2023 թվականին Հայաստանի հարկային եկամուտներն առաջ են անցել տնտեսության աճից. ՊԵԿ նախագահ

Արմինֆո. 2023 թվականին Հայաստանում հարկերի հարաբերակցությունը համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) նկատմամբ, նույնիսկ, հաշվի առնելով հիփոթեքի գծով եկամտահարկի վերադարձը, կազմել է 23,9 տոկոս, ինչը 0,8 տոկոսային կետով բարձր է նախորդ տարվա ցուցանիշից։ Այդ մասին մարտի 13-ին ԱԺ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում հայտարարել է ՊԵԿ նախագահ Ռուստամ Բադասյանը՝ ներկայացնելով ՊԵԿ-ի անցած տարվա գործունեությունը ։

Բադասյանի խոսքով ՝ 2023 թվականին հարկային եկամուտներն ավելի արագ են աճել, քան տնտեսությունը (Հայաստանի ՀՆԱ-ն 2023 թվականին աճել է 8,7 տոկոսով-խմբ.), ինչը խոսում է վարչարարության ոլորտում հաջող հարկային քաղաքականության և ստվերային շրջանառությունների կրճատման մասին։

Բացարձակ արտահայտությամբ տարվա ընթացքում հարկային եկամուտներն ավելացել են 296 մլրդ դրամով կամ 15,4%-ով և կազմել 2 տրլն 222 մլրդ դրամ: 2021 թվականի համեմատ ցուցանիշն աճել է 635 մլրդ դրամով կամ 40%-ով, իսկ 2020 թվականի համեմատ՝ 837 մլրդ դրամով կամ 60.4%-ով: Իսկ եթե դիտարկենք 2017 թվականը, մինչև, այսպես կոչված, "թավշյա հեղափոխությունը" (Փաշինյանի կառավարությունը ձևավորվել է 2018-ի մայիսին-խմբ.), ՀՆԱ-ի նկատմամբ հարկերն աճել են գրեթե 92% - ով:

Ընդ որում, աճ է արձանագրվել բոլոր հարկատեսակների գծով, բացառությամբ պետական տուրքի (39,4 մլրդ դրամի անկում) և ռոյալթիների (40 մլրդ դրամ): Ռոյալթիների անկումը (բնական ռեսուրսների մշակման իրավունքի վարձավճար) հիմնականում պայմանավորված է մետաղների միջազգային գների անկմամբ ։ Պետական տուրքի գծով հետընթացը կապված է պղնձի եւ մոլիբդենի խտանյութերի արտահանման տուրքից հրաժարվելու հետ ։

Այսպես, ԱԱՀ-ի գծով աճը կազմել է 12,9 տոկոս կամ 87,6 մլրդ դրամ, շահութահարկի գծով ՝ 44 տոկոս կամ 98,7 մլրդ դրամ, շրջանառության հարկի գծով աճը կազմել է 8,1 տոկոս, իսկ եկամտահարկի գծով ՝ 16,8 տոկոս։

Բադասյանը ներկայացրել է նաև "հետաքրքիր վիճակագրություն"։ Այսպես, եթե վերցնենք 2013-2017թթ. ընկած ժամանակահատվածը, ապա կարելի է տեսնել, որ 5 տարվա հարկային հավաքագրումների աճը կազմել է միջինը ընդամենը 279,5 մլրդ դրամ, իսկ ահա 2019-2023թթ. ընդհանուր աճը կազմել է 963,5 մլրդ դրամ։

Հարկ վճարողներին և ֆիզիկական անձանց վերադարձվել է շուրջ 362.9 մլրդ դրամ, որը նախորդ տարվա ցուցանիշը գերազանցում է 100.1 մլրդ դրամով կամ շուրջ 38.1% - ով: ԱԱՀ-ի վերադարձը կազմել է 288,4 մլրդ դրամ ՝ 2022 թվականի ցուցանիշը գերազանցելով 75,4 մլրդ դրամով կամ 35,4% - ով ։ 2023 թվականին պետությունը < հիպոթեքայիններին > վերադարձրել է 52 մլրդ դրամ եկամտահարկ, 2017 թվականին ցուցանիշը կազմել է ընդամենը մոտ 4 մլրդ դրամ։

Հաշվարկային փաստաթղթերի (ներառյալ ՀԴՄ կտրոնների) տվյալներով՝ 2023 թվականին իրականացվել է 12,2 տրլն դրամի 648,7 մլն գործարք ՝ նախորդ տարվա ցուցանիշը գերազանցելով 45 մլն գործարքով և 2,1 տրլն դրամով։

ԵԱՏՄ ընդհանուր կաթսայից մուտքերը 2022 թվականի համեմատ 2023 թվականին աճել են 32% - ով ։ Ընդ որում, Հայաստանը միիության ընդհանուր բյուջե է ուղղել շուրջ 187,5 մլրդ դրամ, իսկ ստացել է 73 մլրդ դրամ։