Երեթշաբթի, 8 Հոկտեմբերի 2024 16:50

Արմինֆո. 2024 թվականի արդյունքներով Հայաստանի պետական գանձարան, ընթացիկ տարվա ծրագրային ցուցանիշի համեմատ, 158 մլրդ դրամով պակաս հարկային եկամուտներ և տուրքեր կմուտքագրվի։ Արդյունքում ՝ պետբյուջեի ծախսերը կկրճատվեն 130 մլրդ դրամով։ Այս մասին հաղորդել են ՀՀ ֆինանսների նախարարությունից՝ ԱրմԻնֆո-ի գրավոր հարցմանն ի պատասխան:

 

Այսպես, համաձայն "ՀՀ 2024թ. պետական բյուջեի մասին" ՀՀ օրենքի ՝ ՀՆԱ-ի 7% աճի ապահովման պայմաններում Հայաստանի պետական գանձարանի եկամուտները կկազմեն 2 տրլն 723.6 մլրդ դրամ (ՀՆԱ - ի 25,9%), իսկ ծախսերը՝ 3 տրլն 206.5 մլրդ դրամ (ՀՆԱ-ի 30,5%)։ Հարկային եկամուտները և պետական տուրքը նախատեսված են 2 տրլն 613.6 մլրդ-ի չափով (ՀՆԱ-ի 24.9%): Ընթացիկ ծախսերն արձանագրվել են 2 տրլն 511.2 մլրդ դրամի մակարդակում (ՀՆԱ - ի 23.9%), ոչ ֆինանսական ակտիվների գծով ծախսերը ՝ 695.3 մլրդ դրամ (ՀՆԱ-ի 6.6%): Պետբյուջեի պակասուրդը կկազմի 482,9 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 4,6% - ը։

 

Մինչդեռ, արդեն ս.թ. մայիսի վերջին երկրի խորհրդարանում Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահ Ռուստամ Բադասյանը խոստովանել էր խնդիրների առկայությունը՝ կապված պետական բյուջեում արձանագրված հարկային հավաքագրումների ցուցանիշների ապահովման հետ։ Ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանն էլ, իր հերթին, չի բացառել բյուջեի սեկվեստրը։ Իսկ առաջին կիսամյակի արդյունքներով պաշտոնապես ճանաչվել է, որ թերակատարումը հասել է 8-9 տոկոսի. նախատեսվում էր հավաքել 1 տրլն 305 մլրդ դրամի հարկեր և տուրքեր, սակայն մասհանումները կազմել են ընդամենը 1 տրլն 187,6 մլրդ դրամ կամ նախատեսվածից 117,4 մլրդ դրամով պակաս: <Հարցն այն է, թե արդյոք տարեսկզբին ճիշտ ենք պլանավորել թվերը, արդդյոք հաշվի առնվել է այն հանգամանքը, որ տնտեսության մեջ ինչ-որ գործընթացներ այլ կերպ են ընթանալու, կամ, որ իրական տնտեսության հետ կապված խնդիրներ են եղել: Ես կարծում եմ, որ խնդիրները կապված են պլանավորման հետ>, - մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է ԿԲ նախագահ Մարտին Գալստյանը։

 

Այս ֆոնին՝ հունիսի 4-ին ՀՀ կառավարությունը հաստատել է "2025-2027թթ. միջնաժամկետ ծախսերի ծրագիրը":.> (ՄԺԾԾ), որում սրբագրել է իր ակնկալիքները դեպի նվազում: Այսպես, 2024 թվականին իրական ՀՆԱ - ի աճի սպասումները նվազել են մինչև 6,3%, հարկերը և պետական տուրքերը ծրագրային ցուցանիշի համեմատ նվազել են 117 մլրդ դրամով, իսկ ծախսերը՝ մոտ 89 մլրդ դրամով։ Ընթացիկ ծախսերին առնչվող ակնկալիքները նվազեցվել են 6 մլրդ դրամով, սակայն ոչ ֆինանսական գործառնությունների ծախսերի գծով իշխանությունները որոշել են «կտրել» ամբողջ 28,9 մլրդ դրամ։

 

Այնուամենայնիվ, մինչև 2025 թվականի բյուջեի նախագծի հաստատումը ֆինանսական իշխանություններն ստիպված են եղել ևս մեկ անգամ սրբագրել իրենց ակնկալիքները՝ ինչպես եկամուտների, այնպես էլ ծախսերի առումով։ Ինչպես ասվում է գալիք տարվա բյուջեին կից ուղերձում, 2024 թվականին ՀՆԱ-ի 5,8 տոկոս աճի դեպքում պետբյուջեի եկամուտները կկազմեն 2 տրլն 593,6 մլրդ դրամ՝ արձանագրված 2 տրլն 723,6 մլրդ դրամի փոխարեն (130 մլրդ դրամով պակաս), հարկային մուտքերն ու տուրքերը սպասվում են 2 տրլն 455,8 մլրդ դրամի չափով ՝ նախատեսված 2 տրլն 613,6 մլրդ դրամի դիմաց (157,8 մլրդ դրամով պակաս) ։ Պետբյուջեի ծախսերը նախկինում արձանագրված 3 տրլն 206,5 մլրդ դրամից կկրճատվեն 130 մլրդ դրամով ՝ մինչև 3 տրլն 076,5 մլրդ դրամ։ Ոչ ֆինանսական ակտիվների ծախսերը, ինչպես սպասվում է, կնվազեն 56 մլրդ դրամով՝ միննչեւ 639,3 մլրդ դրամ։ Արդյունքում, միակ հաստատունը 482,9 մլրդ դրամի պակասուրդն է։

 

<Նպատակահարմար ենք համարում նշել, որ վերանայումը դեպի նվազում տեղի է ունեցել աստիճանաբար ՝ նախ 2025-2027թթ. ՄԺԾԾ-ում, ապա 2025թ. պետբյուջեի ուղերձում: Հարկատեսակների գծով կանխատեսումները վերանայվել են անուղղակի հարկերի ՝ ԱԱՀ - ի և ակցիզային հարկի գծով նվազման ուղղությամբ, ինչը, հիմնականում, կապված է մակրոտնտեսական հիմնարար ցուցանիշների ՝ անվանական սպառման, ներմուծման, ինչպես նաև, ընդհանուր առմամբ, ՀՆԱ - ի ծավալի նվազման ուղղությամբ, որոնք հանդիսանում են բյուջեի հարկային եկամուտների բազային ցուցիչներ", - ասվում է Ֆինանսների նախարարության պատասխանում:

 

ԱրմԻնֆո-ի այն հարցին, թե որ ուղղություններով և ինչ ծավալով է նախատեսվում ծախսերի այդքան էական կրճատում, ինչը, սկզբունքորեն, առաջնային կարևորության հարց է, ֆինանսական գերատեսչությունում հայտարարել են. «Ներկայումս ծախսերի վերանայման վերաբերյալ տեղեկատվությունը հասանելի չէ»: