2025 թվականին Հայաստանի պետական գանձարանից շուրջ 1,2 մլրդ դրամ կուղղվի Արցախից բռնի տեղահանված անձանց աջակցության ծրագրերին

Արմինֆո. 2025 թվականին Արցախի ավելի քան 100 հազար բռնի տեղահանված քաղաքացիների աջակցության տարբեր ծրագրերին Հայաստանի պետական գանձարանից կուղղվի շուրջ 1,2 մլրդ դրամ ։ Այդ մասին ասվում է գալիք տարվա պետական բյուջեի նախագծին կից ուղերձում։

Փաստաթղթի համաձայն, կրթության գծով կհատկացվի 1 մլրդ 133 մլն դրամ, որից 930,6 մլն դրամը՝ ՀՀ - ում կրթություն ստացող ուսանողների ուսման վարձի փոխհատուցման, 202,8 մլն դրամը՝ ուսուցիչների աջակցության ծրագրի համար:

Աշխատանքի և սոցիալական պաշտպանության ոլորտի համար նախատեսված է 42 մլն դրամից մի փոքր ավելի գումար, այդ թվում. "Սոցիալական աջակցություն Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված անձանց կեցության և այլ ծախսերը ծածկկելու համար" ծրագրին' 35 մլն դրամ, "Լեռնային Ղարաբաղի առանձին շրջաններից բռնի տեղահանված ընտանիքների համար բնակարանների մատչելիության ապահովման համար պետական աջակցություն" ծրագրի համար նախատեսված է ավելի քան 7 մլն դրամ:

Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածներն ընդգրկված են նաև "Կենսաթոշակային ապահովում", "ժողովրդագրական վիճակի բարելավում", "Սոցիալական աջակցություն անաշխատունակության դեպքում", "Աջակցություն խոցելի սոցիալական խմբերին", "Զբաղվածություն" և մի շարք այլ ծրագրերում:

Ավելի վաղ՝ 2023 թվականի նոյեմբերին, ՀՀ Ֆինանսների նախարարությունից ԱրմԻնֆո-ին հաղորդել էին, որ 1993-2023 թվականներին Հայաստանի Հանրապետության կողմից Արցախի Հանրապետությանը տրամադրված միջպետական վարկերի ընդհանուր գումարը կազմել է 1 տրլն 155 մլրդ 973 մլն դրամ կամ, ընթացիկ փոխարժեքով, մոտ 2.9 մլրդ դոլար: Այն ժամանակ, ընդհանուր առմամբ, Արցախի Հանրապետությանը տրամադրված վարկերի չափը կազմում էր հենց Հայաստանի Հանրապետության պետական պարտքի մոտ 25 տոկոսը (11,3 մլրդ դոլար)։

Այսպես, 1993-2000թթ. Հայաստանն Արցախին արտոնյալ պայմաններով (տարեկան 0,01% տոկոսադրույքով) շուրջ 43,4 մլրդ դրամի վարկեր է տրամադրել, 2001-2003թթ.՝ տարեկան 9-9, 5 մլրդ դրամ, 2004 - 2018թթ. ցուցանիշն աճել է շուրջ 11 մլրդ դրամով (տարեկան)՝ հասնելով 51,4 մլրդ դրամի։ 2019 թվականին կառավարությունը Ստեփանակերտին հատկացրել է 57,8 մլրդ դրամի միջպետական վարկ, 2020 թվականին ՝ 75,1 մլրդ դրամ, մինչև 2021 թվականը կտրուկ ավելացնելով գումարը գրեթե կրկնակի՝ մինչեւ 128,7 մլրդ դրամ։ Նախորդ տարի վարկերի փաստացի ծավալը հասել է 176 մլրդ դրամի ("2022թ. ՀՀ պետական բյուջեի մասին" օրենքով հաստատված 144 մլրդ դրամի դիմաց)։ 2023 թվականին, չնայած ՀՀ պետական բյուջեով ցուցանիշն արձանագրվել է 136 մլրդ դրամի մակարդակում, այնուհետև ճշգրտվել է մինչև 156,4 մլրդ դրամ, ըստ ֆինանսների նախարարության, 2023 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ փաստացի հատկացված միջոցների չափը կազմել է շուրջ 145 մլրդ 175 մլն դրամ։

1993-2021թթ. տրամադրված վարկերի մարման ժամկետը սահմանվել է 2025թ. հունվարի 1-ը, 2022թ. տրամադրված վարկերի մարման ժամկետը՝ 2026թ. հունվարի 1-ը, իսկ 2023թ. տրամադրված վարկերի մարման ժամկետը՝ 2027թ. հունվարի 1 - ը: Մինչև մարման ժամկետը հաշվեգրված տոկոսները կազմում են 1 մլրդ դրամից մի փոքր ավելի, նշել էին Ֆինանսների նախարարությունում։

Համապատասխան ծախսային հոդվածը 2024 թվականի ՀՀ պետական բյուջե մուտքագրելն այլևս իմաստ չուներ, քանի որ 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Բաքուն լայնածավալ ռազմական գործողություններ սկսեց Արցախի դեմ։ Սեպտեմբերի 20-ին ԼՂՀ իշխանությունները համաձայնելցին զինաթափել ԼՂՀ պաշտպանության բանակը և բանակցել: Սեպտեմբերի 24-ին սկսվեց հայերի արտագաղթը Լեռնային Ղարաբաղից (Արցախի Հանրապետություն), իսկ սեպտեմբերի 28-ին ԼՂՀ նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հրամանագիր ստորագրեց 2024 թվականի հունվարի 1-ից Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության գոյությունը դադարեցնելու և բոլոր պետական հաստատությունները լուծարելու մասին ։