Հայաստանի բանկերի ֆինանսական վարկանիշ. 2023 թվականին ապահովված վարկավորման աճը բավարար չի եղել շահույթն անկումից փրկելու համար

Արմինֆո.Հայաստանի բանկային հատվածում վարկավորման ծավալի աճը 2023 թվականին արագացել է ՝ 13%-ից մինչեւ 21%՝ հասնելով 5.8 տրլն դրամի (14.2 մլրդ դոլար)։ Սակայն, պարզվել է, որ դա բավարար չէր շահույթն անկումից փրկելու համար, որը 2022 թվականին 3 անգամ աճից հետո 2023 թվականին կրճատվել է 9,2% - ով՝ կազմելով 229.9 մլրդ դրամ (567.9 մլն դոլար)։ Այդ մասին են վկայում ԱրմԻնֆո-ի պատրաստած Հայաստանի բանկերի  ֆինանսական վարկանիշի 31.12.2023 թ. տվյալները։

Ամենայն հավանականությամբ, պատճառը թունավոր վարկերի վերաֆինանսավորման լիմիտի սպառումն է, որը հնարավորություն էր տալիս գոնե կարճ ժամանակահատվածում առողջացնել դրանք: Այդ մեթոդից հրաժարվելու հետեւանքով սկսել է աճել ժամկետանց վարկերի պորտֆելը, որի կառուցվածքում էլ ավելի է մեծացել անհուսալի վարկերի բարձր ռիսկային խմբի դոմինանտը։ Այս համատեքստում հարկ է հիշեցնել, որ ժամկետանց վարկերի ամենամեծ ծավալով աչքի են ընկնում սպառողական վարկերը։ Իհարկե, որպես արդյունք, թունավոր վարկերի դուրսգրումներն սկսել են ճնշել շահույթը, որը 2023 թվականին այլևս չուներ այն սնուցումը արտարժույթով գործարքներից, քարտերով և փոխանցումներով՝ ռելոկանտների հոսքի ֆոնին, որը թույլ տվեց 2022 թվականին գերշահույթ վաստակել։ «Հեշտ փողերը»՝ բարձր վարկային տոկոսադրույքների հետ միասին, թույլ տվեցին ժամանակավորապես մոռանալ եկամուտների հիմնական և կայուն հոդվածի' վարկավորման մասին: Որպես արդյունք՝ մեկ տարի անց, արժույթին առնչվող գործարքներից շահույթը նվազեց 35,3% - ով: Վերսկսվեց ժամկետանց վարկերի աճը՝ վարկային պորտֆելում NPL-ի մասնաբաժինը ձևավորելով 6% - ի մակարդակում, որոնց ծավալում շուրջ 40% - ը դասակարգվել է որպես անհուսալի։

Քանի որ վարկային ակտիվությունը կախված է փողի արժեքից, ապա տոկոսադրույքների հետագա նվազման դեպքում, դրամավարկային քաղաքականության մեղմացման ընդհանուր համաշխարհային միտման ֆոնին, կարելի է ակնկալել դրա նկատելի աճ, սակայն դա, ամենայն հավանականությամբ, կարտահայտվի առևտրա-սպեկուլյատիվ հատվածի կարճաժամկետ ֆինանսավորմամբ, հանրային սննդի և ծառայությունների ոլորտում, պետության կողմից աջակցվող հիփոթեքում, բայց ոչ արդյունաբերության երկարաժամկետ ֆինանսավորմամբ ՝ ցածր մարժայով և հեռավոր վերադարձով։