ՀՀ ՊԵԿ. Առաջին կիսամյակում «հիփոթեքայիններին» վերադարձվել է 8 մլրդ-ով ավելի եկամտահարկ, քան 2023 թվի նույն ժամանակահատվածում

Արմինֆո. Հիփոթեքային վարկավորման շրջանակներում եկամտահարկի վերադարձը 2024 թվականի առաջին կիսամյակում 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 8 մլրդ դրամով։ Այդ մասին սեպտեմբերի 2-ին ԱԺ ֆինանսաբյուջետային հարցերի հանձնաժողովի նիստում հայտարարել է ՊԵԿ նախագահ Ռուստամ Բադասյանը ՝ պետական բյուջեի առաջին 6 ամիսների կատարման հաշվետվության քննարկման ժամանակ ։

Մասնավորապես, հաշվետու ժամանակահատվածում շահառուների թիվը կազմել է 42 053 մարդ, վերադարձվող եկամտահարկի չափը հասել է 32 միլիարդի՝ 2023-ի նույն ժամանակահատվածի 24 մլրդ դրամի փոխարեն:

Հիշեցնենք, որ ծրագիրը գործում է 2014թ. նոյեմբերից. այն քաղաքացիները, ովքեր հիփոթեքային վարկավորմամբ բնակարան են ձեռք բերում առաջնային շուկայից (բնակարաններ նորակառույցներում կամ նոր առանձնատներ), ստանում են հիփոթեքի տոկոսների չափով եկամտահարկի վերադարձ:

Եթե 2015 թվականին եկամտահարկի վերադարձին ուղղվել է 273 մլն դրամ, ապա 2022 թվականին շահառուների թիվը կազմել է 29 199, իսկ վերադարձված գումարը կազմել է 36,5 մլրդ դրամ, 2023 թվականին ծրագրի 38 911 շահառուներին վերադարձվել է 51,9 մլրդ դրամ ։ Ընդհանուր առմամբ, 2015-2023 թվականների ընթացքում պետական բյուջեից եկամտահարկի վերադարձի ծրագրից օգտված քաղաքացիներին վերադարձվել է 141.1 մլրդ դրամ: Այս տարի ակնկալվում է, որ վերադարձված գումարը կկազմի շուրջ 72 մլրդ դրամ։

Դեռևս 2017 թվականին Հայաստանի ֆինանսական իշխանությունները հայտարարել էին, որ իրավական նորմը նպատակ ուներ ոլորտում կայուն և վճարունակ պահանջարկ ձևավորել, ինչպես նաև լուծել սոցիալական խնդիրներ: Արդյունքում՝ իշխանությունները սկսել են տարբեր սահմանափակումներ կիրառել։

2022 թվականի հուլիսի 1-ից Երևանում մեկնարկել է հիփոթեքային վարկի եկամտահարկի վերադարձի համակարգի աստիճանական վերացումը։ Գործընթացը մեկնարկել է մայրաքաղաքի կենտրոնից և կավարտվի 2025 թվականին։ Այս տարվա սկզբին Հայաստանի կառավարությունն առաջարկել է նվազեցնել եկամտահարկի առավելագույն չափը, որը պետությունը վերադարձնում է <հիփոթեքայինին>՝ մեկ գործարքի շրջանակում ոչ ավելի, քան 750 հազար դրամ՝ գործող 1,5 մլն դրամի փոխարեն (եռամսյակի համար)՝ հիփոթեքային գործարքներով 2025 թվականի հունվարի 1 - ից։

Բացի այդ, Հայաստանի իշխանությունները ցանկանում են 2029 թվականից ամբողջությամբ չեղարկել հիփոթեքային վարկերի համար եկամտահարկի վերադարձը ։ Չեղարկումը կլինի աստիճանական։ Այսպես, 2027 թվականի հունվարի 1 - ից հետո առաջնային շուկայում հիփոթեքային վարկերի եկամտահարկը չի վերադարձվում, եթե գույքը գտնվում է Երևան քաղաքին հարող մարզերում ՝ Արագածոտնում, Արարատում, Արմավիրում և Կոտայքում ։ 2029 թվականի հունվարի 1-ից հարկերի վերադարձը չի գործի նաև մյուս մարզերում ։ Սահմանափակումները չեն տարածվելու սահմանամերձ բնակավայրերի վրա ։

Ավելի վաղ hetq.am-ը հրապարակել էր Ֆինանսների նախարարության աշխատանքային փաստաթուղթը, որով քննարկվում է հիփոթեքային վարկերի մարմանն ուղղվող եկամտահարկի վերադարձի 20%-ով հարկման հնարավորությունը։ Կառավարության պատրաստած "Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին" օրենքի նախագծում (որը դեռ քննարկվում է կառավարությունում), մասնավորապես, նշվում է, որ նախաձեռնությունը կոչված է վերականգնելու սոցիալական արդարությունը, քանի որ, գործնականում, այնպես է ստացվել, որ վերադարձի համակարգից օգտվում են առավելապես բարձր աշխատավարձ ստացող քաղաքացիները: Արդյունքում՝ նրանք իրականում չեն վճարում եկամտահարկը կամ վճարում են դրա միայն մի փոքր մասը, մինչդեռ, համեմատաբար ցածր եկամուտ ունեցող մարդիկ ամբողջությամբ վճարում են 20% հարկը, քանի որ նրանք համակարգի շահառու չեն: Օրենքի փոփոխությունների ընդունմամբ համակարգի բարձր վարձատրվող օգտատերերը կսկսեն եկամտահարկի գոնե մի մասը վճարել պետությանը։