանկ են տրանսպորտային և լոգիստիկ ծախսերը միջազգային շուկա դուրս գալու համար ։ Խնդիրներ կան մատչելի ֆինանսական ռեսուրսների հասանելիության հետ կապված, գինեգործների մարքեթինգային հմտությունները ցածր են, խաղողի աճեցման փուլում Good Agricultural Practices (GAP) - ի կիրառման մակարդակը անբավարար է, ինչպես նաև մասնատված հողատարածքներն անարդյունավետ են օգտագործվում։

Խոսելով այն մասին, թե ինչ է անում պետությունը ոլորտի զարգացման և մասշտաբավորման համար, Տիգրան Ջրբաշյանը նշել է, որ այսօր գինեգործները կարող են օգտվել լիզինգի աջակցության պետական ծրագրից ՝ անհրաժեշտ տեխնիկա, սարքավորումներ և այլն ձեռք բերելու համար: Գինեգործական տնտեսությունների համար հասանելի է նաև ինտենսիվ այգիների հիմնման սուբսիդավորման ծրագիրը, քանի դեռ գործում է ԱԱՀ վճարումից ազատման ռեժիմը և նորաստեղծ խաղողի այգիների հետ կապված որոշակի հարկային արտոնություններ:

Նշենք, որ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով ՝ 2023թ. հունվար-նոյեմբեր ամիսներին երկրում արտադրվել է 12,5 մլն լիտր գինի, ինչը 14,1 տոկոսով գերազանցում է նախորդ տարվա 2,7 տոկոս կրճատման ցուցանիշը ։

Մաքսային ծառայության տվյալներով՝ 2023թ. առաջին կիսամյակում Հայաստանը գինու արտահանման ծավալներն ավելացրել է 17,6% - ով՝ մինչև 1,9 մլն լիտր, մաքսային արժեքի 12% աճի դեպքում ՝ մինչև 6,9 մլն դոլար։

Արտահանվող գինու հիմնական ծավալը բաժին է ընկել ռուսական շուկային՝ 85,5 տոկոս մասնաբաժնով ։ Մեծ տարբերությամբ հաջորդում են ԱՄՆ-ը (4,2%), Բելառուսը (2,4%), Բելգիան (1,3%), Ֆրանսիան (1,2%), Իտալիան (0,9%), Լիտվան (0,7%), Վրաստանը, Լեհաստանը, Ղազախստանը (0,4-ական%), Չինաստանը (0,3%), Չեխիան (0,2%), ԱՄԷ-ն (0,1%): Ավելի քան 1000 լիտրն արտահանվել է էստոնիայի, Ավստրալիայի, Ղրղզստանի, Ճապոնիայիա, Ուկրաինայի, Իսրայելի, Հունաստանի, Դանիայի, Գերմանիայի, Կանադայի, ՄԹ շուկաներ։ 1000 լիտրից պակաս  ուղարկվել է Բուլղարիա, Շվեյցարիա, Լատվիա, Կուբա, Մալթա, Նիդերլանդներ, Շվեդիա, Ֆինլանդիա, Իսպանիա, Բենին և Պորտուգալիա: