Ձիթապտղի յուղով կարտոֆիլը Հայաստանում դելիկատես է դառնում

Արմինֆո. Կարտոֆիլի և ձիթապտղի յուղի գները ռեկորդ են սահմանել Հայաստանում։ Ինչպես վկայում է ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած 2024 թվականի օգոստոսի վերջի գնաճի մանրամասն հաշվետվությունը, 2023թ. նույն ամսվա համեմատ հանրապետությունում կարտոֆիլը թանկացել է 41.1% - ով, իսկ ձիթապտղի յուղը՝ տարեկան 14.6% - ով:

Ընդ որում, ըստ վիճակագիրների, ընդհանուր առմամբ բանջարեղենը տարեկան կտրվածքով թանկացել է 15 տոկոսով։ Հավկիթն, օրինակ, թանկացել է 8,3 տոկոսով։

Այս համատեքստում հարկ է նշել, որ կարտոֆիլի բերքը, ըստ 2023 թվականի վիճակագրական տվյալների (բերքի ամսական հաշվետվությունները չեն հրապարակվում), աճել է 4% - ով՝ մինչեւ 3645321 ցենտներ (կամ 364,5 հազար տոննա)։ Ընթացիկ տարվա առաջին կիսամյակում հավաքվել է 43,2 հազար տոննա կարտոֆիլ ՝ տարեկան 1,6% անկմամբ, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ նույն ժամանակահատվածում կարտոֆիլի բերքահավաքի գրեթե նույն ծավալի դեպքում (43,9 հազար տոննա առաջին կիսամյակում) արձանագրվել է տարեկան 27,6% աճ:

Ս.թ. օգոստոսի սկզբին հրապարակված 2023 թվականի մաքսային տվյալների համաձայն, Հայաստանից արտահանվել է 710,1 տոննա կարտոֆիլ՝ 260,5 հազար դոլար մաքսային արժեքով, ծավալի  2,5% եւ արժեքի  5,8% տարեկան անկմամբ, ինչը շատ ավելի համեստ է թվում, քան 2022 թվականին այդ ցուցանիշների մի քանի անգամ տպավորիչ անկումը։ Ընդ որում, արտահանվող կարտոֆիլի ողջ ծավալը, ինչպես նախկինում, արտահանվում է Ռուսաստան։

Ինչ վերաբերում է ձիթապտղի յուղին, ապա այս ապրանքը Հայաստան է ներկրվում, հիմնականում, Իտալիայից և Իսպանիայից՝ ընդհանուր 60%, ևս մեկ քառորդը սստացվում է Ռուսաստանից։ 2023 թվականի մաքսային տվյալներով արձանագրվել է ձիթապտղի յուղի ներմուծման անկում՝ ծավալը 15,6% - ով, իսկ մաքսային արժեքը ՝ 4% - ով՝ մինչև 318,2 տոննա և 2122 հազար դոլար։ Իսկ ձիթապտղի յուղի արտահանումը և ծավալով, և մաքսային արժեքով զգալիորեն պակաս է ՝ 24,8 տոննա ՝ 244 հազար դոլարով, 2023 թվականի ընթացքում մի քանի անգամ անկմամբ, ընդ որում, ողջ ծավալը մատակարարվում է ՌԴ։ Որպես համեմատություն նշենք, որ 2022 թվականին արձանագրվել է ինչպես ձիթապտղի յուղի ներմուծման ծավալի, այնպես էլ մաքսային արժեքի 3-3, 3 անգամ տպավորիչ աճ, և նույն թվականին Հայաստանը սկսել է այդ ապրանքն արտահանել Ռուսաստան։

Վերը նկարագրված պատկերը խոսում է այն մասին, որ հենց այդ մթերքների արտադրության և ներմուծման (կարտոֆիլի բերքի և ձիթապտղի յուղի ներկրման) անկումն է առաջացրել դեֆիցիտ, որն էլ, ըստ երևույթին, գների բարձրացման պատճառ է դարձել։